RFA/OyghanYéqinda qazaqistan ammiwi axbarat wasitiliri qazaqistanliq rézhissor bextiyar islamofning «edib turidighan yaqta» namliq qisqa mikro filimining awstriyening lénsing shehiride ötken «milletler féstiwali» namliq 45-Xelqara féstiwalda «eng yaxshi sinaq filimi» mukapatigha érishkenlikini xewer qilghan idi. «Qazaqinform» agéntliqida élan qilinghan «qazaqistanliq rézhissorning filimi awstriyede mukapat aldi» namliq maqalide éytilishiche, mezkur filim almata wilayitide chüshürülgen bolup, bu, axirqi bir nechche yil ichide qazaqistan teripidin féstiwalgha qatnashqan hem «eng yaxshi sinaq filimi» mukapatigha érishken birdin-Bir qazaqistanning filimidur. Maqalide shundaqla «milletler féstiwali»ning awstriye hökümiti hem «yunésko» ezasi unicha teshkilati teripidin uyushturulup, bu féstiwalgha her yili 55 memlikettin 1000 din oshuq namzat eser kélip turidighanliqi, uningda qoyulghan filimlarning féstiwal qaziliri hem kino mutexessisliri teripidin ochuq halda muhakime qilinidighanliqi tekitlengen.
Awstriyede mukapatqa érishken mezkur filimning rézhissori we qoyghuchi opératori bextiyar islamof radiyomiz ziyaritini qobul qilip, özining almata shehiride tughulup, shu yerde ottura mektepni, andin aliy senet mektipini tamamlighanliqini, özining dunya köz qarishining shekillinishide, bolupmu momisi rizwangülning alahide rol oynighanliqini bildürdi. U özining néme üchün rézhissorluq kespini tallap alghanliqi üstide toxtilip, mundaq dédi: «omumen, kino senet yighindisidur. Bu hem teswiriy senetke, edebiyatqa, muzikigha diqqetni telep qilidighan senet. Bu köp qirliq hem küchlük ipadilesh iqtidarigha ige wasite bolup, shu arqiliq her qaysimiz özimizning oylighan we éytmaqchi bolghan pikrimizni izhar qilalaymiz. Men özümning tunji emgikimni téxi rézhissorluq kurslarda oquwatqinimda yazghan idim. Bu baliliq waqtimda yézida yüz bergen qisqa waqitliq hem tesirlik ötken muhebbet weqesige béghishlinidu. Men u waqitta on yashta idim. Bu filimda ene shu chaghdiki ademler arisida shekillengen munasiwetler, sirliq sézimlar öz ipadisini tapqan.»
B. Islamof hazir toluq hejimlik höjjetlik filim üstide ishlimekte. Bu filim enjandin kélip, bu yerde ishlewatqan özbék qérindashlar heqqide bolup, bu filimdin zor ümid kütülmekte. B. Islamof özining buningdin ilgiri uyghurlar, ularning turmush-Tirikchiliki, milliy özgichiliki, ularning qayghuluq, emma optimistik ehwali heqqide filim ishlesh oyining bolghanliqini otturigha qoydi. Uning éytishiche, mezkur filimning qehrimanliri eng addiy kishiler bolup hésablinidu, chünki ular özlirining addiyliqi bilen bu dunyaning barliq yükini öz zimmiside kötürüp mangmaqta. B. Islamof mezkur filimni ishlep chiqishqa hazirche küchining az ikenlikini, bashqilarning yardimige mohtaj boluwatqanliqini bildürdi.
