Mevsimsel değişikliklerin insanlarda farklı şekilde ve farklı derecede etkileri olduğunu belirten uzmanlar, duygu durum bozukluğu yaşayan ya da eğilimi olan, beslenme bozukluğu ve vitamin eksikliği olan kişilerde olumsuz etkilenmenin daha yoğun görüldüğüne dikkat çekiyor.

Beslenme alışkanlıkları, ruh sağlığı ve beden sağlığı sonbaharda değişiyor.Uzmanlar, “Yorgunluk, bitkinlik, halsizlik ile başlayıp karamsarlıkla devam eden ve depresyona dönen ruh halinin tedavi edilmemesi halinde ciddi sorunları beraberinde getireceği uyarısında bulunuyor.Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi’nden uzman klinik psikolog İhsan Öztekin, mevsimsel değişikliklerin kişilerin ruh hali üzerinde farklı etkileri olduğunu söyledi. Öztekin, şunları söyledi:

Sonbaharda karamsar bir ruh hali oluşur

“Nasıl ki ilkbahar doğanın uyanışını, güneşin sıcaklığını ve ışığını, canlılık ve neşeyi, geleceğe yönelik ümitleri temsil ediyorsa sonbaharda sürecin tersine işlemeye başladığını görüyoruz. Günler kısalır, karanlık artar, geceler uzar. Ağaçların yaprakları sararır, dökülür ve güneş ışığı yerini bulutlara bırakır. Doğanın canlılığını kaybetmeye başladığı sonbaharda insan da canlılığını kaybettiğini hisseder. İlkbaharın getirdiği ümitler ve yaşama sevinci, yerini azalan heyecana, karamsarlığa ümitsizliğe bırakmaya başlar. Karamsar bir ruh hali oluşur. Sonbahar adı üzerinde hazan hüzün mevsimi…
Dışarıda daha fazla zaman geçirilen tatiller, seyahatler azalır, yaşam tarzı ve sosyal aktiviteler havaların soğuması ve günlerin kısalması ile birlikte değişir. Evde ve kapalı alanlarda geçirilen zamanlar artar. Puslu ve karanlık sabahlar nedeniyle yataktan kalkmak zorlaşır. Giyilen kıyafetler hareket imkânını kısıtlar.

Değişen beslenme alışkanlıklarıyla kilo alınır

Sonbaharda beslenme alışkanlıkları da değişir. Havalar soğudukça insan daha fazla besin alma ihtiyacı duyar. Enerji ihtiyacı daha fazla nişastalı, karbonhidratlı, tatlı yiyeceklerle karşılanmaya çalışılır. Buna hareketsizliğin de eklenmesi ile kilo alımı başlar. Bu kısır döngü içerisinde psikolojik sıkıntıların ortaya çıktığını görüyoruz; hayattan zevk alamama, hiçbir şey yapmak istememe, amaçsız bir yaşam.”

Herkes farklı etkilenir

Sonbahardaki değişikliklerden her insanın aynı oranda etkilenmeyeceğini belirten İhsan Öztekin, “Mevsimsel değişiklikler insanlarda farklı şekilde ve farklı derecede etki gösterir. Duygu durum bozukluğu yaşayan veya eğilimi olan, beslenme bozukluğu ve vitamin eksikliği olan kişilerde olumsuz etkilenmenin daha yoğun olduğunu görüyoruz. Yine günlük yaşamın uygun bir şekilde düzenlenemediği durumlarda olumsuz etkiler artmaktadır.

Depresyona dönüşen ruh haline dikkat!

Mevsim özellikleri hormonları da etkilemektedir, örneğin güneş ışığında insan metabolizması depresyondan çıkışı kolaylaştıracak hormonlar salgılamaktadır. Ancak kişinin ruhsal yapısı bu durumdan ne kadar etkileneceğini belirler. Yorgunluk, bitkinlik, halsizlik ile başlayıp karamsarlıkla devam eden ve depresyona dönen ruh hali eğer tedavi edilmezse ciddi sorunlara yol açabilir. Psikolojik sorunlara genelde bedensel sorunlar da eşlik eder. Ayrıca depresyon ile birlikte vücut direnci düştüğü için mikrobik hastalara yakalanma riskimiz de artar.

Mevsimsel depresyonda bu belirtilere dikkat!

