In general, when we think about leukemia, we all think about medicines and chemotherapy, as well as the general unhappiness and the low quality of life.
But, in this article, we are going to tell you about an extract made of dandelion root and what it can do about people who fight leukemia.
According to recent studies, dandelion root is cytotoxic for three types of cells of human leukemia, killing up to 96% of the cells after only 48 hours!
The question is: Does it really work? An oncologist called Caroline Hamm had an elderly patient who was suffering from myelomonocytic leukemia, a very aggressive form of leukemia. The patient did’n have any progress when he was treated by chemotherapy, so the doctor suggested him to start using began a natural therapy that was consisted of using dandelion root tea which he even shared with another patient in the waiting room.
Dr. Hamm saw the results of the tests of both patients and they showed progress only by drinking the tea and both refused to take chemotherapy!
The dandelion tea acts in a very fast way in the cancerous cells and affects the in such a way that they disintegrate in 48 hours, allowing new healthy cells to form in the patient`s body.
Dr. Hamm contacted the biochemist in the University of Windsor called Siyaram Pandey, who conducted a research along with his students in which they gathered the blood cells of 9 different patients who were consuming the extract of dandelion root and applied it on several cells in order to cultivate them. In 24 hours, the cells had been killed. “It killed the cells very selectively; it only killed the cancerous cells,” said Pandey. “The normal cells did not die”.
PROPERTIES OF THIS PLANT
Other studies have discovered that the extract of dandelion can have potentially active ingredients against cancer, melanoma, as well as prostate and breast cancer.
This is not a surprise because the extract of dandelion root has been used for centuries as an effective treatment in the traditional folk medicine.
We really hope you find this article helpful and don’t forget to share it with your friends and family. Thank You.
Nice hair that looks vibrant and healthy is something many women desire. A lot of treatments on the market offer quick hair growth and nourish your hair, but they are expensive and often ineffective.
In this article, we’ll present you a homemade recipe that will boost your hair growth and improve its quality!
Recipe:
Daily, people usually lose 50 to 100 strands which cannot be noticed with the naked eye but if you start losing hair all over your body, then you should be worried.
Ingredients:
– Half a banana
– One egg yolk
– A tablespoon of organic honey
– Half a glass of beer
Preparation:
Blend all the ingredients until you get a compound mixture.
The mixture should be homogenous. It should be creamy so you could use it properly.
Use:
The remedy should be applied on the bald patches. Leave it on for several hours. You should feel heat in the area and that means that the remedy is entering the dermis and it’s working as it should. Wash your hair as usually after several hours.
In order to obtain the best results, perform this treatment once a week.
Sheri’etni rawajlandurghuchi, ölima we danalarni dost tutquchi, puqralarning terbiyetchisi, yaman ish we zulumni yoq qilghuchi, ahalining shepqetlik méhriban atisi muhemmet Yaqupbeg atiliq ghazining yatqan jayi we qebriliri tengrining nurigha tolsun.
Tengrim özining ulugh qudriti bilen atiliq ghazini yaratqanda eqil-parasitini yuqiri qilghaniken. Shunga pem-parasette, eqil-idrakta tengdishi yoq, éside saqlash qabiliyitide yekke-yégane idi. Héchqandaq padishahlarning wujudida bundaq xususiyetler körülmigenidi. Nurghun kishiler atiliq ghazining pem-parasetlirini ewliyalarning karametlirige oxshitatti.
Janabiy atiliq Ghazi öz qol astigha kirgüzgen yurtlarning sherq teripi komadidin gherb teripi sériqqulghiche bolup 100 künlük yol, shimaliy chégrisi muz dawandin tartip, jenub teripi qarangghu taghqiche bolup 80 künlük yol idi. U bu chégra ichidiki yette sheherge tewe chong-kichik 34 sheherge 14 yil musteqil hakim boldi. Bu jeryanda eslidiki adet we mijezlirini özgertmidi. Nahayiti éghir-bésiqliqi we kemterlikidin, ilgiriki mensipige «bedölet ghazi» sözini qoshup atighandin bashqa özini ya padishah, ya sultan, ya xan dep atimidi. Gheyriy yol tutup dumbaqni bashqa pedige chalghan, özidin bashqa padishahlarni közge ilmighan töt padishah we xanni öz buyruqigha kirgüzüp, ularning xezine, sipah, emeldar puqralirigha ige boldi. Aldi bilen özini ching tutup, hemishe özini özi tekshürüp, sheri’etning ölchimi we mizani ichide tutti.
