Uyghur Alimi, Edip  Sultan Mahmut Qeshqirining Hayati we Ijadiyetliri

Sultan Mahmut Qeshqiri Ependining Terjimhali

Sultan Mahmut Qeshqiri ependi  1937-yili Qeshqer sheheride, Artushluq meripetperwer tijaretchi Dawut Mahmut ailiside dunyagha kelgen. Sultan Mahmut Qeshqiri ependi bashlanghuch mektepni qeshqerde we ottura mekteplerni ghuljida tamamlighan. Kichigidinla ilimxumar bolup yitilgen Sultan Mahmut Qeshqiri ependi 1952-yili Sherqiy Türkistan Uniwérsititining til-edebiyat fakultitigha qobul qilinip, 1956-yili  uniwérsititni ghelbilik tamamlap, özining dewirdashliridin alahiyde üstün turidighan qabiliyiti we netjilliri sewebi bilen mezkur uniwérsititqa muellim qilip texsim qilinip 1982-yili wetendin ayrilghiche bolghan ariliqta oqutquchiliq we Azsanliq milletler edebiyati  tetqiqat jemiyitining heyyet ezasiliqi qatarliq wezipiler bilen meshghul bolghan.

Sultan Mahmut Qeshqiri ependi 1982-yili 17-Awghustta ailisi bilen birlikte Uyghuristandin köchüp, Türükiyening Istanbul sheherige kélip yérleshken. Sultan Mahmut Qeshqiri ependi 1983-yili Türükiyede Istanbul Uniwérsititi edebiyat fakultitigha oqutquchiliqqa teklip qilinghan. U japaliq ilmiy izdinish we ishlesh netijiside 1990-yili Dotsent we Dokturluq unwanigha érishken. Sultan Mahmut Qeshqiri ependi bu jeryanda yazghan eserlirining we xizmettiki pidakarliqining netijiside 1996-yili Proféssorluq inwanigha layiq körülgen.

Doktor, Frofessor Sultan Mahmut Qeshqiri ependi 1994-yili Trakiye uniwérsititi qedimki Türük edebiyati kafidirasining mesuli, 1997-yili qedimki Türük Tili kafidirasining riktori, 2000-yili 4-ayda pen-edebiat fakultiti Türük tili we edebiyati bölümining bashliqliqigha teyinlengen. Sultan Mahmut Qeshqiri ependi oxshash waqitta yene 1994-yilidin 2004-yilighiche  yene Istanbul we Trakiye Uniwérsititilirida Aliy Ustaz (doktur we asperant yetekchisi)liqqa teklip qilinghan.

Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqiri tonulghan bir alim bolush süpiti bilen  wetenning azatliqi we milletning hürlikini her zaman birinchi orunda qoyup keldi.Uninggha beziler Sherqiy Türkistanning siyasiy ishlarigha arlashmang, Türkiyediki xalighan bir Uniwérsititqa Rektor qilip östüreyli, Sherqiy Türkistan wexpisige bashliq qilayli, Türkiye hökümitige parlament ezasi qilip ekkireyli dégendek muhim tekliplerni bergende, siyasiy küresh yolum manga ejdatlardin miras qalghan.Eger kimde-kim méni bu yoldin tosidiken, undaqta méni özining qarshisida köridu…Men herqandaq nersidin waz kechsem kéchimenki ata watan Sherqitürkistanning musteqilliq kürishidin waz kechmeymen, dep eýitqan we axirda 2004-yili Séntebirde Amerika qoshma shitatlirida qurulghan Sherqiy Türkistan Jumhuriyiti sürgündiki hökümiti Parlamentining reyisi bolup saylandi.

Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqirining Milliy dawayimizda siyasiy we idiologiye jehettin yumshaq yol tutqan Dunya Uyghur qurultiyidinmu wezipe almay biwaste hökümettin yer élishi uninggha bolghan her tereptin kélidighan zerbilerni qattiq kücheytiwetken. Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqiri weziyet herqanche yaman bolsimu perwayi pelek halda, Uyghuristan (Sherqiy Türkistan)liq alimlar, edipler we siysiyonlarni bir septe tutup, Sherqiy Türkistan Jumhuriyiti Sürgündiki Hökümiti we Parlaméntigha bolghan éghir tehditlerge qarshi küresh qilip, Sürgündiki Hökümetning hür dunyada jümlidin türükiyede mewjut bolup turishigha sayiwen bolup keldi.