Mevsimsel depresyonda da depresyonda yaşanan biyolojik sorunlar yaşanır. Bu belirtiler şöyle sıralanabilir:

– Yorgunluk, halsizlik,

– Vücutta ağrılar,

– Uyku bozukluğu,

– Dermatolojik sorunlar,

– İştah kesilmesi ya da artışına bağlı kilo azalması ya da artışı,

– Saç dökülmeleri,

– Enerji azlığı,

– Cinsel enerjide azalma gibi…

Bu önerilere kulak verin!

Mevsim dönüşümlerinde kişinin kendini zinde ve pozitif tutabilmesi için bazı önerilerde de bulunan İhsan Öztekin, şunları söyledi:

“Düzenli egzersiz yapılmalı, soğuk havalarda kapalı spor salonlarından yararlanılmalı.

Uyku saatlerine dikkat ve özen gösterilmeli, yatmadan önce sıkıntılı konulardan uzak durulmalı.

Sağlıklı beslenmeye önem verilmeli, özellikle yağlı besinlerden kaçınılmalı, yeşillik ve meyvelere her öğün yer verilmeli, bağışıklık sistemini güçlendirmek için A,C, E vitaminlerinden destek alınmalı, bol su içmeli.

İş dışında hobiler edinilmeli.

İş sırasında molalar verilmeli.

Sosyal ilişkiler kurulmalı.

Fırsat buldukça güneş ışığından yararlanılmalı.

Mutlaka kısa süreli de olsa tatil yapılmalı.

Fiziksel ve ruhsal bakım yapılmalı.

Duygular bulaşıcıdır, neşeli ve keyifli arkadaşlarla beraber olunmalı.

Olumlu düşünceler geliştirilmeli.

Yüksek beklentilerden kaçınılmalı.

Her gün ılık bir duş alınmalı.

Alkollü içkiler aşırı tüketilmemeli.

Geçmişe takılmak ya da gelecekle ilgili kaygılanmak yerine o an yaşanmalı.

Hedefler belirlenmeli.”

http://www.netgazete.com/saglik/beslenme-aliskanliklari-ruh-ve-beden-sagligi-sonbaharda-degisiyor-713585

Vatan Gözlüm / Ahmet Şafak (Official Video) ✔

Autori : Hebibulla Ablimit

Güzellik Allahning ihsanidur.

(Aristotel)

Güzellik we güzellikning insan zéhnidiki tesirini tetqit qilish eslide Pelsepege ait ilimdur. Yeni pelsepening éstétik-pelsepesige ait bir qanitidur.

Biz kitaplarda, shiérlarda dawamliq „Éstétik“ digen sözni oqughinimizda dawamliq eqlimizge künduluk turmushumizdiki obektip sheiylerning güzelligi kélidu yeni güzel  bir Reng, güzel bir kök Asman, güzel bir köp-kök Su, güzel bir Haywan we yaki yegitlirimizning köz aldigha qamlashqan, nazaketlik, qash-köz jayida bir güzel sayip jamal Qiz köz aldgha kélidu. Mana bular insanlarning köngul bölidighan, ularni özige jelip qilidighan ulugh Tengri teripidin yaritilghan Kainattiki güzelliklerdur. Buninghdin bashqa Resimlerdiki güzellik, Sen´et-muziktiki  güzellik we yaki bire eserdiki güzellik……

Insan mana mushundaq güzelliklerni körgende, insan zéhnide, hetta  insanning pütün tuyghulirida bir xil xoshallinish, hozurlunush, yaxshi körush…..tek bir tebiy güzellik tuyghusi peyda bolidu. Bu tuyghu insan eqlidin beterrek  yurigidin  barliqqa kélidu chünki Yurektin ibaret bu organ tuyghularni nahayiti téz qobul qilidighan, téz tesir qilidighan organdur. Shunga insan hayajanlanghanda we yaki qorqqanda, ensirgende, yurekning normal haliti özguridu , bu hil haletler yurekke derhal tesir qilidu. Yurektin chiqqan qan insan haytliqining quwet membesi bolushi bilen birlikte insanning yaxshiliq  we rezillikining rolchisidur. Ménge tepekkur qilsa, yürek tuyghularning merkizidur.

