Az bolmighan ata-anilar balilirining köpligen waqtini téléwizor körüsh, éléktironluq oyunchuq oynashqa serip qilishqa raziki, waqit chiqirip kitab oqushni xalimaydighanliqini inkas qilishidu, shundaqla balilarning bu xil ehwalni yighinchaqlap algha intilishchanliqi kemchil, gep anglimaydu, dep qaraydu.
Emeliyette, balilarda yaxshi bolghan kitab körüsh aditining bolush-bolmasliqi, ata-anilarning muwapiq usulni igellep terbiyelesh élip bérish barmasliqi bilen zich munasiwetlik. Undaqta, qaysi xil usullar balilarning yaxshi bolghan kitab körüsh aditini yétildürüshke yardem béridu?
Kitabni qimmetlik sowghat ornida balilargha sowgha qilish. Da’im balilarni kitabxana yaki kutupxanilargha apirish. Balilargha özi yaqturidighan kitablarni tallitish hemde ularning shexsiy kutupxanisini qurup chiqishigha yardemlishish, ulargha kitabning nahayiti yaxshi sowghat ikenlikini éytish. Balilargha «men kitabni sowghat qilip élishqa nahayiti amraq, kitab bizni ulugh ékspéditsiyelerge bashlaydu» déyish.
Undaqta, zadi qandaq qilghanda balilarda kitab körüsh aditini yétldürgili bolidu?
1. Balingizni bowaq-gödek waqtidin bashlapla kutupxanigha apiring.
Balilarning kitab körüsh aditi kichikidin bashlap yétildürülüshi kérek. Balilar nahayiti kichik waqtidin tartipla da’im kutupxanilarni aylandurush, ularning qiziqishini qozghutushqa paydisi köp, waqtingiz chiqqanda balingizni kutupxanigha apirip, köngül qoyup bir-ikki parche yaxshi kitab oqup béring.
Yaqturidighan yazghuchingizning terjimali we kitap yézish jeryanini sözlep béring.
Balilarning köp qisim adetliri ata-anisidin kélidu, shunga ata-anilarning yürüsh-turushi we medeniyet sapasi balilargha tesir körsitip turidu, ata-anilar kitabqa we kitab körüshke amraq bolsa, balilardimu «körgenning közige singiptu, anglighanning quliqigha» dégendek teb’ila kitabqa nisbeten qoyuq ishtiyaq peyda bolidu. Yaqturidighan yazghuchingizning terjimali we kitap yézish jeryanni hemde balingizgha uning bilimlik we qabiliyetliklikini, uning yaramliq adem bolush jeryanida bésip ötken kechürmushlirini sözlep bérip, bilimning balingizning gödek qelbide yiltiz tartip bix sürüshige yol éching.
3. Muhim dep qarighan waqitlarda balingizgha kitab sogha qiling
Balingizning tughulghan künide, héyit-bayramlarda, melum derijide ilgirlesh bolghan waqitlarda, oyunchuq türidiki sowghatlarni sowgha qilmay belki kitab sowgha qiling. Bir parche yaxshi kitab balingizning köpligen ishlitilishchanliqi yuqiri bilimlerni öginiwélishgha, shundaqla kitab körüsh aditini yétildürüshige paydisi köp.
4. Kitab oqushni diramma oyunigha aylandurush
Bu noqta yesli oqutushigha bir qeder mas kélidu, bezi balilar chöchiki we hékayiler oyun körsitish shekilide rol élip orundash arqiliq balilarning kitab oqush qizghinliqi ashurulidu. Oyun körsitish shekli bir gewde bolup orunlash shekli, yeni rol alghuchilar yekmu yek bolup, oqutquchi balilarning obrazlarni tehlil qilishigha yardemliship, toluq baghlashturup élip bérilsa bolidu; Böleklerge bölüp opche orunlash shekli qollinilsimu bolidu, buningda oqutquchi awwal hékaye sözlep, balilar bilen bille pérsonazh üstide munazire ilip bérip, köpchilik bille orundaydu, oyun jabduqliri addiyraq bolushi kérek.