Sultan Mahmut Qeshqiri ependi 13 yéshida ijadiyet sépihe kirip kelgen bolup, hazirghiche 13 parche kitabi, 300 din artuq ilmiy maqalisi we 1000 parchige yéqin her xil janirda yézilghan edebiy eserliri élan qilinghan.

Alim Sultan Mahmut Qeshqiri ependi hazirghiche Uyghuristan, Xitay, Türükiye, Amerika, Gérmaniye, Bilgiye, Russiye we Ukrayiniye qatarliq dewletlerde ötküzülgen xelqaraliq ilmiy muhakime yighini,  Sémpoziyom we konfransilargha qatniship, Türüklerning jümlidin Uyghuristanning tarixi, til-edebiyati, medeniyiti we hazirqi siyasiy weziyitini tonushturup, Türkiye we Uyghuristanning dunyagha tonulishigha öchmes töhpilerni qoshti.

Doktor, Professor Sultan Mahmut Qeshqiri ependining kitabliri

• Yürek sadasi-Uyghuristan yashlar neshriyati 1959-yil neshri-Ürümchi.
• Hazirqi zaman Uyghur tili grammatikisi-Uyghuristan Uniwérsititi neshriyati-1962-yil neshri-Ürümchi.
• Yéziqchiliq bilimliri-Uyghuristan Uniwérsititi neshriyati-1965-yili neshri-Ürümchi.
• Jeng Naxshilliri(Shiér we dastanlar)-Uyghuristan xeliq neshriyati-1977-yil neshri-Ürümchi
• Qumul xeliq Qushaqliri- Uyghuristan xeliq neshriyati-1981-yil neshri –Ürümchi
• Uyghur edebiyatidin tallanmalar (Xitayche)- Xitay Shangxey edebiyat-sennet neshriyati-1981-yil neshri-Ürümchi
• Tolun Ay(Shiér, ballada we dastanlar)-Xitay milletler neshriyati-1982-yili neshri-Pekin.
• Moderin Uyghur Türükchisi Girammatikisi(Türükche)-Urxun neshriyati-1992-yil neshri-Istanbul.
• Moderin Uyghur Edebiyati(Türükche)-Türükiye Jumhuriyiti Medeniyet ménistirliki neshriyati-1998-yil neshri-Anqara.
• Arman(Shiér, ballada we dastanlar)-Bayraq neshriyati-1999-yil neshri-Istanbul.
• Uyghurlarning Kültüri we Türük dunyasi(Türükche)-Chaqriq neshriyati-2004-yil neshri-Istanbul.
• Sherqiytürkistan xelqining musteqilliq kürshi we kélichigi-Sherqitürkistan wexpi neshriyati-2005-yil neshri-Istanbul.
• Seley chaqqan letipilliri(Türükche)-Chaqriq neshriyati-2006-yil neshri-Istanbul.
• Sultan Mahmut Qeshqiri Shierliridin Tallanmilar(Türükche) Türkiyede neshir qilinghan-Istanbul.
• Tengritagh Sadasi -2008-yili Teklimakan Uyghur neshriyati neshiri-Istanbul.
• Sherqiy Türkistan Xelqining Hüriyet We Istiqlal Kürishi-Türkiyede neshir qilinghan-Istandul.