Güzellik toghrisida peylasof Platon (M.burun 427 – 347) mundaq digen iken:

„Èstétik bir xil chüshenche, tuyghu bolup, eslididila insanda bar bolghan tuyghudur, bu insandiki bashqa alahidiliklerning aldida özlugidin güzeldur. Esli güzellik héchbir waqit özgermeydu, özgermeydighan heqiqi  bolghini güzellik tuyghudur. Eqil igisi her waqit her bir mewjudiyet üchün güzel tuyghugha ortaqtur. Bir eser tuyghumizgha qanche yéqin bolsa u eser shunche güzel, ésil bolidu“

Peylasof Aristotel (M.burun 384 – 322 ) Ruhning güzelligige bekrek köngul bölup , mundaq digen iken:

“ Insandiki güzellik héssi bolsa bir uyghunluq, tertip, chek-chigradur. Ruhning güzelligi, bedenning güzelligige qarighanda asanliqche körulmeydu“

Peylasof Kant (1724 – 1804 ) ning güzellik qarishi bashqiche bolup u bu toghruluq mundaq deydu: „ Güzellik  bolsa obéktip sheiylerning ige bolghan bir xil alahidiligidur. Insanlarning hayajanlinishi yaki hayajanlanmaslighi bir nersige bolghan tughulirigha baghliq. Güzellik hökumi insandiki qozghalghan hésyatqa baghliq bolup, hésyat her insanda bar bolghan ortaq hewes bilen ipadilinidu. Men bir sen´et esiri aldida „Bu güzel iken“ disem , bashqilarningmu uni „ güzel iken“ diyishini oylaymen. Güzellik zewkisi insandiki cheksiz bir hozurlinishtur. Insanlar héchqandaq bir payda-mempeetni oylimay bir obéktip nersige yuzlengende oxshash bir güzellikni köridu.“

Idiyalis we tarix pelsepesining pishwasi Hegel bu toghruluq mundaq digen iken:

„Güzellik bir idéal nerse bolup, güzellik bilen toghruluq otturisida oxshashliq, tengdashliq munasiwiti bar. Güzellik bolsa idiyening bir sen´et arqiliq ipadilinishidur. Tebietning özi mutleq ruhning bir eks étishi bolup, güzellik tuyghu eslide maddidin ayrilghan mutleq ruhning neq özidur“

Men bu yerde pelsepechi bolmigghanlighim üchün güzellik tuyghuning pelsepe teripidiki mezmungha qarighanda obéktip ijdimaiy turmushimizdiki rolini bekrek tekitlep qelemge alimen.

Ulugh Tengrining yaratqan bu Kainattiki barliq sheiyler eslidila toghridin-toghrigha bar bolghan güzelliktur. Insanning özimu  maddi we meniwi bir güzel mehjutluqtur. Ulugh Tengrim bu dunyagha héchbir bolushsiz yaki set, eski, kéreksiz  bir yer, halet we sheiy yaratmighan. Bu barliq eskiliklerni, rezillilerni barliqqa kelturgen insan özining zéhnidur.  

Eslide güzellik bizge körungen obéktip sheiy bilen munasiwetlik bolmastin belki biz körgen köz we qelbimiz bilen munasiwetliktur, bu toghruluq Hz. Mevlanening (1207 – 1273 ) mundaq bir sözini bekmu yaxturimen.“ Gülni oylisang Gülistan bolisen, Tikenni oylisang, Tikenlik bolisen!“ shunga insan öz ichide bar bolghan, öz ichide qimirlap turghan, özining tuyghu, sezgulirini, chüshenchilirini yashliqqa mayil qilsa, shu boyiche barliq paaliyetlirini élip barsa elwette bu makan güzel bir jennet makangha aylinidu. Insan özimu hözur, bexit ichide yashaydu.

Güzellik yene bir tereptin insanning bilish iqtidari bilenmu munasiwetlik bolup, bir nersini bilmigen késhi, bilimdin xewersiz bolghanliqtin, etrapini orap turghan güzellikning bar-yoqlighini bezide perq ételmeydu. U késhi bir nerse ügünup, etrapni kuzutup, dunyani özining közi bilen körup, öz iqtidari bilen oqup chushengendin kéyin, asta-asta güzeliklerni hés qilidu, öz hayat qimmet qarishida roshen özgurush bolidu.