Uning xulq-pé’ili teqwadar ishan yaki ölimagha oxshishatti. Ton-serupay, kiyim-kéchekliri bir sodigerdin perqi yoq idi. At-yaraq, esliheliri ellik béshichilik bar idi. Hemishe aq kigiz jaynamaz yaki bora üstide selle chapan bilen namazda olturghandek yükünüp olturatti. Bélidin kemerni yéship éliwetkenlikini, ya chaza qurup olturghanliqini héch kishi körmigenidi. Égiz yerde yaki kariwat üstide olturmaytti. Tola chaghlarda chédir-bargahlirining aldida pes yerde olturatti. Teretsiz yerge dessimeytti. «Padishah qaysi dinda bolsa, xalayiqmu shu dinda bolidu», dégen hediske muwapiq, hemme chong-kichik emirler we yigit-serwazlarmu da’im teret bilen yüretti. Namazning waqti kélip atiliq ghazining mesjitining mu’ezzini ezan éytishi bilen teng hemme yerde barawer ezan éytilatti.
Atiliq ghazi her waqit seper qilsa az dégende 7000 chédir qoshun bille yüretti. Her chédirda bir adem ezan éytatti. Hetta bazarchilar ichide her bir dukandin bir adem ezan éytatti. Sheher sehralardiki mesjidlerning mu’ezzinliri birla waqitta teng-barawer ezan éytatti. Hergiz ilgiri-kéyin qilmaytti. Mu’ezzinler peshtaqlargha chiqip atiliq ghazining mesjidining mu’ezzinining ezan éytishigha intizar bolup mesjidlerning ögzilirige chiqip salawat éytip, du’a we towa istighpar bilen qarap turatti.
Chong-kichik her qandaq kishi selle yögimey kochilarda yürelmeytti. Re’isler kocha-bazarlarda hemishe sheri’etke xilap ish-heriketlerni sürüshtürüp tekshüretti. Tumaq yaki doppa bilen yürgen kishini körse, tumaq-doppilirini yirtip yaki qaycha bilen késip parche-parche qilip tashlaytti.
Sharab, boza, tamaka we neghme-nawa, ussul-sama qatarliq ishlar meni qilinghanliqtin mexpiy yaki ashkara körgili bolmaytti. Belkim xalayiq arisida mundaq ishlar tügigen we untulghan bolushi mumkin, boysunmaydighan, gedenkeshlik qilidighan ademler pitne-pasat peyda qilip, urush-talash qilidighan bashbashtaqlar, oghri, qimarwaz, lükchek, kepterwazlarmu atiliq ghazining qehri-ghezep we qilichliridin qorqup towa-istighpar éytip ibadet bilen meshghul bolatti, mubada urush-talash qilghan, yalghan töhmet we xusumet qilghan ademler yaqupbegning aldigha kélip qalsa, derhal yüz béshi, pansatlargha yaki jallatlargha tapshurup qattiq jazalaytti. Her küni ikki qétim puqralarning erz-dadlirini soraytti. Tégishliklirini yasawul yigitlerni qoshup qazi mehkimisige ewetip béretti, herqanche chong jédel, chirmash dewa we xusumet bolsimu sheri’etning hökmi boyiche bir künde tügeytti, tekebbur emeldarlar, beg we begzadiler, yanchi, kanchi, puqra we xalayiqlarning hemmisi teng-barawer idi. Shu zamanlarda böre bilen qoy bir kölchekte su ichti, kepter bilen lachin bir derexte chüje chiqardi, déyishke bolatti.
