Autori:Korash Atahan
Büyük Ottura Sheriq projektide özimu kütmigende terrorist bolup dunyagha tonulghan Uyghuristanning kélichigi heqqide mulahize qilish lazim elbette! Büyük ottura sheriq projektide özimu kütmigende terrorist we islamiy jihadist bolup dunyagha tonulghan Uyghuristan xelqining emdi kélip büyük ural- altay projektide qandaq rol alidighanliqi heqqide perez we mulahizelerni emdi bashlimisaq, perde arqisidiki dunya hakimiyiti heqqimizde yaman qarar chiqirip qoyidighandek qilidu! Biz keyinki ikki yüz yildin beri nahayiti köp sunuq köwrüktin ötüp hangha ghulap kettuq, millitimiz buning hésawini bekla éghir öteydu!
Körünp turuptiki bu weten we bu milletning heqiqi söz sayiplirining xewiride yoq bizning heqqimizde nurghun ishlar boliwatidu. Sewzidin burun guruch dem yeptu, degendekla ish boliwatidu. Millitimiz we wetinimiz heqqide bizge paydisiz xata pilanlar tüzülüp xelqimiz dehshetlik bir chong oyunning qurbanliqi qilinishqa duch kelish aldida turiwatidu. Perde arqisidiki qaranghu küchler xuddi ilgirkige oxshashla beshimizni yene belagha tiqishqa hazirliniwatidu. Bu xuddi perde arqisidiki küchlerning ottura sheriq projektida Kürd xelqini yemchük qilip paydilinip, barliq meqsetlirige yétip bolghandin kéyin, ularni yérim yolda tashlap kétip qalghanlarning ishigha bekla oxshap kétidighan bir pilan bolup, bu pilanda eger bir millet süpitide heqiqi söz sayibi bolalmisaq beshimizning tonurgha tiqilip qalidighanliqi besh qoldek ayan bir ishtur!
Biz Uyghuristan xelqi xitaygha qarshi barliq seplerde gherip dunyasi bilen hemkarlishishqa razi emma toluq démokrattik, qanun bilen idare qilinidighan, jumhuriyet tüzimidiki yiraq sheriqte yaponiye, ottura sheriqte Israiliye, gheripte Germaniyeni model qilghan jumhuriyet qurushqa zimin hazirlap berish sherti bilen.Biz Taliban we dayishning tesiridiki herqandaq bir tüzümni ret qilimiz, xelqimizning milliy iradisi undaq bir jahaletlik dunyani hergiz qobul qilmaydu!
Xitaylar özining muntizim eskiriy küchini hazirqi xitay téritoriysining gherbiy shimaligha jaylashqan, ishghal astidiki Uyghuristangha toplidi. Amerika xitayni ochuq déngizda qistawatsa, ottura asiyaning qaynawatqan qazangha aylinip qéliwatqanliqining sewebini xelqara térorizimgha we Uyghuristan musteqilliq herkitige baghlap chüshendürüsh hedise bir tereplimilik bolup qalidu.Eslide mesele körüngendek undaq addiymu emes!
Engilizlar, Ruslar we Xitaylarning ottura asiya jümlidin Uyghuristan heqqide tüzgen 100 yilliq toxtimi axirlishay, dep qaldi . Xitaylarning esli meqsidi Urush qilish. Xitay dewliti eghir kirzisqa duch keldi, urush qilip taliyini sinap baqmaqchi boliwatidu.Eger Xitaylar kingeymichilik urushini qilmisa éghir ichkiy urush patqiqigha petip qalidu.
Emdi Xitaylar qanche ming yildin beri kütken siyasiy we eskiriy kengeymichilik qilish meqsidige yetish harpisida turiwatidu.Hazir mesele Uyghuristan yaki terorizim meselisi emes. Uyghur musteqilliq herkitini basturush yaki terorizimgha qarshi turush, Uyghuristanning muqumliqi degenlerning hemmisi meselining anche muhim bolmighan yene bir teripi.
Xitay tajawuzchilliri Shanghey ish birliki teshkilatini qurup, qanche yillardin beri mana bu kéngeymichilik urushqa teyyarliq qildi. Xitaylar emdi Kazakistan, Kirgizsistan, Tajikistan, Üzbekistan we Afghanistanni bésiwalidu.Xitaylar emdi Kazakistan, Kirghizistan, Tajikistan, Üzbekistan we Afghanistanni besiwalmighan teqdirdimu- hich bolighanda derijisi bésiwalghan bilen oxshash bolghan halgha keltürüp-bayliqi mol, tereqiyatta arqida qalghan rayonlarning hakimiyet ishlirigha perde arqisida turup qomandanliq qilidu. Xitay tajawuzchilliri Türük we Erep dunyasigha bashqiche qilip éyitqanda musulmanlargha xalighanche hükmaranliq qilish pilanigha qarap sistémiliq we pilanliq halda herket élip bérishqa ötti.