Eger bir insan bu bar bolghan güzellikni körmey, uning hékmitini chushenmey , dawamliq öz ilkidiki nersilerdin „ma bar, mawu yoq“ dep, ayrimchiliq qilip, öz shexsiyiti bilenla bolsa u chaghda u insan bexitsizlikning bosughusini dessigen bolidu. Shunga biz etrapimizdiki her-bir nersini güzel közimiz, güzel tuyghumiz, güzel hésqa tolghan yurikimiz bilen qobul qilghinimizda öz yurigimizde, eqlimizde, pütün bedinimizde ajayip bir serxil hés peyda bolup, alemche rahetlik tuyghuda bolimiz, bu hayatqa umud bilen qarap, héch waqit yolimizdin azmaymiz. Bezide turmushta chushkinleshken, etratiki güzelikni körmey, qaymiqip qalghan insanlarning aldigha tuyuqsiz chiqqan bir yaxshili we yaki bir güzellik, u insanning turmushini astin-ustin qiliwetkidek bir özgurushni meydangha kelturdu. Bu insandiki eslide bar bolghan bir güzellik tuyghuning qaytidin térilishi bolup hésaplinidu. Men Undidardin „Bir tal Ettirgül“ namliq  hékayini oqup qaldim, bu del mashundaq bir hadisning Misali bolalaydu.

„Burun bir Gül satquchi qizchaq nurghun ettirgüllirini sitép bolghandin kéyin, künning xélila kech bolghinni hés qilip, öyge balduraq qaytishni oylaptu, biraq u qolida yene bir tal téxi sitilmighan ettirgülning barliqini ésige aptu we yolning chétide bir tilemchining turghanlighini köruptude,  tilemchining qishigha birip, qolidiki bir tal ettirgülni tilemchige sogha qiliwitip, xoshal halda öyge qarap yol aptu.

Bu tilemchi mundaq bir yaxshi ishning özige uchrap qilishini, shundaq güzel bir qizning özidek bir tilemchige gül sogha qilidighanlighini eqligimu kelturup baqmighan iken. Xuddi dawamliq sheriqtin chiqidighan künning gheriptin chiqanlighidekla tuyghuda boptu. Belki tilemchi ezeldin özini söyup baqmighan, ezeldin biresining köngul soghisini qobul qilip baqmighan bolushi kirek. Shunga u bugun tilemchilik qilip turmay, öyge balduraq qaytip kétiptu. U öyge barghandin kéyin, bir  botulkini tépip, ichige Su quyup, ettirgülni chilap qoyuptu we u ettirgül chilaqliq botulkini ustelge qoyup, uninggha qarap téch olturup,

ettirgülndin hozurliniptu. Bir demdin kéyin u tuyuqsizla ornidin turup, gülni botulkidin éliwitip, botulkining chet-chörilirini pakiz tazlap, gülni qaytidin chilap qoyuptu. Chünki shundaq chirayliq bir gülning bundaq meynet botulkigha sélip qoysa yaxshi bolmaydighandek hés qiptu. Shundaq qilip u yene gülge tikilip olturuptu. U birdemdin kéyin shundaq bir chirayliq gülning mundaq bir meynet ustelning ustide turghanlighini, öylerningmu shundaq paskina , qalaymiqan turghanlighini hés qiptude, derhal ornidin turup, ustelni pakis tazlap, öylerni yighishturushqa bashlaptu, öyni pak-pakiz tazlap, pütün paskinchiliqni sirtqa achiqip tashlaptu. U tuyuqsiz mashu öyde mashu ettirgül bolghachqila xush puraqqa tolghandek, öyning ichi bir xil illiqliqqa tolghandek hésqa keptude, özide bir xoshalliq tuyghusi hasil boptu.  Del mashu waqitta u özining haliti ésige kélip, eynekke qaraptu. Eynekte yuz –közliri meynet, chachliri paxpayghan, saqalliri ösuk, kiyim-kéchekliri meynet,jul-jul bir adem namayen boptu, u özining bundaq bir haletke chushup qalghinni oylapmu baqmighan iken. U mundaq bir ademning bu öyge, bu chirayliq ettirgülge mas kelmeydighanlighini hés qiptu. Shuning bilen u derhal nechche yildin buyan Su tégip baqmighan bedenlirini pakiz yuyup, saqal-burutlirini élip, béshidin-ayighiche yip-yéngi qiliwaptude andin eynekke qaraptu, eynekte tuyuqsiz ezeldin héch körup baqmighan shundaq bir chirayliq yash yégit namayen boptu. Bu waqitta u özining xéle yaman emes birsi ikenligini hés qilip, men nimishke tilemchilik qilghudekmen? dep oylaptu. Bu özining tilemchilik qilghandin biri özidin shundaq bir soalni sorishi iken. Uning ruhi birdinla oyghunup, emeliyette men xéle yaman emesqu dep oylap,, öyige, u gülge qarap, shuhaman hayatidiki eng muhim qarardin birni chiqiriptu. U ertidin bashlap tilemchilik qilmay ish izdeyshke bashlaptu.  Hemde bir ish tépiwaptu. Belki uninggha u güzel ettirgül dawamliq ilham bexish etken bolsa kirek, dawamliq japagha chidap ishlep, tiriship algha bisiptu, hayattiki pütün güzelliktin behriman bolup, hayatqa umudke tolgha köz bilen qarap, axiri öz aldigha bir shirketmu qurwaptu.”