Étibarliq tarix kitablirida burun ötken padishahlarning ― jümlidin Emir Kebir Témur sahibqiran koragan we Mirza Sultan Hüseyin binni bayqara koragan (qebriliri tengrining nurigha tolsun) larning terip we tewsipilirni bayan qiliptu. Ularning yurt we leshkerliri köp bolsa bolghandu, emma dölet we heshimette janabiy atiliq ghazi hergiz ulardin kem emes idi. Mezkur ötken padishahlar sharabtin xaliy emes iken. Hetta heqiqiy xelipe bolghan Abbasiye xelipilirimu sharabqa oxshash sheri’et meni qilghan ishlargha ehmiyet bergen we uni dost tutqaniken. Lékin xanabiy atiliq ghazining özi yaki puqra-re’iyeliride bundaq meni qilinghan ishlarning yüz bergenlikini héchkishi ishitken emes. Shu seweptin atiliq ghazini ötken padishahlardin yuqiri we üstün turidu, déyilse hergiz mubalighe bolmaydu.
Atiliq ghazi islamning rawajigha köp tirishchanliqlarni körsetkenliki üchün, sheri’et ölimaliri, emirler we yigit-serwazlar peyghembirimizning sheri’etlirige azraqmu xilapliq qilmaytti. Eger ölimalar teripidin sel-pel xataliq sadir bolsa, qattiq azab we jazagha muptila bolatti, sheherlerde kimki molla-ölima, sheri’et qa’idilirini chongqur bilidighan, étiqadi mustehkem kishi bolsa, uning ata-bowa, ejdad-neseblirige qarimay, «ölimalar peyghemberlerning warisliri», dégen hedisning mezmunigha muwapiq shu kishini qazi elem, mupti, re’is we muderris qilip yarliq chüshürüp ularni razi qilatti. Qoshunliri ichidimu alahide qazi esker, mupti esker, re’is, muhtesip ler teyyar idi.jédel-majiralar körülse sheri’et hökmi boyiche keskin bir terep qilinatti.
«Islam dini özidin burunqilarni weyran qilidu» dégen hedisning mezmunigha emel qilip, atiliq ghazi bu yette sheherni boysundurghandin kéyin, buningdin burun uzun zaman kapirlaning hökümranliqida ötken chaghlarda nurghun bidet yaman ish, nachar adetler xalayiqning közige obdan körünüp, adetlinip xuddi qilmisa gunah bolidighan sünnettek qa’ide bolup ketkenidi. «Kim bilen hemsöhbet bolsang shuning tesiride bolisen», dégendek, adetke aylinip, xelq arisida jari bolup kéliwatqan yaman ish, nachar exlaqlarni, sheri’et we ulugh ölimalarning söz-heriketlirige tetbiqlap tamamen yoqatti.
Bu yette sheherde hammam yoq idi. Atiliq ghazi qeshqer, yeken, xoten, aqsuda hammam bina qildurdi. Zakirjan qariyni mekke mukerremge ewetip yette sheher namida «tekyexana» (méhmanxana) bina qilishqa tutush qilghanidi, pütkiche ömri yar bermidi, sheher-sheherlerdiki emeldarlargha buyruq bérip, usta béshilarni teyinlep, bu yette sheher da’irisidiki ulugh mazarlarning sehnilirini kéngeytip, binalirini yéngibashtin yasitip chiqti. Mesjid-xaniqalarning peshtaqlirini égiz we heywetlik qilip kahish-renglik xishlar bilen zinnetlep, gül neqishlerni chiqirip julaliq qilip yasatti. Sheher ichidiki mesjid we xaniqalarning köpchilikini puxta, mustehkem xishlar bilen qaytidin rémont qildurdi. Yollardiki menzil-ötenglerge puxta xishlar bilen aliy, güzel imaretlerni yasitip, qorghan we chüshkünxanilarni bina qildi. Shu jümlidin qeshqerdiki hezriti apaq xoja yeni hidayitulla ishanning mazar, xaniqa-mesjidlirini yasatti. Xususen gümbezlirini buzup kéngeytip, puxta xish, güzel kahishlar bilen qaytidin gümbez bina qildi. Bu yette sheher ichide belki moghulistan ölkiside bundaq aliy gümbez héch zamanda yasalmighan bolushi mumkin. Hemme sheherlerdiki mesjid, xaniqa, peshtaqlarni yasap puxta, mustehkem qildi. Buningdin kéyin qerne-qerne zaman-zamanlarghiche shundaq mustehkem turushi we buzulmasliqi mumkin.
