Gepni nahayiti qisqartip éyitqanda, millitimizning qudret tépishi yaki halak bolishining achquchi özimizning qolida! Bügünki nomus we xorluq astida qalghan milliy teqdirimizning jawapkari yenela özimiz!

Biz Uyghurlarning küchlinishimizni eng aldi bilen qérindashlirimiz xalimisa, némila qilghinimiz bilen düshmenni yéngiyelmeymiz!Millitimizning qed kötürüshining aldinqi sherti, wetinimizdiki xitaydin bashqa milletlerge adil. heqqaniy we insanperwerlik bilen muamile qilish, xoshna millet(Dewlet)lerge eminlik, xatirjemlik, barawerlik tuyghusi bérish, diplomatik ussullar bilen uzaqtiki érqiy we diniy qérindashlarning könglini utush, bashqa yat millet(dewlet)lerge mukemmel insaniy tesir qaldurush! Ejdatlirimizning yaghi yandin, bela qérindashtin, dégen sözni ésimizdin her zamanqidin bekraq chiqarmasliq!

Qérindash türkiy xeliqler jümlidin türkmenler qanche on ming yilliq milliy enenimizge biwaste warisliq qilip, qaytidin güllinish basquchigha kirdi.Küchlükler iradisi ajiz, ishenchisini yoqutup qoyghan, milliy kimlikidin nomus qilidighan we teslimiyetchi peskesh milletlerni dessep ötüwatqan bu dunyada, biz uyghurlar milliy kimlikimizdin barghanche yatliship, ejdatlirimizgha asiyliq qilish derijisige bérip yettuq! Eger waqtida közimizni échip, rohiy jehettin eslimizge qayitip, ejdatlirimizning kütken yéridin chiqmisaq, teqdirning téximu yaman jazasigha uchraymiz!

Biz Uyghurlar bügünki künde hich bolmighanda qérindash türkmenlerchilik bir tereqqiyat pelliside bolishimiz kérekidi! Epsus, ming epsus xelqimiz téxiche mustemlikedin qurtulush uyaqta tursun, düshmenlerning zeherni shéker, shékerni zeher körsütidighan hiyle-mékirlik zéhin kontruli astida, kirse chiqmas qarangghu-patqaq yolgha kirip kétiwatidu!

Biz uyghurlar dunyadiki eng mukemmel milletlerning biri bolsaqmu, dunyagha yétilgen bir xeliqtek tesir bérelmiduq.

Biz uyghurlar tarixta qurulghan 16 Émparaturluq we yüzdin artuq dewletning qurulishigha sewep bolghan weyaki biwaste qatnashqan millet bolsaqmu, dayim wetinimizni milliy namimiz bilen atash jehette eng arqida qalghan qalaq milletlerning qolighimu su quyup bérelmiduq.

Biz Uyghurlar ejdatlirimizdin qalghan ata miras wetinimizni, wetinimizde dewlet qurushqa jan-jehli bilen qarshi turup kelgenlerning ejdatliri we bügünki ewlatliri qoyup qoyghan isim bilen atap, uninggha hazirghiche özimiz keskin bir milliy isim qoyalmiduq.

Bir dewlet birqanche qewim we milletning milliy kimlikini emes, shu jughrapiyilik rayonda yashawatan yerlik, eng chong, qedimiy we asasliq bir milletning milliy mewjutluqi we érqiy alahiyidlikini qoghdash üchün qurilidu.Birinchi dunya urushidin kéyin dunyada yéngi bir tertip ornutulushqa bashlidi. Dewlet=Millet pelesepisi insanlarning milliy teqdirini hel qilishtiki asasiy éqim bolup kelmekte!

Türkiye türklerning yeni türkleshken xelqlerning ihtiyaji üchün qurulghachqa, yene bir türkiy dewletning éhtiyaji bolmighanliqtin Qazaqistan, Üzbekistan, Qirghizistan…lar quruldi.Tarix tereqqiy qilip Sherqiy we Gherbiy türkistan dégen atalghular mawjut milletler we dewletlerning janijan menpeetlirige zit kélidighan mena ipadileydighan bolup qaldi.

Dunya nopusi 10 milyondin ashidighan hemme millet özini-özi idare qilidighan, hemme dinlar öz-ara bir-birini hürmetleydighan, hemme dewletler tinchliqta bille yashaydighan, hemme medeniyetler parallil tereqqiy qilidighan yéngi tertipke qarap tereqqiy qildurulidu.Tarix chaqi arqigha emes aldigha ilgirleydu…Uyghurlar dewirge, zamangha, makangha layiqlishishqa, bashqilar bilen bolghan zamaniwiylashqan inaq xoshnidarchiliq we dostluq munasiwetlirini shekillendürüshke téximu muhtaj.