Dimek Güzellik, yaxshiliq umudsizlik chömgen insanlarning ruhigha, qelbige umud nurlirini bexish éytidu. Obéktip güzellik insan ruhigha tesir qilip, insan özide eslidila bar  bolghan  lékin sirtini paskinchiliq qaplighan, kirlengen bu güzellik tuyghuning törelmisini qaytidin térildurup, insan ruhini qaytidin janlandurup, hayatini güzelleshturidu.

Güzellik  mudhish bir qudret bolsa, yaxshiliq uning Qilichidur. Dunyada her-bir insan güzel sheiylerni shu güzelligi bilen qobul qilsa, set  bolghan nersiler barghanche yoqulidu. Yaxshi bolghan nersilerni shu yaxshiliqi bilen tonulsa, eskilikmu barghansiri aziyidu.

Herqandak bir Milletning pütkul medeniyeti,  étqadi we sen´etige shu Xelqning özige xas éstétik (yeni güzellik) tuyghusi we istikiyge yandashqan bolidu. Bu güzellik tuyghu öz nöwitide yeni ashu xelqning pisxik xarektirini we mijez xuluqi bilen chember-chas baghlinip ketken bolidu.

Biz  Uyghur militining ejdatliri qedimi dewrilerde yaratqan barliq meniwi bayliqliri shu güzellik qarashliri bilen birleshturulgen. Qedimi zamanda yashighan At ustidiki jewendaz Uyghur millitining éstétik tuyghusida yukseklik nahayiti muhim orunda turghan. Ulardiki kishilik pisxik we éstétik tuyghusi bolsa yukseklik, qeqrimanliq we jasaret tuyghusi bolghan.

Uyghurlarning köchmen charwuchiliqtin Féodalliqmuqim diqqanchiliq tuzumge ötishi bilen özning maddi turmush  ihtiyajini özi qamdaydighan, töt pesili iniq bolghan  mododil belwaqning tebihiy muhiti,  ichkiy quruqluqtiki bu milletning dunyadin hewersiz bihutlishishi, Déngiz yolining ichlishi bilen, quruqluqtiki  yipek yolining  asta-asta qum boranlar bilen kömulup qilishi, shuningdek dewri atlap kelgen bu tinimsiz jahaletlik kulpetler, her-xil mezzepchilik, ummetchilik  tüpeylidin, Uyghur millitining pisxikisida asta-asta özgurush boldi. Millitimiz  pisxikisida mulayimliq, ajizliq, saddiliq, qanaetchanliq, zil we tar mijez xarektirler shekillen´gen. Jümlidin güzellik isteklirini  shirin sukette, pinhan hewes we ghayiwi ishtiyaqlirida, rayishliq, mulayimliq bilen ekis etturidighan bolup qalghan. Özini bashqilar teripidin yaxshi körushke,  teghdirlinishke, béqinishqa heqliq dep bashqilargha  ihtiyajliq tuyghusi hasil bolup qalghan.  