Bu yoqarqi xeritining kelgüsidiki bir alahidiliki biz xelqara tertipke uyghun toghra yolimizni tapalmisaq, xekqara jemiyet biz Uyghurlarni yene xitaylargha tashlap berip, uyghur emparatorliqining tupraqlirini büyük munghul dewliti qilip qurup chiqip uning imkanliridin paydilinishta munghullarni razi qilghan halda xitaylar bilen öz-ara kelishidu!
Uzaqqa qalmay Xitaylarning siyasiy chigirisi eng az bolghandimu qisqa muddetlik bolsimu tarixtiki Menching Émperiyesiningki teritoriysi bilen asasen dégüdek tengliship qalidu. Andin aridin uzaq ötmey Russiyening eskiriy yardimi bilen Türükler we bashqa musulmanlar xitay tajawuzchillirigha qarshi qayturma hojumgha ötidu. Belki 10-20 yilliq qanliq urushtin keyin, Uyghurlar özining igilik hoquqini qaytidin qolgha alidu, Uyghuristan musteqil bolidu.
Uyghuristan uzaqqa sozulghan rayon xaraktérliq urushtin kéyin musteqil bolidu, emma Uyghurlar qattiq eghir bedel tölesh hesabigha öz hakémiyitini tiklep chiqidu. Uyghurlar musteqil bolup qisqa waqit ichide xitaylarning qutratquchiliqi sewebidin ichkiy urush déngizigha gheriq bolup, qattiq qan tökülidu.Dewlet siyasiy, iqtisadiy we ijtimayi tereptin éghir böhrangha duch kélidu.Uyghuristan dewlitidiki nopusning yérimi dégüdek urushta qirilip kétidu we bashqa rayonlargha köchüp kétishke mejbur bolidu. Xitaylar pursettin paydilinip Uyghuristanni yene bésiwélish xam xiyalida bolidu, singip kirip diniy we etnik ixtilap peyda qilip, ichkiy qalaymiqanchiliqlarni ewij alduriwétidu.Bu halet xéligiche dawamlishidu.Millitimiz shu chaghqa barghanda diqqet qilmisa qurghaqchiliq, qehetchilik we her türlük yaman süpetlik yoqumluq késeller bilen qirilip kétidu. Axirida xelqara teshkilatlarning eskiriy mudaxilisi netijiside xelqimiz öz-ara kelishim tüzüp, Uyghuristan, digen bir jumhuriyet bilen bügünki Amerikining hakimiyet sistemisini endize qilip qurulghan Büyük Türkistan Fidiratsiyesige qatnishidu.
Uyghuristanliqlar bu dewirde dewlet eslihelirini qaytadin qurush, her türlük siyasiy we ijtimayi yaralarni dawalash, memliket miqyasida buzulghan tertipni qaytidin eslige keltürüsh ishida zor qiyinchiliqqa duch kélidu.Fédiratsiye ezaliri bilen siyasiy, iqtisadiy, eskiriy kirzislarni yashaydu. Mana mushu halqiliq peyitte ottura asiya dewletliri we Russiyediki Uyghurlarning roli intayin zor bolidu. Ruslarning eskiriy, iqtisadiy we siyasiy himayisi astida Uyghurlar özining hakimiyitini qaytidin mustehkemleydu. Uyghurlar özining bayriqi, hükimiti we quralliq qisimlirigha resmiy ige bolidu.Uyghuristan Jumhuriyitini eng bashta Russiye andin Türkiye étirap qilidu we xelqaradiki bashqa dewletlermu arqa-arqidin musteqqilliqimizni étirap qilidu. Xitay parchlinip ketidu.Tibeter yengidin teshkillengen bir xitay birlikige kiridu.Dunyada shuningdin keyinlam tinchliq, tereqqiyat we medeniyet qaytidin hüküm süridu.
Mana bu qanche milyon adem qirilip ketidighan, chong dewletler parchilinip, kichik dewletler qurulidighan yolgha qoyulush aldidiki dewir bölgüch xelqaraliq büyük Ural- Altay projekti.
Uyghuristan Kultur Merkizi
12.03.2017
Tengritagh Akademiyesi 