B. Islamofning kesipdishi, «edib turidighan yaqta» filimini ishligüchi darya kornéyéwa b. Islamofning ijadiyiti heqqide toxtilip, mundaq dédi: «bextiyar islamof shair, rézhissor, bir nechche qisqa mikro filimlarning aptori. Uning «ikkinchi muhebbet» namliq tunji filimi ispaniyening madrid, amérikaning orlando we ukrainaning xérson sheherliride ötken kino féstiwallirida ‹eng yaxshi mikro filim› mukapatigha érishken idi. Bu filim shundaqla orlandoda féstiwal qazilirining alahide mukapatini élishqimu muyesser bolghan. B. Islamofning ‹méning baliliq chéghimdiki bérlin asmini› namliq filimi 2015-Yili amérikaning garlém we nyuyork sheherliride ötken kino féstiwallirida ikki qétim ‹eng yaxshi sinaq filimi› mukapatigha ige boldi.»
D. Kornéyéwa shundaqla yash rézhissorning kélechektimu yaxshi filimlarni berpa qilip, qazaqistan kino senitining rawajlinishigha munasip töhpe qoshidighanliqigha ishench bildürdi.
B. Islamof rézhissorluq paaliyettin tashqiri, shundaqla edebiy ijadiyet bilenmu shughullanmaqta. Uning rus tilida yazghan baliliq dewrge, anigha, yurtigha, kishiler arisidiki her xil munasiwetlerge béghishlanghan bir qatar shéirliri «prostor», «qazaqistanning yash talantliri», «nowaya yunost», «knigolyub» oxshash zhurnallarda 2009-Yildin buyan élan qilinip kelmekte.
Igilishimizche, qazaqistan kino senitide tonulghan artislarning ichide uyghurlarmu bolghan. Qazaqistan yazghuchilar ittipaqining ezasi, shair we yazghuchi télman nuraxunof bu sahede uyghurlardin talantliq artislarning yétiship chiqqanliqini bildürüp, mundaq dédi: «20-Esirning bolupmu 80-Yillirida, yettisuda sowét hakimiyitining ornitilghanliqi hem uningda uyghurlardin chiqqan tarixiy shexs mexmut ghojamyarofning paaliyitige béghishlanghan ‹atamanning zawali› hem we sherqiy türkistanning ili wilayitide 19-Esirning birinchi yérimida yüz bergen milliy azadliq herikiti hem uning qehrimani mayimxan heqqide ‹ejdiha yili› dégen bediiy filimlar chüshürülgen idi. Qazaqistanning ‹qazaqfilim› kino studiyisi chüshürgen ene shu filimlarda uyghur artisliriningmu rol oynighanliqini biz yaxshi bilimiz. Atap éytqanda ‹atamanning zawali› filimida uyghur tiyatirining dangliq artisi exmet shemiyéf, ‹ejdiha yili› filimida bolsa, yene shu tiyatir artisliri zeynullam sétekof, sultan israyiloflar rol oynighan idi. Emdi pütkül sowét ittipaqida dangqi chiqqan ‹mosfilim› kino studiyiside chiqirilghan ‹dölet chégrasi› namliq filimda özi qazaqistanda tughulghan, kéyin özbékistanning ‹özbékfilim› kino studiyeside bir nechche yil ishligen mexsut mensurof asasiy rollarning birini oynighan.»
T. Nuraxunofning éytishiche, ottura asiyada chüshürülgen bediiy filimlargha köpligen uyghurlarmu qatnashqan. Shularning biri qazaqistanning dangliq uyghur bokschisi, sowét ittipaqining ikki qétimliq boks chémpiyoni atalghan we qazaqistanning tonulghan artisi abduréshit abduraxmanof «qazaqfilim» kino studiyisi chüshürgen bir nechche filimlarda asasiy we qoshumche rollarni oynighan idi.
Kéyinki yillarda, qazaqistanda kino opératorluq paaliyiti bilen alahide közge chüshken uyghurlarmu yétilip chiqti. Shularning biri, eziz janbaqiyéfning «garmoniye sawaqliri» namliq filimi 2013-Yili gérmaniye paytexti bérlinda ötken xelqara kino féstiwalida «kino opératorluq senitide körsetken eng yaxshi netijiliri üchün» dégen kümüch médali bilen teqdirlengen idi. (Oyghan)
Tengritagh Akademiyesi 