21-esirning kérishi bilen uyghur millitining güzellik qarishida, pisxikisida yene bir bohran xarektirlik özgurushler bolmaqta. Dunyagha yuzlenmekte, ilim-penge yurush qilmaqta we ixdisatning yuksilishi bilen özide milli Burjuaziye sinipi yétilip, bashqilar bilen riqabetlishish éngi yuksilip, öz ishini özi qilish éngi yétilmekte.  Özining kim ikenligige özi baha birip, özide ishech tuyghusi ashmaqta, özining zadi kim ikenligige soal qoymaqta, shuning bilen birge yene tarixtiki tragidiyelerdin sawaq élip, öz-özidin ensiresh tuyghusi yétilmekte.

Biz barmu? Yaki Yoqmu?

Allah güzeldur, güzel bolghani söyer!

Hz. Muhemmed(s.a.v.)

11.10.2015. Germany

Autori: Hebibulla Ablimit​

Umud  insanlarni gheplet uyqusidin oyghutidu !

( Aristoteles)

2015-yili 9-ayning 1-küni ijdimaiy taratqularda tarqalghan , Teklimakan chölligining eng yéraq  uchudiki bir Kentte yashawatqan, yghur ösmurlirining ajayip ésil xéyalliri  we Potpoldin ibaret  bu  Ten-terbiye türige bolghan cheksiz qizghinlighini tesirlik qilip hékaye qilghan, 9minut 46 sekuntluq Mikro Filim tarqalghan iken. Bu filimning körush qitim sani 100 milyongha yétiptu. Men we qzim bu Filimni nahayiti qiziqish bilen körgendin kéyin, özemde derhal qozghalghan  hés-tuyghulérimni, qolumgha qelem élip yézishqa bashlidim.

Bu Filim Potbol mestanisi Uyghur balisining aghzidin chiqqan munu jumliliri arqiliq bashlinidu: „Men bir sérliq Qumluqta turimen, bu yerdiki Qumluqlarda Qonaq we her-türluk Miwe-chiwiler ösidu. Qumluqtin arzu-armanlirimmu ösup chiqamdu? „

Miningche „ösup chiqidu!“

Bu Hayat  insanlarning  arzu-armanlarigha yétish üchün japaliq küresh qilish bilen ötidu. Bundaq hayat nahayiti menilik hayat bolup, her-bir küningiz umud bilen tolghan bolidu. Ashu dunyadin yéraq Qumluqtiki Uyghur balliridek qelbimizni cheksiz umudler bilen doldursaqla, andin eqlimiz ashu umudimizning xizmitini qilidu. Bu hayatta insanni dawamliq tik tutidighan nersilerning biri umud ikenligini bilishimiz lazim.  Umudingiz nerde yukselse, möjuzilerning shu yerde chicheklishige chin dilimiz bilen  ishinishimiz lazim. Bir künlerde héch héyalingizgha kelmigen bir chaghda ashu siz arzu qilghan umudliringiz bir-birlep réyalliqqa aylinishi mumkin.

Filimdiki bash Personaj Uyghur balisi  Top meydanida anisining sözini esleydu:

„ Apam bizni dawamliq Tögilerge oxshitidu, chünki biz herqandaq Aptapqa chidalaymiz, biz gerche dawamliq téz yugrelmisekmu, emma choqum nahayiti uzaqlargha chidalaymiz, peqet dawamliq yugrisekla haman bir küni Qumluqtin yugrep chiqip kételeymiz ! “

Toghra bu hayatta asta bolsimi dawamliq  öz nishanigha qarap yugrisila, chuqum bir küni pellige yetkini bolidu. Eger siz küchluk bolup, bu hayatta ashu Uyghur balliridek yashashni ügengen chéghizda, bu hayatning rengmu-reng güller bilen purken´gen bir hayat ikenligini, hayatning chongqur menasi bilen tonup yétisiz.  Shundaqla özingizni bésiwalghan pütün ghem-qayghularning kushendisidin qutulup, „Itning künini körwatimiz“ digendek insanni umudsizlikke chushurdighan, bu hayatni özingizge zeher qilidighan sözlerdin xali bolup yashashni ügünishimiz lazim.

Bizlerning eng japaliq künlirimizde , ruhimiz eng chushkunleshken chaghlarda , közlirimiz hesret yashliri bilen tolghanda, bizni qutuldurigighan yenila shu Umud.