Dewlitimiz bolmighanliqtin exlaqimiz buzuldi, bashqilar aldidiki sür-heywimiz, inawitimiz, itibarimiz yerge uruldi.Yasighan pichaqlirimiz qeghezni késelmeydu, tömürni emes yaghachnimu bashquralmiduq, yung, paxta we yipektin ishligen meshulatlirimiz bashqilarning arqisida qaldi, inshah qilghan binalargha tash we polat ishlitelmigenlikimizdin diwanidek tökülüp turidu.Qol-hünerwenchiligimiz weyran bolup qizlirimiz ishsiz qaldi, yéza-igilik qurallirimiz arqida qalghachqa yigitlirimiz milliy daramitimiz bilen alaqisi bolmighan kesiplerge bérilip kétip, yer köchmenlerning qoligha ötüp ketti…

Biz Uyghurlar qanche ming yildin béri, kéyinki ikki esirdikidek bolupmu kéyinki yérim esirdikidek bundaq qorqunchluq derijide zamanning arqisida qalghan emes!

Bu hadise biz uyghurlarningla emes, belki pütün dunyaning diqqitini tartishi kérek boliwatidu.Uyghurlar dunya medeniyitige öchmes töhpilerni qoshqan, tili-yéziqi, medeniyeti, diniy-étiqadi we örpi-adetliri shertsiz qoghdap qélinishqa tégishlik bir xelq bolup, insaniyet üchün uyghurlarning 21-yüz yildiki bir étnik qewim süpitide chöküshige héch ish bolmighandek hangweqip qarap turushtinmu artuq shermendichlik bolmaydu!

Biz Uyghurlar bir millet süpitide mewjutlughimizni qoghdash we qeddimizni qaytidin kötürüsh üchün qandaq qilishimiz kérek?!

1)Tariximizda untulushqa yüzlengen, emma mewjutluqimiz üchün eng kéreklik bolghan nersilerni tépip chiqip, özgertiwetmeslik, eslige sadiq bolush pirinsipi bilen yéngidin yashnitish.

2)Tariximizda eng qimmetlik dep qarilip kéliniwatqan, millet süpitide qed kötürüshimizge putlakashang boliwatqan hem tosqunluq qiliwatqan paydisiz sheyi we hadisilerni tépip chiqip uningdin waqtida waz kéchish.

3)Dunyadiki qudret tapqan we zawalliqqa yüzliniwatqan qewimlerni küzitishke mayir bolup, milletning parlaq kélichigini ilmiy pilanlash.

4)Kilassik qewmi-qérindash we dost-düshmen chüshenchisini chörüp tashlap, menggülük qérindash, menggülük düshmen we menggülük dostning bolmaydighanliqini étirap qilish.

5)Siyaset we qanunda, soda we iqtisadda, medeniyet we itiqadta, hüner we sanaette, edebiyat we senet qatarliqlarda adil, semimiy, rastchil we estayidil bolushni qedemmu-qedem ishqa ashurush.

6)Alemni, dunyani, insanlar we haywanlarni Xudaning iradisige uyghun shekilde qoghdash, perwish qilish we söyüshni ortaq qayidige aylandurush.

7)Dost we düshmen bilen sharait toluq piship yétilmigüche hergiz söhbette olturmasliq, qettiy sülhiy qilmasliq pirinsipida ching turup, ichkiy we tashqiy meselilerni hel qilishta bir qolda zeher, bir qolda hesel, bir qelibte nepret yene bir qelibte muhabbet, bir qolda qilich, bir qolda qelem bolushni ishqa ashurush.

8)Milliy qehrimanlirini medihiylesh, qewmi-qérindashlirini shertsiz hürmetleshni asas qilip, saghlam adem, saghlam aile, saghlam jemiyet, saghlam millet bolush terbiyisini kichiktin chongghiche élip bérish arqiliq millitimiz terkiwidiki, milliy teqdirimizge biterep muamile qiliwatqanlar, düshmenge mayillashqanlar hem hemkarlishiwatqanlar we üzil-késil düshmen terepke ötüp ketkenlerni, düshmen quchighigha téximu ittiriwetmey, heqiqetke qayitishqa dewet qilish herkitini qanat yaydurush.

9)Ejdatlirimizdin miras qalghan téritoriye, til-yéziq, edebiyat-sennet, pen-medeniyet, diniy étiqat we örpiy-adetlirimizni qanchilik imkan bolsa, shunchilik küch bilen qoghdash we perwish qilish.

10)Riqabetke tolghan bu dunyada yat millet we qewimlerning zamaniwiylashqan yirtquch tebiyitini tiz mölcherlep, ichidin we téshidin xuddiy yigirme tört saet meslihetlishiwatqandek öz-ara masliship, milliy kimlikimizni qoghdap qélishning yéqin, ottura we uzaq mezgillik pilanliri üstide bash qaturush, tüzüsh we ijira qilish!

Özige ishengenler, özini chüshengenler, özige köyüngenler üchün zeper derwazisi menggü taqalmaydu! Uyghurlarning parlaq kélichigi Uyghurlar teripidin inshah qilinidu! (K.Atahan)

*****

22.10.14 Gérmaniye