-Dangliq Ölima Sheyix Rustem Qari Hajim Artushi Heqqide

February 27, 2025 Leave a comment (Edit)

-Uyghur Xelqining Pexirlik Oghlani-Dangliq Ölima Sheyix Rustem Qari Hajim Artushi Heqqide
Tüzgüchi: Umar Kurasch Atahan
☆☆☆><☆☆☆
Rustem Qari Artushi Hijiriye 1361Yili Miladiye 1942 Tughulup , Hijiriye 1434 Yeni Miladiye 2012 De Artushta Wapat Bolghan.
Rustem Qarim hezretliri kichigidin bashlap Artushtaki dangliq Alimlarning qolida quranni ölchemlik oqushni, qa’idiliri bilen yadlashni we Erep tilini ügen’gen. Kéyinche ustazlirining Iradisige warisliq qilip, yash ösmürlerge qurani kerim yadlatquzush bilen shughullanghach diniy ilimlerni ögen’gen we Tetqiq qilghan.
Merhumning oghli Haji Muhemmed Qarihajimning bayan qilishiche, Rustem Qarihajim hezretliri 1942 – yili Wetinimiz Uyghuristanning Artush diyarida tughulghan. Esli ismi Muhemmed Éli, Atisining ismi Talib, eslidiki Toluq Ismi Muhammed Ali Talip Bolup, bowisining ismi Rozi Ahundur.
Merhum Rustem Qari Hajim 7 – 8 yash chaghliridin bashlap dini tehsil Jehettiki shija’iti, jasariti we qeyserliki seweblik Firdewisning shahname destanidiki yéngilmes qehriman Rustemige oxshutulup, Rustem dep atilip qalghan. Kéyinche bu nam Uninggha meniwi isim Bolup qalghan we xelq arisida rustem qarihajim nami bilen tonulghan. Rustem Qari Hajim hezretlir Merhum emet damollajimdin köprek ilim alghan, yene Zeynul Abiddin mewlewiy damollajim, Ahmet Xétiwhajim we Muhemmed Salih hajimning atisi Salih (Seley) damollahajim qatarliq katta ustazlardinmu ilim alghan. Merhum Rustem Qari Hajim Artushi Hezretliri 2012 – yili 28 – dékabirda 70 yéshida kindik qéni tamghan Artushta wapat bolghan bolup, Eyni Dewirning dangliq alimliridin Ahmet Dewmolla hajim, Abidin Zeynel Dewmolla Hajim qatarliq ustazliri depne qilinghan Artush Meshhedtiki muqeddes dergah Qarixaniklar xan jemeti mirasliridin Hezreti Abdul Kerim Sultan Satuq Bughrahan- Qisqartilghan Ismi Hezreti Sultanim mazarliqigha depne qilin’ghan.
Rustem Qari Hajim Artushi hayatida Artush sheherlik Dini Jemiyetning, Qizilsu Oblastliq Dini Jemiyetning we Uyghuristan Republikisiliq dini Jemiyetning muhim xizmetlirini üstige alghan.
Merhum Rustem Qari Hajim Artushining Weten we Millet Yolida Shundaqla din Yolida ishligen xizmetliri sansanaqsiz, bolup bu xizmetlerni teripleshke til ajizliq qilidu…
Merhum Rustem Qari Hajim Artushi Dadam Umar Yasin Atahan ependi bilen bir uruqtin kélidu, Shunga 2009-Yildin ibaret millitim we ailem üchün ashu tar yillardamu dadamni wapat étip kétiptu, dise yiraqtin kélip, öz qoli bilen yuyup tarap, axiretke hazirlap, namizini öyde chüshürüp, andin Taxittüyin mazarliqigha (Eslide dadamgha Hezriti Sultunum Qebristanlighidin Yer Bérilgen, hökümet uyerde qoyushqa ruxset bermigechke) depin qilishqa yollighaniken.
Dangliq Ölima Rustem Qari Hajim Artushi Ma’arip we telim – terbiyede onnechche yildin köprek waqit serp qilip, Bir tereptin fiqih, hedis, tefsir we ereb tilini téximu chongqurlap ügünip we mektep ´chip ewlatlargha ügütüp, öz dewrining dangliq ilim ehliliri we ustazliri qatarigha qoshulghan.
