Honlar resmi xanliq qurghan waqit miladiyidin burunqi 209-yildin tartip ta eng axirqi qétim tarix sehnisidin chüshken dewr miladiye 5-esirgiche bolghan 600yilliq tarixi jeryanda mongghul égizlikining shimali we jenubi, ottura tüzlenglik rayoni, pütkül ottura asiya yayliqi hem sherqiy yawropa, gherbiy we gherbiy jenubiy yawropada pa’aliyet qilip, jonggu we dunya tarixigha ghayet zor tesir körsetken.
1. Xanidanliq parchilinishtin burunqi xaqanlar
1-tümen tengriqut
Hon xanidanliqining asaschisi, u miladiyidin burunqi 3-esirning otturiliridin bashlap, hazirqi ichki mongghul aptonom rayonidiki choghay taghliri etrapi we ordosh rayoni qatarliq jaylarni asas qilip, barliq hon qebililirini bir tugh astigha yighqan hem hökümranliq merkizini hazirqi ichki mongghul aptonom rayoni wuyüen nahiyisi tewesidiki tümen shehiride qurghan. Miladiyidin burunqi 209-yili tümen tengriqut oghli batur tengriqut teripidin qestlep öltürülgen.
2-batur tengriqut
Batur tengriqut — tümen tengriqutning oghli, miladiyidin burunqi 209-yildin miladiyidin burunqi 174-yilghiche texitte turghan. Tümen tengriqut kéyin alghan alchisidin bolghan kichik oghlini yaxshi körgechke, baturni yawchilargha bayrimtayliqqa ewetken, lékin batur u yerdin qéchip kelgen, batur bir xil awazliq oqyani keship qilghan, bir qétim atisi bilen owgha chiqqanda atisini étip öltürüp tümen shehiride hon xanidanliqni resmiy qurghanliqini jakarlighan. Batur tengriqut hon jemiyitining tereqqiyati, hon qebililirining küchiyishi we hon xanidanliqining mustehkemlinishi uchüsh zor töhpilerni qoshqan, miladiyidin burunqi 174-yili késel sewebidin wapat bolghan.
3-qayuq tengriqut
Qayuq tengriqut akisi batur tengriqutning wapatidin kéyin texitke chiqqan, miladiyidin burunqi 174-yildin miladiyidin burunqi 161-yilghiche texitte turghan, miladiyidin burunqi 161-yili, qayuq tengriqut öz ejili bilen wapat bolghan.
4-kün tengriqut
Kün tengriqut — qayuq tengriqutning oghli, miladiyini burunqi 161-yildin miladiyidin burunqi 126-yilghiche texitte turghan, u atisining wapatidin kéyin hon textige warisliq qilghan, miladiyidin burunqi 126-yili qishta, kün tengriqut öz ejili bilen ölgen.
5-ichighse tengriqut
Ichighse tengriqut — kün tengriqutning inisi, miladiyidin burunqi 126-yildin miladiyidin burunqi 114-yilghiche texitte turghan, u akisining wapatidin kéyin, özini tengriqut dep élan qilghan hemde akisining oghli yotanni meghlup qilip hon textini tartiwalghan.
6-uwi tengriqut
Uwi tengriqut — ichighse tengriqutning oghli, miladiyidin burunqi 114-yildin miladiyidin burunqi 105-yilghiche textte turghan, u atisining wapatidin kéyin textke chiqqan, u 10 yil textte olturup miladiyidin burunqi 105-yili wapat bolghan.
7-ushilu tengriqut
Ushilu tengriqut — uwi tengriqutning oghli, miladiyidin burunqi 105-yildin miladiyidin burunqi 102-yilghiche textte turghan, u textke chiqqanda téxi kichik bolghachqa bala tengriqut dep atalghan. Miladiyidin burunqi 102-yili xen sulalisige qarshi qoshun bashlap mangghanda yol üstide tuyuqsiz késel bolup ölgen.
8-güyliqu tengriqut
Güyliqu tengriqut – owi tengriqutning inisi, ushilu tengriqutning taghisi. Miladiyidin burunqi 102-yildin miladiyidin burunqi 101-yilghiche textte olturghan, késel sewebidin wapat bolghan.
9- chetqu tengriqut
Chetqu tengriqut — güyliqu tengriqutning inisi, miladiyidin burunqi 101-yildin miladiyidin burunqi 96-yilghiche textte olturghan. U akisining wapatidin kéyin textke chiqqan, 100ming kishilik atliq qoshun bilen jengge atlinip xen qoshunining dangliq san’ghuni li guanglini meghlup qilghan, miladiyidin burunqi 96-yili wapat bolghan.
10- quluqu tengriqut
Quluqu tengriqut —- chetqu tengriqutning oghli, miladiyidin burunqi 96-yildin miladiyidin burunqi 86-yilghiche textte olturghan. Miladiyidin burunqi 91-yili xen sulalisining shangu, wuyüen, jyuchüen qatarliq wilayetlirige basturup kirgen. Miladiyidin burunqi 86- yili quluqu tengriqut wapat bolghan.