Doktor, Professor Sultan Mahmut Qeshqiri ependining Bir Qisim Maqaliliri

• Wetinimiz Sherqitürkistan we uning bügünki weziyiti
• Sherqitürkistangha qarshi ishlengen süyqestlik pilanlar
• Heqiqet we yalghan
• Millitimizning arzusi teqdirini özi belgülep insandek yashash
• Sherqitürkistangha Xitay Aqqunlirini Yerleshtürüsh we Uning Yaman aqiwetliri
• Uyghur Alimi Mahmut Qeshqiriyning kishiligi we türükchilik iptixari
• Büyük Alim Mahmut Qeshqirining maziri we uning qebrisige ziyaret
• Musteqilliq kürishimizni téximu kücheyteyli
• Xitay asariti astidiki Sherqitürkistan
• Sherqitürkistan özining musteqilliqigha choqum érishidu
• Sherqitürkistan xelqining munewer perzenti Abduleziz Mahsum Ezizi
• Abduleziz Mahsum Heqqide xatiriler
• Jamaet Erbabi, milletperwer inqilawiy shaiér Ibrahim Turdi
• Xitaylarning atalmish medeniyet inqilawining wetinimizdki balayi-apiti
• Turpandin tépilghan Mumyalar we tarixiy heqiqetler
• Sherqiy Türkistan Jumhuriyiti we uning aqiwiti
• Uyghurlarning Türük Kulturi tarixidiki orni we roli
• Türük dewlet we xeliqliri arisidki siyasiy, ijdimayi we medeniy munasiwetlerni kücheytish kérek
• Xitaylarning Uyghurlarni Térorist qilip körsetmekchi bolghan süyqestlirige redeye
• Qarahaniye edebiyatining meshhur wekili Yüsüp Xas Hajip we uning “Qutatqu bilig” namliq shah esiri
• Xelqara Türükologiye ilmiy muhakime yighini we tarixiy Türük wetini Qirim sayahiti
• Inqilawiy Rehbirimiz Ahmatjan Qasimini menggü unutmaymiz
• Amérikida qurulghan Sherqiy Türkistan Sürgündiki Hökümiti we Parlaminti heqqide
• Sherqiy Türkistan xelqining munewer qehrimani géniral Mahmut Muhidi
• Sherqiy Türkistan dawasining asasiy meqsidi Milliy Musteqilliq
• Weten azatliqi yolida küresh qilghanlar menggü ölmeydu
• Sherqiy Türkistan xelqini qul qilish üchün yoshurun oynalghan oyunlar
• Sherqiy Türkistan milliy musteqilliq kürishining kélichigi
• Musteqilliq kürishimizni téximu kücheyteyli
• Trakiye Uniwérsititi:1-Edirne kultur tereqqiyatliri muhakime yighinining échilish nutiqi….

(Yoqarqi maqalilar Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqirining 2005-yili Sherqiy Türkistan wexpi teripidin Türkiye-Istanbulda neshir qilinghan, Sherqiy Türkistan Xelqining Musteqilliq Kürshi we Uning Kélichigi”namliq kitabigha kirgüzülgen.)

 

Doktor, Professor Sultan Mahmut Qeshqiri ependining Edebiy Ijadiyetliri Heqqide

Mustemlike Sherqiy Türkistanda yétishken edip  Sultan Mahmut Qeshqiri zulum astida ingirawatqan eziz wetinidin ayrilghan 30 yildin artuq waqittin béri bayliq, hoquq, bilim we mertiwede qeyerge kélishidin qettiy nezer  Sherqiy Türkistan we Sherqiy Türkistanda qan yighlawatqan mezlum xeliqni bir minutmu unutmidi.Uning bilen bir dewirde we uningdin kéyin bilim we iqtisadiy jehettin qeddini tikligen yüzligen kishiler pul, mertiwe we saxta shan-shöhret qoghlushup wetenge asiyliq qilghan bolsimu, uning yürigi her waqit wetenning azatliqi we milletning hüriyiti üchün soqti.

Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqiri bir tereptin oqutush we ilmiy izdinishlerde bolsa, yene bir tereptin aldinqi qatardiki pishqedem inqilapchillirimiz hésaplanghan Memet Riza Bekin, Isa Alip Tekin, Yüsüpbeg Muhlisof, Hashir Wahidi, Mesum Zulfiqarof, Dolqun yasin  we Xizirbeg Gheyretulla aka qatarliqlar bilen bes-beste Sherqiy Türkistan milliy herkitige qatniship, mol netijilerni qazinip xelqimizning bergen aq sütini halallap yashidi.

Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqiri  dehshetlik xitay zulmi astidiki Sherqiy Türkistanda tughulup, 13 yéshida qoligha qelem alghan wetenperwer, milletperwer shaiér bolup, uning yazghan eserliridin milliy edebiyat we sennitimizning Xitay tajawuzchillirining qattiq ziyankeshlikige uchrighanliqi bilinip turidu.Xitaylar milliy edebiyatning öz éqinini boylap erkin tereqqiy qilishigha tosqunluq qilsimu, uni tématika, janir we ipadilesh ussulliri tereptin béyitish üchün hayati boyi igilmey-sunmay küresh qildi.

