Autori:Korash Atahan

(Dostum Ahmetjan Osmanning érqimiz, millitimiz we dinimiz heqqidiki ochuq sualigha ochuq jawap!)

Ahmatjan Osman: Dostum, irqigha sadiq bolush dégenni qandaq chüshinimiz? Bashqa bir din’gha ishensichu? Yaki dinsiz bolsichu?
Korash Atahan:Salam qedirlik dostum Ahmetjan Osman, „Milletchilik-Érqigha, millitige, wetinige, medeniyitige, til-yéziqigha we dinigha sadiq bolush démektur!“- dewatimiz. Bizning weten-millet témisida yéziwatqanlirimiz millitimiz heqqidiki pewqullada zamanda, pewqullade makanlarda we pewqullade sharayitta otturgha chiqiwatidu. Shunga pikirlirim bizdek yoqulup kétish girdawigha kelip qalghan milletlerdin bashqa milletlerge yaki xeliqlerge anche mas kelmesliki mumkin, emma özini Sherqiy Türkistanliq jümlidin Uyghur deydighanlar üchün bu teshebbuslar öz nöwitide intayin muhim boliwatidu.Yazghanlirimgha qiziqip sual sorighanliqing üchün köp rexmet. Bilimen eslide bu suallarning jawabini sen bilip turup soriding. Meqsiding qandaq bolishidin qettiynezer bu heqte yéterlik derijide toxtulush peqet bizdek her tereptin tehdit astida qalghan bir xeliq üchün bek muhim. Men keyinki 10 yil ichide bu qan, millet, weten, til-yeziq, din, milliy medeniyet heqte intayin köp yazdim. Bu maqalilarning tolisida „Milletchilik-érqigha, millitige, wetinige, medeniyitige, til-yéziqigha we dinigha sadiq bolush démektur!“ dégen qarashni dayim küchep tekitlep keldim. Bu sualinggha alahiyde jawap yézip yürmey ilgirki maqallirimni menbe körsetsemmu bolatti eslide.Shundaqtimu sualinggha addiy we qisqa jawab berishni layiq taptim. Eslide bu sualni nimishqa sorighanliqingni tesewwur qildim. Jawabni del sangala qaritip emes xelqimizge qaritip berimen.
Bir millette qan bek muhim. Qan eng bashta bar bolghan. Heqiqi tariximiz qénimizda xatirleglik. Qénimizda ejdatlirimizning kechmishi, bizning bugünimiz, ewlatlirinizning kélichikining xeritisi bar hemde uningda yene millitimizning hayatliq siri pormatlaghliq. Shunga uni bashqa milletlerdek bar imkanlar bilen qoghdishimiz lazim.Bu jehette biz dunyadiki nurghun milletlerning arqida qalduq!Dewlet yeni jumhuriyet qanni we qanni merkez qilip peyda bolghan qediriyetlerni qoghdash üchün qurulghan!Birla Uyghurlarning emes, dunyadiki köp sanliq milletlerning dewletchilik chüchenchisi milliy qan tipini hul téshi qilghan.
Bizni alemlerning yaratquchsi yaratqanda xuddi Gérmanlarningkidek, Engilizlarningkidek, Ruslarningkidek, Ereplerningkidekla milliy qan tewelikimizdiki mexpiy shipirlarni allaburun bekitiwetken bolup bizningmu ötmüshimiz, bugünimiz we kelichgimiz uning bilen munasiwetlik.
Barliq tirishchanliqimiz eslide eshu qandin apiride bolghan weten, millet, medeniyet, til, yéziq we millitimiz bilen chemberches baghlinip ketken diniy étiqadimizdin ibaret xuda bizge bergen özgichilikni qoghdash we tereqqiy qildurush üchündur. Millitimizning miliy pissixikisi, kolléktip éngi, medeniyiti, til-yéziqi, diniy étiqatidiki özgüchilikler, örpi-adetliri we eziz wetini qatarliqlarning eshu qutluq qandin apiride bolghanliqida hichqandaq shek yoqtur!
Bizning qénimiz qénimizgha yarisha érqimizni keyin millitimizni we milliy medeniyitimizni berpa qilghan.

