(Bu maqala texi pütmidi, oqumang! Yoqap ketmisun üchün elan qilip qoydum)

Autori: Kurasch Umar Atahan

Dunya tarixida Qulluq, Peodalliq we Herbiy hakimmutleqliq tüzüm nahayiti uzun dawamliship kelgen idi.
Aqsöngekler, begler, xaqanlar we herbiy hökümdarlar özi idare qiliwatqan xeliqni, til yeziq, edebiyat, sennet, örpi adet we eneniliri boyiche emes belki qandashliq, din we hökümdarlarning üstün nopuzi qatarliqlargha uyghun shekillendürülgen kilassik sistem boyiche idare qilatti.
19.yüz yilgha kelgende dunya miqyasida yüz bergen siyasiy, iqtisadiy, sotsiyal we medeniy maarip jehettiki birqatar özgürüshler ilgirki sistimini kargha kelmeydighan orungha chüshünüp qoydi we oluschiliq, insan heqliri we demokratiyeni ölchem qilidighan yengu qahide we pirinsiplar otturgha chiqip milliy dewletler royapqa chiqti.
Edebiyat, sennet, pelesepe we texnologiyening tereqqiyati insanlarni qarangghuluq dewirdiki enenilerni özgertushke mejbur qildi.
Awropa edebiy oyghunush herkiti we Fransiye inqilawidin keyin siyasiy, qanuniy we eskeriy islahatlar elip beeilip burundin tartip dawamliship kelgen Izish we ezilish, yanchiliq we Herbiy üstünlikler bilen yoquri tebiqe idare qilidighan tüzülmige xatime berilip, melum bir etnik xususiyetke ige xeliqler demokrattik shekilde özini özi idare qildi we özliri yashawatqan jughrapiyeni milliy ismi bilen ataydighan yaxshi bir qayidini shekillendürdi.
Ilgiridin dawamliship kelgen esli qayide boyiche miĺitingiz nime bolsa wetiningizning ismi shu mubarek isim bilen atilidu. Ismingiz Rushengul iken , öyingizni Hashimgulning öyi dise xata bolidu….
Türükler Türkistan dise meyli, melum asasi bar. Emma biz yashawatqan jughrapiye allaburun Türkistan emes Uyghuristan digen namni qollunishqa itnik, siyasiy, iqtisadiy we tarixiy shert hazirlap bolghan bir wetendur.
Emma biz Uyghurlar we wetinimizde biz bilen birge yasgaydighan qandashlirimozning eger hür yashash iradimizda rastchil bolsaq, wetinimizni insanlarning 19.yüz yildin keyinki wetinini atash enenisige asasen ata miras wetinimizning esli we qanunluq ismini Uyghurning yashawatqan yeri, makani we wetini anglamidiki Uyghuristan, Uyghuriye yaki Uyghurili diyish heqqi hoquqimiz bar….
Bu jessur ejdatlirimizdin Miras qalghan büyük türkustanda hazir Qazaqistan, Qirghizistan we Üzbekustan qatarliqlar bar bolgjinigha oxshash.

05.06.2020