Rustem Qarim Artushi hezretliri hijriye 1378 / m. 1958 – Yili quran yadlatquzushni türlük sewepler bilen toxtutup, diqqitini ilim we Islami edebiyatqa merkezleshtürgen. Aridin uzun yillar ötüp hijriye 1399 / m. 1979 – Yiligha kelgende yene asta – asta Yene ottura yolni tutup Dini telim-terbiye bilen shughullan’ghan.
Rustem Qari Hajim Hezretliri dini maaripta Awal yadlatquzush andin oqughuchilarni ottura we ali mektep sewiyeside dinni özleshtürüshke köplep küch chiqarghan. Rustem Qari yash oghul – qizlargha quran kerimni yadlash we Qurani kerimni tepsir we tehlil qilishni ögetkechke, hijriye 1402 / m. 1982 – Yili quramigha yetmigen yash ösmürlerge din ögitishtin ibaret atalmish “jinayet”i bilen türmige tashlan’ghan we sekkiz yilliq qamaq jazasigha höküm qilinip türmide yétishqa mejbur bolghan. Emma, Allahning lutfi bilen ikki yilgha yetmigen waqit ichide qoyup bérilgen we hijriye 1405 / m. 1985 – Yili Artushqa oqughuchilar turalghusimu bar bolghan Rustem Qari Meschidi namida chong bir JAME saldurghan.
Birqanche yildin kéyin bir Diniy we penni ilimlarni teng oqutush meqsidide mektepni kéngeytip qurush xizmetliride bolghan.
Rustem Qarim hajim Artushi hezretliri Uyghur islam tarixida ijadchanliq rohigha we saghlam telimatqa ige dewetchilerning biri dep qarilidu. Biz allahtin uning axiretlikini yaxshi qilishini tileymiz! Rustem Qarim Artushi hezretliri yaxshiliq we xeyri – éhsanlirini Her Insanning utuqluq qilishini, Yaxshiliqni Yeni insanperwerlikini nijatliq we muweppeqiyetke yétishning asasi dep qarap, teblighlirida Uyghuristan xelqini Toghraliq we dorustluqqa, dostluq we Ittipaqliqqa yétekligen.
Rustem Qarining Diginidek “Allah heqiqeten her sheyige qadirdur…”
Rabbim Xalisa bir ormanni qurutiwitidu, Rabbim Xalisa Yene qurighan Bir derexni köklitip Hemme yerni bükkide ormangha
Aylanduruwiteleydu!
Men Umar Kurasch Atahan Rustem qarihajim Artushini axirqi qétim Ulugh tarixchi Turghun Almas ependining Ürümchi Qarasu qewristanliqidaki depin murasimida körgen…Rustem Qari Hajim Artushi hezretliri Merhum alim, edip, tarixchi Turghun Almas Ependining jinaza namizini özi chüshürgenidi…
Rustem Qarim Hajim Artushi hezretlirining 10,000 Kishlik Turghun Almas depin murasimida sözligen notuqini Uyghur edebiyatidiki wekil xaraktérgha ige dangliq bir eser disek tamamen bolidu!
Belkim shu notuq, Ademlerning qolida bar, Bar bolsa retlep neshirge teyyarlash, élan qilish, medeniyet tereqqiyatimizda intayin ehmiyetlik bir xizmet hésaplinidu…
Sajiye islam tetqiqat Merkizi terjime qilghan,
Edib ustaz Muhemmed Qasim Emin Türkistaniyning “Bir qisim Turkistan serxillirini tonushturush / Allam lb Rjalat Trkstan” namliq kitabtiki mezmunlardin paydilinip qaytidin tüzüldi.
Eskertish:
Esli Menbe: Islam bilimliri tori bolup, maqala Shu yerdiki mezmunlar Asasida Umar Kurasch Atahan teripidin Gérmaniyede qaytidin retlep yézip chiqildi.
>>>☆<<<
Ustaz Muhammed Ali Talip Rustem Qarihajim heqqide téximu köp bilidighanlar bolsa yézip qoysa, men maqalini toluqlap élan qilimen! Rexmet…
K.U.A
26.02.2025 Gérmaniye