Filimde mudaq bir söz Mualimning  aghzidin chiqidu: “  Özimiz yéqilghan yérimizdin qandaq qopushni bilsekla, héchqandaq ish teske toxtimaydu ! „

Bu hayatta insan bezide meghlubiyetlerge uchrishi mumkin, emma mundaq chaghda hergiz meyuslenmey dawamliq hayatqa umud bilen qarashni ügunishimiz kirek. Peylesop Aristoteles mundaq digen iken:“ Bir Bulut bilen qish bolmaydu, bir Chichek bilen yaz kelmeydu“

Bextimizni qandaqtu ötup ketken chaghlardin izdep, xéyal déngizigha patmastin belki bügün we ertidiki réyal dunyadin izdeshni bilishimiz lazim. Hayatta bexitning ejirsiz kelmeydighanlighini eqlimizdin chiqarmasliq lazim. Her kün oyghanghan waxtimizda , bu künning qimmitini bilip, közlirimiz bilen körgenlirimizni, köngullirimizge chiraliq qobul qildurishimiz kérek.

Filimde Teklimakan chöligidin kelgen balilar bolsa  Ürumchidiki balilargha 2:1 utturup qoyidu, bu chaghda Uyghur balisi mundaq deydu:“ Potbol oynash dunyadiki eng köngulluk ish, gerche biz yéngilgen bolsaqmu, bizge yenila chawak chalidighan Ademler bar ! „

Herqandaq waqitta umudimizni qet´i yoqatmaslighimiz, hayattiki güzel nersilerni bashta qobul qilishni ügüniwilishimiz kirek. Mushundaq bolghandila herqandaq bir qiyin ishning choqum bir hel qilish usuli  tipip chiqalaymiz eqlimizni umudimiz üchün toluq xizmet qilduralaymiz.

Her küni seherde oyghanghan waxtimizda, bu künning qimmitini bilip, közimiz bilen körgenlirimizni, könglimkizge chirayliq qobul qilduralisaq , hayatning qanchilik güzelligini andin hés qilimiz.

Bu dunyadiki köngulsizliklerdin, japalrdin héch qutulalmaydighandek bir tuyghuda bolsaq  her-bir meghlubiyetke uchrighanda , bu hayattin qaqshisaq, biz burun „undaq ötken, mundaq yashighan“ dep dawamliq ötmushke yuzlunip réyalliqni qobul qilmisaq haytimizda eng chong xataliqni sadir qilghan bolimiz. Bezilirimiz mundaq chaghlarda qattiq ruhé chushkunlukke uchraymiz, bu chushkunluktin qutulush üchün bezilirimiz her-hil bolmughur „Qimar“ oyunlirigha özimizni aldurup qoyumiz we bezi nachar illetlerni özimizge yuqturup, özimizni nabut qilipla qalmay belki  buning bilen teng öz etrapimizni qorshap turghan gülzarliqnimu pitighlaymiz. Mana bundaq öz-özini chushkunleshturush insanning hayatidiki eng chong qabahettur.

Shunga dawamliq güzel nersilerni hiyal qilip, shu güzellik üchün algha bésishimiz, umudimizni dawamliq yuksek tutsaq, öz mexsetlirimizdin herwaqit qet´i waz kechmisek choqum bir küni öz teghdirimizni özgertidighan möjuze yuz biridu. Buninggha choqum chin délimiz bilen ishishimiz kirek, chünki bu hergiz tesadibiliq bolmastin belki yutturup qoyghan nersilirimizning qayta qolumizgha kélishidur eslide,

Bir künni söyseng arzu qilghan nersilring üchün bir kün hesse qoshqan bolisen. Bir künni söyseng shu künde  ruhing ajayip yuksilip, éch dunyaring qanchilik chirayliq ikenligini  shu chaghda hés qilisen. Bu hayatqa muhembet bilen qarisang özengning shunchilik bir ésil yurekke ige ikenligingni andin tuyusen. Shunga bu güzel hayat insanning arzu-armanliri,  umudliri  bilen  zennetlenge.

Hayatning özi bir tallashtin ibaret bolup, herwaqit bir tallash yoli bardur, asasi mesile bizning qandaq  talishimizda. Biz herwaqit hayatqa umud bilen  toghara  muamilide bolushni tallalisaq , hayatmu bizgni tesirlenduridighan möjizilerni yaritidu.