19-esirning axirlishishi 20-esirning bashlinishi dunya edebiyatida mislisiz yéngiliqlar barliqqa keldi.Qanche yüz yillap hetta ming yilgha yéqin hüküm sürgen seltenetler yiqilip, ornigha rayon we jughrapiyeni merkez qilghan din we tilni pasil qilghan milliy medeniyetler bix sürüshke bashlidi. Uning rushen tesiri süpitide medeniyitimizde peyda bolghan jeditchilik maaripi we yéngi démokrattik edebiyat-sennetni misalgha élishqa bolidu.Yéngi démokrattik Uyghur edebiyati mistitik we pantizimliq tuyghulargha bay halsirighan sofistik edebiyattin ayrilip chiqip Abduqadir Dammullam, Qutluq Shewqi, Abduxaliq Uyghur we Memtili ependige oxshaydighan bir qatar milliy edebiyatning wekillirini barliqqa keltürdi.Bir milletning edebiyat sennet we maarip sahesidiki oyghinishi rushen halda yéngiche we milliy bolghan siyasiy, iqtisadiy, medeniy we ijtimai hadisilerning kélip chiqishini tizlitidu.

Uyghuristanda 19-esirning axiri we 20-esirning bashlirida peyda bolghan yéngiche éqimlar millitimizning xitay yaki erep emeslikini we yaki qanche yüz yillap adetlinip kelgendek alla burun Türüklükning dash qazinida emes, eksinche dunya xeliqlirining jümlidin Türükiylikning murekkep siyasiy, iqtisadiy we kultural kontékisidiki bir xeliq ikenlikini ispatlidi.Shu seweptin ejdatlirimiz diniy étiqat, milliy medeniyet, til-yéziq, maarip we edebiyat sennet meseliliride tereqqiyati milliy dewlet yeni jumhuriyetke élip baridighan idiologiylik qurulushqa teshkillik we istixiyilik halda ishtirak qildi.

Millitimiz Uyghuristanning siyasiy, iqtisadi we ijdimayi meselisining Pan Turanchiliq, Pan islamchiliq, Pan Türükchilik patqiqidin qutulmay turup hel bolmaydighanliqini hés qilip, dunyaning siyasiy atmospurasigha uyghun bir métod bilen diniy, etnik, iqtisadiy  we siyasiy meselilirimizni hel qilmisaq bolmaydighanliqini tonup  yetti. Wetinimiz Uyghuristandiki xeliqler medeniyet saheside Qutluq Shewqi, Abduqadir damullam, Abduxaliq Uyghuri, Memtili Ependi qatarliqlarning yitekchilikide pütkül Uyghuristanni qaplighan medeniyet oyghunishi herkitini bashliwetti.

Medeniyet we maarip saheside dunya miqyasida yüz bergen milletchilik éqimi Uyghuristanda Uyghurizimning bash kötürishige sewep boldi we Qumul-Turfan, Hotan- Qeshqer, Ili-Altaylarda arqa-arqidin inqilap partilap ata wetinimizde bir qanche qétim milliy hakimiyetler qurulup, millitimizning ejdatliridin miras qalghan dewletchilik  éngining yoqalmighanliqini dunyagha jakarlidi.

Weziyettin xewer tépip chöchüp ketken Engiliye, Russiye we Xitaydin ibaret qéri jahangirlar jiddiy herketke kélip, jush urup rawajliniwatqan milliy medeniyet we milliy inqilapni ojuqturiwétishni pilanlidi. Ular Abduqar Damullam, Sabit Damullam, Xuja Niyaz Hajim, Abliz Maxsum, Memtili ependi, Abduxaliq Uyghuri, Ahmetjan Qasimi… qatarliqlarni qirip tashlap we Memtimin Bughra, Mehmut Muhidi, Ziya Semidi, Hashir Wahidi, Sabit Abdurahman we Abdureuf mexsum qatarliqlargha oxshaydighan bir türküm ziyalilarni sürgün bolushqa mejburlighandin kéyin Uyghur medeniyet sahesi éghir qansirap ziyalilar qoshunining üni ichige chüshüp ketti.Düshmen teswirligüsiz derijide jiq we küchlük, zerbe éghiridi.