Undin bashqa, heriketchan rol élish sheklide orunlansimu bolidu, buningda hékayidiki pérsunazh we herketlerni balilarning ixtiyariy jari qildurushigha qoyup bérip, ularning tessewur qilish küchi urghutilidu. Bu üch xil shekil diramma oyunida teb’iy birleshtürülsimu yaki ayrim élip bérilsimu bolidu, meyli qandaq élip bérilsun, balilarning kitab körüsh qizghinliqini yuqiri kötürüshte ünümi zor.
5. Yaqturidighan matériyallarni kitab qilip tüzüp chiqish
Eger balingiz balilar chöchiki yaki naxsha-shé’irlarni yaqtursa, siz gézit-zhurnal yaki bashqa matériyallarni körüsh jeryanida shu xil mezmunlargha diqqet qilip qoyung, nawada ésil mezmunlar uchrap qalsa késip élip xatiringizge chapliwéling yaki xatirliwéling, her küni kechtiki kitab oqush waqtida balingiz bilen birlikte xatirini échip, ichidiki mol mezmunlardin bille behirlining, waqit uzarghansiri balingizni xatire ichidiki mezmunlarni retlesh we kitabche qilip yézishqa righbetlendürüng we yétekleng. Balilar özi qol sélip lazimliq bilimlerni igelleshni bekmu yaqturidu.
6. Kitab körüsh mezmuni we da’irisini kéngeytish
Eger balingizning melum derijide kitab körüsh asasi bolsa, uning kitab körüsh mezmuni we da’irisini kéngeyting, bu chaghda nezer da’irini balilar chöchiki we karton hejiwi resimléirigila qaritiwalmay, bezibir gézit-zhurnal we meshhur eserlerni körüshke qiziqturup, balilarni deristin sirtqi bilimlirini mollashturushqa yétekleng.
7. Balilar naxshisi(shé’ri) yadlitish
Balilar naxshisi(shé’ri)ning tili addiy, obrazi küchlük, wezini roshen, rétimi éniq bolup, balilarning hés-tuyghusini tawlap, ularning yaxshi bolghan turmush aditi yétildürüshige türtke bolush bilen bille, gödek balilarning jem’iyet we tebi’etni chüshinishige yardem béridu, balilar naxshisi(shé’ri) balilarning eqil parasitini échish, til iqtidarini tereqqiy qildurushta nahayiti chong rol oynaydu.
8. Kitab oqush uyushmisi qurush
Oqutquchi sinipta kitab oqush uyushmisi qurup, kitab oqush iqtidari birqeder yuqiri bolghan oqughuchini uyushma re’islikige saylap, uyushma re’isi bashchiliqida qerellik halda kitab oqush pa’aliyiti teshkillep, ipadisi yaxshi bolghanlarni teqdirlesh arqilq balilarning kitab körüsh iqtidarini östürgili we kitab körüshke bolghan qiziqishini yétildürgili bolidu.
9. Alahide bayramlarda alaqidar kitablarni köprek oqush
Balilar bayrimi, oqutquchilar bayrimi, dölet bayrimi qatarliq bayramlar yétip kelgende, oqutquchilar balilar üchün munasiwetlik kitablarni teyyarlap qoyushi, bayram pursitidin paydilinip, balilar qiziqidighan bayramlarning kélish tarixi, ismi, waqti, menisi qatarliqlar témilar toghruluq oqutush élip bérishi kérek, balilargha alaqidar kitablarni köprek oqutush ularning bilimini téximu ashuridu.
10. Kitab bilen yashash
Yaxshi adet her waqit yénimizda bolushi kérek, kitabni turmushning bir qismi qilish téximu shundaq, a’ilide kitabni öyingizning «bézek matériyali» dep qarap, kitabning xushbuy hédini hemme yerge tarqiting, mal sétiwélishqa chiqqanda kitab ishkabingizni kitab bilen mollashturushni unutmang, kitabni da’im turmushingizda peyda qilip, bilimning xushalliqini ashurung.