Umud bolsa  insan ruhining énergiye membesi bolup, umud bolmisa insan arzu qilghan nersimu  qolgha kelmeydu.

Siz özingizni bir Gülge oxshatsingiz, u Gülge waxti-waxtida su quyup turush  kirek, u Gülni kün chushidighan yerde perwish qilish kirek, yopurmaqlirini dawamliq hasharetlerdin qoghdap turush kirek, mushulargha kapaletlik qilghandila andin u gülning asta-asta ösushige, chirayliq ichilishigha kapaletlik qilghini bolidu. Eger siz Gülge su quymay, qarangghu yerge qoyup qoyup, yaxshi perwish qilmisingiz u chirayliq Gül ölup qalmidi digendimu hemme yérini hasharet qaplighan bir döwe yirginishliq ot-chöpke aylinidu.  Insanlarmu ashu Gülge oxshaydu peqet birla perqi  insanlar özining tashlash yolini özi belgileydu. Özingiz nime bolidighanlighizni  köp waqitlarda özingizla belgileysiz. Shunga insanlarmu dawamliq özini yashi perwish qilishni bilishi lazim. Ruhimizni dawamliq umudning nüri bilen yorutup, eqilning suyi bilen sughurup, as-asta  sebre bilen perwish qilishimiz kirek.

Biz her waqit güzel nersilerni arzu qilip, bu arzu qilghan nersilerni kallimizda janlandursaq, derhal zihnimizda bir nishan, mexset tughulidu, buning bilen ashu mexsetni boylap tirishimiz. Shunga biz özimizdiki bu yoshurun quwetni bir nersilerni umud qilish arqiliq qozghitalaymiz. Köp waqitlarda bundaq yoshurun quwetni qozghatquchi amil Sen´et bolidu. Potbol oynashning özimu bir sen´ettur. Potbolni insan özining jizmani quwiti bilen oynighandek qilsimu, emma heqiqi menidin éytqanda uni yuquri sen´et bilen oynitidighan yenila insanning ruhi quwitidur. Potbolchilar jenggiwar bir rohqa ige insanlardur. Shunga Potbol oynighan balilarning umudliri yuksek bolidu, xundi bundaq balilar Balzak öz hasisigha „ Men hayatimdiki her-bir tosalghuni bitchide qilip mangdim“ dep yéziwalghinidek, ashu Teklimakan chöligidiki Uyghur ballirimu öz qelbige :“ Sirliq Qumluqtin Qonaq we bashqa miwiler öskendek, mining arzulirim haman bir küni ösup chiqidu“ dep pukken iken.shunga bu xil ruhni her birlirimiz özimizge ülge qilishqa mejburmiz.

Bu hayat bizge Gül östurush üchün birilgen, shunga hayatimizni pitighlimayli.pitghlanghan yerde Gül ösmeydu.  Hayatliq bolsa Ulugh Tengri teripidin her insangha birilgen eng qimmetlik sogha, uningdin minnetdarliq hésyatqa bay yurek arqilq hozurlinishqa hemmimiz heqliq. Hozurlunush bolmighan hayat menisiz hayat bolup, uni mukemmel bir késhlik hayat digili bolmaydu. Hayatqa umud bilen qarash éngi ajiz insanlar xoshallinishtin, hozurlinishtin  mehrum qalidu..

Bu dunyada bexitlik yashashning sewebi , hayattiki yashash shekli emes, belki bu hayatqa qandaq köz bilen qarashta. Bu Hayattiki köngulsizliklerning köpi özimizning quyashning aldida turmighanlighimzdin bolghan. Ulugh Tengri bizni haywanlardin periqliq qilip, tik turup maghidighan qilip yaratqan bolsimu, bezi insanlar öz umudlirini yoqutush sewebidin, tik turup yashash alahidiligini ishletmey, haywanlardek égilip yashaydu.  

Shunga men „Biz“ dep qurghan jumlirim ichide dawamliq ashu Umudke tolghan  balilarning qelbidek pak qelblik késhilerning bolushini Umud qilimen!

Hergiz sanga: Kalwa nimikensen, digenlerge étibar berme. Ular ménimu „Kalwa“ digenidi, emma men atomni parchilap, ularning qoligha tutqazdim.

-Albert Einstein

13.09.2015

Germany – München