Janabiy atiliq ghazining debdebe-daghdughisi, sölet we heshimetliri kishilerning közliridin ghayip boldi, emma bina qilghan imaretliri xalayiqning köz aldilirida hazir we ashkara turuptu. Atiliq ghazining ulughluqigha bina qilghan imaretliri guwah we shahittur.
Janabiy atliq ghazi her sheherge qedem teshrip qilghanda, shu sheherge bir menzil yéqin qalghanda ishenchlik bir mehrimidin shu sheherdiki mektep oqutidighan mollilargha ton-serupay, birdin qizil tilla hediye kirgüzüp mektep balilirini azad qilishni we du’a qilishni iltimas qilatti. Mehrem yétip bérip mektep mollisigha, atiliq ghazining sowgha-hediyelirni tapshurup, mektep balilirini azad qildurup, atiliq ghazi heqqide du’a élip yanatti. Bu mektep molliliri sheherning téshigha mektep balilirini achiqip atiliq ghazini qarshi alatti we du’a qilatti. Atiliq ghazi étidin chüshüp mulayim xulq, ochuq chiray bilen mektep balilirini körektin ötküzüp, balilargha ikki tengge, besh tengge, on tenggidin aq tengge inam qilatti. Quran oquydighan balilargha quran, heptiyek oquydighan balilargha heptiyek hediye qilatti. Andin atlinip sheherge yaki bargah aliylirigha bérip chüshetti.
Janabiy atiliq ghazi herqachan ghelibe üzenggilirige ayagh qoyup seperge chiqqanlirida emir, mehrem, yigit, serwazlar bolup azdégende 10 ming kishi bilen atlinatti. Her qétim atlanghanda meyli kündüz, meyli kéche bolsun kanay chélip qozghilatti. Mushunche nurghun qoshundin jarang-jurung, warang-churung awaz chiqmaytti. Qoshunni shu qeder qattiq idare qilattiki, yigit-mehremler meyli pes, meyli ching awazda sada chiqiralmaytti. Hetta atlarmu kishnimeytti. Atiliq ghazi qoshunining hal-ehwalidin bir deqiqe xewersiz emes idi. Rahet we asayishni özige esla rawa körmigenidi.
Nezim:
Ger xahish etseng öz asayishing,
Diyaringda aram alalmas héch kishing.
Bu nezm atiliq ghazining ehwaligha tolimu muwapiq idi. Uning hemme ishliri sheri’etning hökümlirige tetbiq qilinghanidi. Xususen chüshürgen yarliq, perman, buyruqliri goya xaniqada olturghan mashayix, péshiwalarning telimi we bir ulugh ölimaning emir-merupliridek bashtin-ayagha nesihet, wez, sheri’etning rawaj-ronaqliqini terghip we teshwiq qilidighan ibariler bilen tolup tashatti.
Atiliq ghazining yarliqliri jümlisidin ikki pare parsche, bir parche türkiy yarliqini muweppeqiyetlik halda nemune üchün kem-ziyade qilmay, öz eyni bilen, kéyinki zamandiki adil, heqqaniyetchi, diyanetlik tetqiqatchilarning du’a qlishigha seweb bolarmikin dégen arzuda bu sehipige köchürüp yazdim.
Parisi til bilen yézilghan, xush puraq chachidighan inayetname:
Du’aguyimiz semimiy sadiq qazi eskerge: salamdin kéyin melum bolsunki, padishah hezretlirining dadxahlirida boluwatqan gep-sözlerdin shuni mölcherleshke boliduki, bezi jaylarda zulumning ewj éliwatqanliqi, gheyriy ishlarda qelem tewritiliwatqanliqi, bezi ishlarda tengrining emri we sheri’itini tonushning yétersilikidindur. Shuning üchün bu inayetnamini gumidiki muhemmed ezimbegning huzurigha ewetish layiq körüldi. Aliy peziletlik muhemmed ezimbeg inayetnamini xursenlik bilen qobul qilghayla.