Qénimizdiki mexpiy shifirlar xuddi derya süyidek özini-özi érighdap mewuj urup éqip turidu. Qan 10,000 yillardin kéyinmu özgermeydu! Qan arqiliq qénimizgha bashqa terkipler qoshuliwatqandek qilghan bilen u bir waqitliq hadise bolup, omumiyliq bolmighanliqi üchün xuddi derya süyidekla aqqanche kün nurida özini pakizlap, ziyanliq terkiplerni özleshtürüp we shallap özining menggülük pakliqini qoghdap turidu.
Milliy alahiydiliklirimizning hemmisi tomurimizda shiddetlik éqiwatqan ejdatlarning rohidin kelgen. Qan özini islaha qilip, yéngilap we yashartip turidu. Bu xil qanning öz-özini yengilap küchlendürüp méngishigha kolléktip yoshurun angdiki mexpiy shifirlar özlikidin biwaste qomandanliq qilidu.
Qan, milliy medeniyet, milliy terkip, milliy til- yeziq, milliy xususiyetke aylanghan diniy-étiqat we milliy motiflarni shekillendürgen. Milliy terkiwimizdeki ayrim hadisiler heqqide ayrim izdinishke toghra kélidu. Medeniyitimizdiki, qan terkiwimizdiki, diniy étiqadimizdiki bashqa étnik topluqlar bilen bolghan baghlinishlar heqqide bu qétim bu yerde alayide pikir bayan qilmaymen!
Qanni qoghdash dégenlik öz milliti bilen hich bolmighanda qandashliri bilen qayniship yashash shu arqiliq qan we erqiy bixeterlikni kapaletke ige qilish digenni bildüridu! Bu chaqriq ayrimiliqni emes, omumiyliqni köpraq nezerde tutqan. Dewletler eslide shu rayonda bar bolghan eriqiy alahiydilikning hul téshi bolghan milliy qan tipini yeni milletning rohiyiti we jismaniyitining  yiltizini qoghdash üchün quriludu. Shunga  hayatliq küreshlirimiz, medeniyet tereqiyatimizdiki shanliq izdinishlirimiz, milliy inqilaplirimizning hemmisi ata miras wetinimizni, millitimizning érqiy tipini, medeniyitimizning xas alahiydilikini, qanche ming yilliq tarixqa ige til-yeziqimizni, shanliq milliy enenimizni we milliy medeniyitimizning gewdisige singip ketken muqeddes diniy étiqadimizni qoghdash üchün élip bérilidu.
Emdi keyinki sualliringning jawabigha kelsem bezi uyghurlarning bashqa bir millet yaki ériqqa ayit kishiler bilen öylinip qélishi yaki bashqa dinlargha kirip ketishi weyaki dinsiz bolup qelishi ayrim ehwallar bolup, bu hal xelqimiz teripidin- elbette menmu shuning ichde- anche xosh pichim bilen qarshi élinmaydu!
Biz bir milletke mensup bolush üchün men bir milletke ayit bolushning besh sherti dégen maqalida oturgha qoyghangha oxshash ölchemlerge uyghun bolghan bolishimiz lazim! Bir milletke tewe bolushta eng az bolghandimu shu milletni shekillendürgen asasliq besh shertning üchüge uyghun bolishimiz lazim bolidu.
Mukemmel derijide eshu besh shertke yeni Uyghur qan, uyghur milliy roh, uyghur medeniyeti, uyghur tili we Uyghur islamigha layiq kélidighan insanlar nezirimizde heqiqi Uyghurdur!
Milliy gewdimiz we jemiyitimizde biz tekitlewatqan eshu shertlerge toluq uyghun bolmighan hadisiler millitimizge nisbiten ayrimiliq bolup hergiz omumiyliqqa wekillik qilalmaydu!
Ejdatlirimiz tarixtin beri bashqa eriq, din we medeniyetlerge dostane, xush pichim muamile qilip kelgen. Biz Uyghurlar bugünki kündimu elbette tarixtin beri biz bilen ortaqliqi köp bolghan insanlar bilen birlik, barawerlik, dostluq we ittipaqliq ichide yashap kelduq, bundin keyin hem shundaq qilimiz! Medeniyitimizde bashqa ériqlarni, dinlarni, medeniyetlerni we tillarni chetke qaqidighan adet yoq! Bundin kéyinmu periqler, ayrimiliqlar we özgichilikler hürmet qilinidu emma keskinlik bilen xelqimizge qettiy teshebbus qilinmaydu. Küchep terghip qilidighinmiz yenila dewletchilik we insanperwerlikni hul téshi qilghan milletchiliktur! Yenila tekitleymizki, milletchilik-érqigha, millitige, wetinige, medeniyitige, til-yéziqigha we dinigha shertsiz sadiq bolush dégenliktur!

27.01.2018 Gérmaniye