Ezerbeyjanning paytexti bakudiki ezerbeyjan ilimler akadémiyesining zalida ötküzülgen murasimgha yazghuchilar uyushmisi rehberliri, ilimler akadémiye rehberliri we ezaliri, yazghuchi we shairlardin bolup köp sanda kishi ishtirak qildi.
Biz murasim toghrisida tepsiliy melumat igilesh üchün neq meydangha téléfon qilip, mexmut qeshqiri mukapatigha érishken baku dölet uniwérsitéti oqutquchisi proféssor doktor ramiz asker ependi bilen söhbet élip barduq.
U, aldi bilen bu mukapatni tesis qilghan mexmut qeshqiri fondi heqqide melumat bérip mundaq dédi: «sizgimu melum bolghinidek bundin 10 yil burun ezerbeyjan yazghuchilar uyushmisi tarmiqida mexmut qeshqiri fondi qurulghan idi. Ezerbeyjanning xelq yazghuchisi, yazghuchilar jemiyiti reisi anar ependi mexmut qeshqiri fondining reislik wezipisini ötimekte. Meshhur terjiman we yazghuchimiz ilxan qaraxanli, qaraxanli yézisidin bolghachqa familisi qaraxanlidur. Bu kishi mexmut qeshqiri fondining bash katipliq wezipisini ötimekte. Mezkur weqip 2007-Yili men bilen türkiyening sabiq dölet reisi sülayman demirelge mexmut qeshqiri médali bergen idi. Mezkur médal manga türkiy tillar diwani namliq eserni ezerbeyjan türk tiligha terjime qilghanliqim üchün bérilgen idi.»
Proféssor doktor ramiz asker ependi bu yil mexmut qeshqiri wexpining qurulghanliqining 10-Yilliqi munasiwiti bilen üch yazghuchi, 2 tetqiqatchi bolup jemiy 5 kishige mexmut qeshqiri médali bergenlikini bayan qilip mundaq dédi: « bu yil mexmut qeshqiri fondi qurulghanliqigha on yil boldi. Mezkur fondining rehberliri bu yil ezerbeyjanda edebiyatqa we ilimge töhpe qoshqan 5 kishige mexmut qeshqiri médali béreyli dédi. Bu 5 kishining üchi yazghuchi. Bular ezerbeyjan xelq yazghuchisi, ezerbeyjan yazghuchilar jemiyiti reisi anar ependi, dangliq yazghuchi yunus oghuz, bu kishi ‹emir témur›, ‹fehmazur shah› qatarliq tarixi romanlarni yazghan. Dangliq yazghuchi hüseyin miralem ependi qatarliqlar. Mukapatqa érishken kishilerdin ikkisi uniwérsitét oqutquchisi. Bular ezerbeyjan ilimler akadémiyesi muawin reisi, edebiyatshunasliq instituti muawin mudiri proféssor doktor isa habitbeyli ependi we baku dölet uniwérsitéti türkiy xelqler edebiyati fakultéti mudiri men proféssor doktor ramiz asker.»
Ezerbeyjan ilimler akadémiyisining zalida ötküzülgen murasimda mexmut qeshqiri médali bérilgen dangliq yazghuchi yunus oghuz ependi bilen téléfon söhbiti élip barduq. U, médalni alghandin kéyinki tuyghu-Héssiyatini bayan qilip mundaq dédi: « mexmut qeshqiri peqet uyghurlarningla emes, pütün türkiy xelqlerningdur. Manga bu mukapatni bergen mexmut qeshqiri fondigha rehmet éytimen. Bu médal méning hayatimdiki eng qimmetlik médal hésablinidu.»
Mexmut qeshqiri fondining bash katipi ilhan qaraxanli ependi mexmut qeshqiri fondining xelqaraliq bir fond ikenlikini, bundin kéyin bashqa döletlerdiki bilim ademlirigimu mukapat béridighanliqini bayan qilip mundaq dédi: « bu xelqaraliq bir teshkilattur. 2006-Yili qurulghan idi. Ezerbeyjan yazghuchilar uyushmisining reisi anar ependi 2006-Yilida qurghan idi. Bu yil on yil boldi. Fondimiz ‹ulugh chinar› namida zhurnal chiqiriwatidu. Biz bundin kéyin bu médalni türk dunyasida ilim-Penge töhpe qoshqan kishilergimu tarqatmaqchi. Xuda buyrusa kéyinki yillarda uyghur ziyaliylirining arisidinmu tallap mexmut qeshqiri médali bérimiz.»
Türkiye hajittepe uniwérsitéti tarix oqutquchisi doktor erkin ekrem ependi uyghurlarning tarixiy yadikarliridin biri bolghan mexmut qeshqirige bashqa türkiy milletlerningmu ige chiqip ezerbeyjandikidek médallar tesis qilishining uyghurlar üchün paydiliq bolidighanliqini bayan qildi.
Doktor erkin ekrem ependi uyghurlarning tarixiy yadikarliqlirini xitay dölitining özining qilip tonutiwatqanliqini, hetta birleshken döletler teshkilatigha iltimas sunup qoghdilidighan yadikarliqlar tizimlikige kirgüzüshke tirishiwatqanliqini bayan qildi.
Türkiyede yawro-Asya yazghuchilar jemiyiti 2008-Yili « xelqaraliq mexmut qeshqiri hékaye yézish mukapati» tesis qilghan idi, ezerbeyjan yazghuchilar jemiyiti bolsa mexmut qeshqiri fondi qurup mexmut qeshqiri médali tesis qilghan. (erkin tarim)
2016-06-05
Tengritagh Akademiyesi 