Bu dunyaning paniyliqi hemmige ashkaridur. Zulum we zulum qilghuchilargha tengrim da’im qattiq qehri-ghezep qilidu. Tengrim bendilirining her zaman, her makanda qilghan – etkenlirini ashkara körüp turidu. Héchqandaq ish tengrining neziridin yiraq emes. Buni untup qélishqa bolmaydu. Heqiqet we rastchilliq nijatliqning sewebchisidur. Ölmeklik heq. Ölgende bizni padishah hezretliri bilen bir görde qoymaydu. Zulumgha madara qilish xelqqe wapa qilghanliq bolmaydu.heqni sözlesh, heqni izdesh, heqiqetke egishish tengrini razi qilidu. Ötken ulughlarning ishlirini rawajlandurup her qandaq ish, herqandaq herikette zulumni ret qilip, hemishe zulumdin yiraq bolushqa estayidil tirishchanliq körsitishlirini, sadaqet bilen ish körüshlirini tekitleymiz, wessalam.
Hijriye 1289- yili (miladiye 1872-, 1873- yillar).
Parsi til bilen yézilghan ikkinchi inayetname:
Sheri’etni qoghdighuchi molla ibrahim qazi eskerge: sansiz salamlirimizdin kéyin melum bolsunki, yaxshi zaman, güzel itizam ronaq tapqan chaghda muhemmed rosul mergenning wasitisi bilen siyit molla töpe oghli we lutpulla yasawullarning puqra-re’iyelirini qa’ide-yosun boyiche yaxshi idare qiliwatqanliqidin waqip bolduq. Guma, zangguy, duwa, piyalma qatarliq jaylarning puqraliri merhemetlik uqturush, mubarek yarliqlarni anglashni arzu qilip du’a we telepte turuwatqanliqi melum. Layaqetlik qazi ibrahim özige qarashliq jaylardiki puqralarning heq we hoquqlirini jari qilishni mesuliyetlik bilen ijra qildi. Heqni heq igisige yetküzüp, ikki terepni barawer razi qildi. Puqralar arisidiki heq telep, xusumet, adawet, jédel-majiralar we kona dewalar tamamen tügitildi. Muhemmed kérim mirza, lutpulla yasawullar yeken shehirini obdan muhapizet qildi. Ikkisu tewesidiki muhemmed ezim atliq bir kishi mundaq bir ehwalni yetküzdi: ehmedyar ishbéshi puqralargha jebir-zulum qilghanliqtin, bu jaydiki puqralar padishah hezretlirige ita’et qilip sheri’et hökmige muwapiq tekshürüp körüshlirini iltimas qilip erzlirini melum qilish üchün yolgha chiqiptu. Ularning yaxshi sa’ette yétip kélip padishah hezretlirining qobul qilishigha muyesser bolushini ümid qilimiz. Bu erzning mezmunidin aldinala xewerdar bolghanliqimiz üchün cheksiz xursen we memnun bolduq. Chünki jebir-zulumni tügitish, puqralarni zulum we azabtin xalas qilish tolimu ehmiyetlik muhim ishtur.
Ikkinchi sözimiz, sheri’etning rawaji üchün dawamliq tirishchanliq körsetmekliri lazim. Eger bir adem sheri’etning rawaji üchün wapat bolsa, undaq kishini choqum shéhitlik derijisige musherrep boldi, dep tonumaq kérek. Gheyret we himmetni serp qilghanda asasiy meqsettin chetnimeslik lazim. Bashtin-ayagh sheri’et hökmidin chiqmasliq kérek. Kishiler sheri’etke ri’aye qilishini adet we kesip qilishi lazim.
Erzning mezmunini yetküzgen muhemmed ezimge kiyim-kéchek, yol xirajet merhemet qilduq, wessalam.
Hijriye 1289- yili (miladiye 1872-, 1873- yillar).
