Autori: Zunun Qadiri

1. Ata – Animiz
Dadam Atushning Téjen dégen yéridin Ghulja shehirige piyade chiqip, metniyaz hajim sariyigha kélip chüshkeniken.u, tapanliri ishship mangalmay qalghanliqtin, bir yurtluqining hujrisida birheptiche yétip qaptu. Dadamning bu yerge kélip japada qalghanliqini anglighan téjenlikler dadamgha bir qanche mata bérip, uni oqetke sélip qoyuptu.
Dadam matalarni yézilargha apirip sétip, bir az pul qiptu, bir yildin kéyin ular dadamni öylep qoyushqan bolsimu, emma dadam tüzükrek desmayisi bolmighanliqtin, oqiti yürüshmey turmushtin qisiliptu. Shuning bilen dadam ghuljidin dörbiljin nahiyisigekétiptu. U bu yerde akisi qurban axunning bir qora qoyigha qarap yürgende, 12– yili men tughulghan ikenmen. Töt yashqa kirginimde bowam __ apamning dadisi bizning a’ilini ghulja shehirige qayturup keptu. Shuningdin kéyin dadam akisining bergen pulini desmaye qilip, gir bazirida yem – xeshek satidighan bir tenze’échiptu. Desmayisi bir az köpeygendin kéyin, shu etraptin mata – chekmen satidighan kichik dukan échiwaptu. Andin dadam tapqan pulini yighip ghulja sheherichi orda mehellisidin kichik bir qora jay sétiwaptu.
Shuningdin tartip biz shu mehellilik bolup qaptuq.
Dadam anche sawatliq bolmisimu, qulaq mollisi idi. U namazni köp oquytti, qolidin teswi chüshmeytti. Dadam apamni tala – tüzge chiqarmaytti, apamning ögzige chiqip qalghinini körüp qalsa, seprasi örleytti. Shuning üchün, bichare apam sus yoruq chüshüp turidighan zeyöyde etidin kechkiche öy ishini qilatti, qoli boshisa yamaqchiliq, keshte tikish ishliri bilen shughullinatti.
Tar hoylimizning üsti yépiq bolup, peqet birla’orunda tünglüki bar idi. Apam hoyligha chiqsimu, künning sériqini tüzük körelmeytti. Axir apam ornidin turup mangalmas bolup qaldi. U manga nahayiti amraq idi. Menmu köp waqit uningdin ayrilip héch yerge ketmeyttim. Chüje mikyanning qaniti astigha kiriwalghandek menmu uning béqinigha kirip yaki aldidayükünüp, dümcheygen halda béshimni quchiqigha qoyup olturattim. Apam bolsabéshimni, dümbemni zérikmey siylaytti. Uning yumshaq qolliri bedinimde’aylanghanséri pütün wujudum érip kétiwatqandek yaki yénikliship qalghandek bolattim – de, apamning méhir – muhebbetlik quchiqida shérin uyqugha chömettim.
Apam barghanséri ajizliship, orun tutup yétip qaldi. Men uning teritini tökettim, zérikmey put – qollirini tutattim, hérip qalsam, köksige béshimni qoyup yatattim.
Men besh yashqa kirginimde, apam palech késili bilen alemdin ötti. Dadam bizni tamaqlandurush üchün pay – pétek bolup, xélila aldirap qaldi. Biz kündüzi yaxshiraq ozuqlanmighanliqimiz üchün, tang ata – atmayla béshimizni yotqandin chiqirip nan sorayttuq. Dadam aldirap yürüp teret alatti – de, yotqanning bir chétini qayrip girde nanni ushtup petnus bilen orunimizning üstige qoyup, bamdatqa chiqip kétetti. Biz ornimizdin qozghalmayla nanni yep, petnusni ittiriwétip yene uxlap qalattuq. Dadam bamdat namizidin kéyin bolidighan kitabxanliqni anglap qaytquche kün chiqatti. U kélip chayqaynatquche ashwaqti bolup qalatti.
Dadam öy awarichiliqidin qutulush üchün öylenmekchi boldi. Kishilerning tunushturushi bilen balilarni ögeylimeydudep, réhimxan dégen palköz bir xotun aldi. <<Köz bilen kördüngmu, qulaq anglighan yalghan>> dégendek, bu apimiz ögeyliki yoq ayal bolmay, belki kichik balini körse juduni örleydighan bir ayal bolup chiqti, biz üch oghul, bir qiz hedémeyla bu apimizning ögeylishige uchrighili turduq. Ikki akam uninggha tutuq bermey, dadam kelgüche öyge kirmey qéchip yüretti.