Uzaqqa sozulghan timtasliq, buruxtumluq we ümitsizlik qaplighan  qara chüshtin kéyin milliy medeniyetni qoghdap qélishning nazuk we éghir jawapkarliqi Ahmet Ziyai, Ibrahim Muti, Qasimjan Qembiri, Ibrahim Turdi, Memtimin Iminof, Ötkür ependi, Turghun Almas, Zunun Qadiri we Tiyipjan Iliyof  qatarliqlarning zimmisige chüshti. Ular yol yoq we ümit ölgen yerdin ömilep qopup, milliy medeniyetni jümlidin milliy edebiyatni bashqa Qazaq, Qirghiz we Mungghullarning ilghar pikirlik ziyaliliri bilen hissiy hemkarliq ichide xitaylaning tükining yétishi we tomurining soqushigha qarap bügünki küngiche élip keldi.Xitaylarning qarisang közüngni oyimen, sözliseng tilingni késimen, dégen dunyada örnikini tapqili bolmaydighan zulumi astida, nahayiti köp sanliq ziyalilirimiz yolidin azghan, bezilliri ganggirighan bolsimu, bezi milliy rohqa bay, milletning siyasiy, ijtimayi, medeniy enenisige sadiq baghlanghan   Milliy edebiyatimizdiki janirlar, tilimiz, bedéiy ipadilesh usullirimiz, pelesepiwiy qarashlirimiz, istitik adetlirimiz shundaqla  kilassik we folklorimizda ming yildin béri dawamliship kéliwatqan medeniyettiki erisiyetchanliq  baturluq we aqilanilik bilen qoghdap qélindi.

Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqirining ösüp yitilip ijadiyitini bashlighan dewir, wetinimiz Sherqiy Türkistanda medeniyet saheside bolupmu edebiyat-sennet saheside azghan, weyran bolghan we ganggirighan bir ewlat yitiship chiqqan dewir bolup, sotsiyal imperiyalist küchler xleqimizni qaymuqturup, millitimizni aldap milliy medeniyet we milliy pissixikimizni qattiq yarilandurdi.Shu dewirde ötken Nim Shehit, L-Mutellip, Tiyipjan Iliyof, Abdukerim Xojayop, Ablet Ömer, Abliz Naziri, Qeyum Turdi qatarliq edip we shairlarning eserliri milliy medeniyet tariximizdiki bir tragédiye bolup, uningdin kultural qirghingha duch kelgen bir medeniyet we qan éqip turghan yüreklerdin jaranglap turghan meniwiy hissiyat we kélichekke bolghan ajizane telpünüsh rushen ipadilinip turidu.

Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqiri shu dewirning ediplirining biri bolsimu, hür dunyagha chiqqandin kéyin dadilliq bilen, pikir we ipadilesh usuli we ilmiy izdinish qatarliq jehetlerdin keskin islahat élip bérip özining wetende shekillendürgen uslubini téximu tereqqiy qildurup, wetendiki ediplerge ming yildimu nesip bolmaydighan hür dunyada zoq-shoq bilen ijadiyet élip bardi we eserliride Türük dunyasini, jümlidin Sherqitürkistanliqlarni ilim-pen we istiqlal yoligha dewet qildi.

Töwende biz uning 50-yillardiki ganggirighan bir ewlat edipler shekillendürgen uslupta, wetenni, azatliqni, milliy inqilapni medihiyledighan bir parche esirini körüp ötimiz…

Üstüngde Lepilder Istiqlal Tughi

Janijan wetinim Sherqiy Türkistan,

Ejdadim mirasi bulbulistanim.

Sen bizni östürgen ana méhriban,

Dunyaning jenniti gül-gülistanim.

Tarixta qurghanti pida qilip jan,

Qutluqxan, Bayanchur, jessur böküxan.

Teqdiring qolungda tutulghan zaman,

Güllending, yükselding, tapting sherep-shan.

Bir chaghlar rodipay eylep istila,

Üstüngge yaghdurdi külpet we bela.

Zalimning zulmidin aylandi chölge,

Sheherler, yézilar, orman, tagh-dala.

Sanaqsiz külpetler ötti béshingdin,

Deryalar töreldi qanliq yéshingdin.

Yangridi ghezeplik choqan-sadalar,

Wadilar, chöl-deshtler, taghu-téshingdin.

Chiqti hürlikingge eylep jan pida,

Qehriman Nuzigum, Sadir pehliwan.

Tengri taghlirida yangratti sada,

Géniral Mahmut we Ghénidek Oghlan.

Shu batur ewlatlar küreshliridin

Xelqimiz hürlükni qoligha aldi.

Ejdirha, éyiqning süyqestliridin,

Tekrar asaretke boghulup qaldi.

Tüzdi wehshiy düshmen, süyqestlik pilan,

baghringgha aqqunlarni kötürmek üchün.