Ögey apimiz üch yashqakirgen singlim zileyxani nan sorighini üchün chimdip bdenlirini kökertiwetti, méning qongghuzdin taza qorqidighanliqimni biliwélip, yanchuqumgha osurghaq qaraqongghuzni sélip qoyatti. Men qorqup chéqirap, her terepke yügüreyttim. Ögey apam buni körüp harghiche kületti. <<Möshükke oyun, chashqangha qiyin>> dégendek dadam kelgende, u bizni: <<nanni élip qéchip küchükke berdi>>, <<patqaq kéchip, kiyim – kéchikini bulghidi>> dep chéqishturatti. Dadam bolsa ehwalning tégi –tektini sürüshtürmey, kir, topa – changgha milengen epti – beshrimizni körüplabizni urup kétetti. Orni kelgende shunimu éytip qoyush kérekki, dadam qiziqqan, chus adem bolghini üchün <<tong>> dégen leqemlikmu bolup qalghan. Shundaq bolsimu, u aq köngül, wijdanliq adem idi. Shunga u birer mutihemning bashqa birini bozek qilghanliqini körse, chidap turalmay, bozek qilinghuchigha bolushup, jédelni sétiwalatti. Yurt chonglirining nalayiq ishlirini körse, yüz qarimay ularninggépini ret qilatti. Shuning üchün, ular dadam bilen gep talishishtin teptartatti… Her halda, dadam bezibir aghzi yumshaq, ichi yaman, ikkiyüzlime, xushametchi, munapiqliqtin xaliraq adem idi.
Emdi yene ögey Apimiztoghrisidiki gepke kéley: <<Köpning Közi köp>> dégendek, bizning ögey apimizdin körüwatqan künimizni qoshnimiz nisaxan momay chüshinetti. U bir küni dadamni öyige qichqirip kirip:
_ Hay Qadiraxun, ishning aldi –arqisini sürüshte qilmayla bu kichik balilarni mawu xotunliridin yégen dekkisini az dep silimu uruwatidilighu. Awu kichik qizliri zileyxaning bedenlirini échipqarap baqsila, uni sili yoq waqitta chimdip chirqiritip, jénini yerge qoydi.burnakün bichare balini péshaywandin yerge ittiriwetti, – dédi yaqisini tutupturup.
Momay ögey Apimizning bizgeséliwatqan azablirini birmu bir sözlep berdi. Dadam öyge chiqip singlimning bedinidiki köklerni körüp ghezeplendi. Shu küni kechqurun u qiynaghisini chaqirip kélip, uninggha singlimning bedinidiki jarahetlerni körsetti, boluwatqan ehwallarni birmu bir dep kélip, xotuni bilen üzüliship kétidighanliqini ochuq éytti. Üch – töt kündin kéyin, rast dégendek, dadam bu xotundin chirayliqche’ajriship ketti.
Kéyin dadamning sharapetxan dégen ayali boldi. Uningdin kéyin zilixa dégen qirghiz ayalgha öylendi. Shundaqqilip, men bir nechche apini kördüm. Kélin bu kéyinki ikki Apa bizge hergizögeylik qilmidi, bolupmu zilixa apam manga bekmu amraq idi.
Bu bestlik, ikki mengzi qipqizil, qawul, tinimsiz ishlep turidighan, köngli keng ayal idi.u atni nahayiti semiritip baqatti, güzel keshte tiketti, ash – tamaqqa usta’idi. Men shoxluq qilip, uning dümbisige sekrep chiqiwalsam: <<tola jénimni chiqarmay chüsh>> dep qaqaqlap külüp kétetti. U <<j>> herpini <<y>> dep éytatti.uning jénm dégenni yénim, joza dégenni yoza deydighanliqini dorap sekrep ketsem, achchiqi kélish ornigha: <<bala bolsa shox bolsa, bolmisa yoq bolsa>> dégen temsilni éytip méni erkilitip qoyatti. Men bu ochuq köngül, xushchaqchaq qirghiz apamghabek amraq bolup kettim. Shuning üchün, u tughutida ölüp ketkende, yette kün yighlighanidim.
(Dawami bar)