Qilip til, diningni bir yoli gumran,

Namingni bir yoli öchürmek üchün.

Tiningge chirmiship rodipay chayan,

Qéningni sümürüp ichti her zaman.

Perishan halingni körüp chidimay,

Qozghalduq ghezepler bolup sel-qiyan.

Séni qutquzushqa meydangha chiqtuq,

Ölüm ya körüm dep jasaretlinip.

Bu yoldin qayitmasqa qesemler ichtuq,

Goyaki wolqandek hararetlinip.

Muqeddes küreshtin tangle ertige,

Tügeydu sen chekken zulmet we azap.

Qilimiz shatliqtin bayram tentene,

istiqlal tajini béshinggha taqap.

Külisen qaqaqlap senmu bir küni,

Munasip yéringni élip jahanda.

Tügeydu qarangghu zulmetning tüni,

Yashaysen hürlükte, azat zamanda!

Bu künler bek uzaq emes, bek yéqin,

Hoqushlar shepengni qilalmas qamal!

Üstüngde lepilder istitlal tughi,

Zeperning dilbiri échip nur jamal!

2001-yili 5-Ay/ Türkiye-Anqara

Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqirining yoqarqidek shiérliridin bashqa yene uning dewirdashlirigha oxshashla ilgiri wetende zulum astida mejburiy yazghan, kommenist sistem we sotsiyalizim medihiylengen bir qisim eserlerinimu yoq dégili bolmaydu.Buni elbette zaman we makanning cheklimisidin dep qarashqa bolidu. Xataliq ötküzmeydighan kishi yoq, emma tüzütüshke jasaret qilish qilalmasliq eqil, exlaq we bilim telep qilidighan zor ish.Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqiri hür dunyagha qedem basqandin kéyin barliq meniwiy boyunturuqlardin qutulup, insandek oylash, insandek tepekkur qilish, insandek yézish pursitige ige boldi we idiywiy jehettin barghanche takammulliship, millitimizning ussighan yérige baridighan nadir ishlarni qildi we eserlerni yazdi.Uning bezi kitap we edebiy eserliri rushen xasliq we xelqaraliq sewiyege yetken bolup, wetendiki dewirdashlirining ijadiyitidin her tereplime tereqqiy qilip ketken.

Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqiri dunyaning qedimqi we hazirqi zaman Uyghur medeniyitining dunyagha tonushturulishidin ibaret qiyinliq derijisi yoquri, chétilish dairisi keng wezipini deslepki qedemde ghelbilik orunlap, kélichektiki Uyghur we Türük ziyalilirining  bu sahediki yolini daghdam échip berdi. Uyghuristandin chiqqan herqandaq bir alim hazirghiche Uyghur medeniyitini dunyagha uningdek keng dairilik we yüksek sewiyede tonutalighan emes.Bizni, tariximizni, medeniyitimizni we tilimizni chetellerde xelqaragha jümlidin türük dunyasigha akadémik bir sewiyede ghelbilik tonutqan bu kishining namini büyük ustaz Muhemmed Emin Bughradin kéyin altun xetler bilen yézip menggüleshtürüshke erziydu.

Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqirining kechürmishliri  xitay mustemlikisige uchrighan mezlum Uyghuristanliqlarning tarixiy kechmishing kichiklitilgen körünishi bolup, uning oxshimighan dewirliridin xelqimizning oxshimighan dewirlerdiki meniwiy, siyasiy we iqtisadiy hayatini tapqili bolidu. Professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqiri  hazir Sherqiy Türkistan Jumhuriyiti Sürgündiki Parlaméntining reyisi  bolupla qalmay belki Türük dunyasigha tonulghan alim bolup qaldi.

Biz professor we doktur Sultan Mahmut Qeshqirining  hayati, ijadiyiti we siyasiy küreshlirige qarap chiqidighan bolsaq, uning her tereptin Xitay mustemlikiside yashawatqan herqandaq bir Uyghuristanliqqa yitishken meniwiy rehber shundaqla kam uchraydighan bir üginish ülgisi bolup qalghanliqini köriwalalaymiz.Biz uning kéyinki hayatini xatirjemlik, saq-salametlik, hozur we mol ijadiy méwiler ichide  yashishigha tilekdashliq bildürümiz.(K.Atahan)

• Gérmaniye/Frankfurt

20.05.2015

 

http://eastturkistaninfo.com/2015/05/21/ejdatlar-yolida-otken-shanliq-hayat/