Türkiy til bilen yézilghan inayetname:
Sheri’etning panahi bolghan abdullah qazi kalangha: merhemetlik we sa’adetlik salamlirimizdin kéyin melum bolsunki, mushu künlerde bu islam dölitide tengrining pezli bilen pütün a’ile tawabi’atliringizning xatirjemlikini, döletning küchlük we mustehkem, xelqning ita’etmen bolushini, milletni her türlük apet we meniwi balalardin pak saqlap ularning ishlirigha ghelibe ata qilishni tengrige iltija qilip, dawamliq besh waq namazdin kéyin du’a we telepte bolghanliqingizni izhar qilish, ghérib, ajiz, köngli sunuq puqralarning hajitini rawa qilip, ularning könglini sheri’et hökmini ijra qilish bilen xursen qilip, yaxshi du’asini éliwatqanliqingizni, özingizningmu musulmanlarning béshidin bu döletning nurining öchmeslikige du’a we telep bilen meshghul boluwatqanliqingizni xewer qilip, xet yézip padishah hezretlirining qobulluq nezerige musherrep bolushni ümid we arzu qilip, iningiz molla abdukérimni bir boghcha we bir at bilen salamgha ewetken ikensiz. Muherrem éyining yigirme beshinchi küni jüme namizidin kéyin sa’adet we sharapet bilen qobulluq nezerige musherrep boldi. Erzingizge yézilghanlarning hemmisidin waqip bolup qana’et hasil qilduq, köp xursen bolduq.
Tengrim dunyaning ehwalatlirini hemishe bilip turidu. Insan we jinlarning xojisi bolghan peyghembirimizning sheri’itining ötkür nuri bu yette sheher xelqining béshining üstige yénip turghan mesheldur. Étiqadliq we diyanetlik kishiler, xususen sheri’et ilmining ölimaliri bu dölet we sheri’etning rawajlinishi üchün da’im du’a we telepte bolushni özlirining zörür mejburiyiti dep tonuydu. Ularda peyghembirimizning sheri’etlirining rawaji, puqralarning xatirjem-parawanliqidin bashqa niyet we meqset yoq. Ümmetlirige cheksiz méhriban peyghembirimizning sheri’et nurlirining téximu keng tarqilishini meqset qilip sheri’etni rawajlandurush üchün meshghul bolushingiz lazim. Bu nurning ronaq tépishining xasiyiti we netijisi puqralarning asayishliqigha seweb bolidighanliqini bilishingiz lazim. Bu besh künlük alem ötüp kétidu. Qiyamet küni musheqqetliktur. Tapshuruwalghan mejburiyetni yaxshi ada qilip axiretlikingiz üchün tirishchanliq körsiting.
Dölitingizning ziyade bolushi üchün tengrining dergahigha heqiqiy sadiqliq bilen du’a we iltijani ziyade qilishingizni ümid qilimiz.
Molla abdukérigha serupay we xirajet iltipat qilduq. Özlirige kiyim-kéchek, selle-kula, romal merhemet qilip ewettuq, wessalam.
Hijriyining 1294- yili (miladiye 1877- yili).
Yuqirida her bir weqeler bayan qilinghanda janabiy atiliq ghazining yaxshi exlaqliri az-tola zikri qilinghanidi. Bu yerdimu azraq yazduq. Tepsiliy yazsaq oqughuchi we ishtiküchilerge malal bolup kélishidin ensirep shunchilik zikri qilish bilen qana’etlenduq.
Exlaqiy hemide bar yerde elwette exlaqiy zemime mu bolidu, payda bar jayda ziyanmu bolidu. Gül tikensiz, hesel herisiz bolmaydu. Her bir mexluqatta yaxshi xislet bolghinidek, yaman heriketmu uningdin ayrilmaydu. Yaxshiliq bilen yamanliq qoshkézek bir tughqan bolup bir-biridin ayrilmasliq aditi ezeldin jari bolup kelmekte.
Hawa güldürlep chaqmaq chéqishi bilen rehmet yamghurimu elwette billle kélidu. Bundaq bolghandin kéyin, atiliq ghazining exlaq zemimelirinimu azraq bayan qilip ötsek, iskenjibinge oxshash sözimizge achchiq-chüchüklük temini bérip oqughuchi we ishitküchilerge zoq we lezzet béghishlishi mumkin.
Tarix kitablirida ilgiri ötken mu’ellip-aptorlarning burunqi padishahlarning yaxshi xislet, yaman süpetlirini bir-birlep bayan qilishtiki meqsetliri «kéyinki zamanda ötken padishahlar we hakim emeldarlar, yaxshi ish qilghan padishahlarning ömri uzun, döliti ziyade bolup, perzent we newrigiche döliti qolidin ketmey el arisida nami saqlinip, xalayiq ularning rohlirigha du’a qilidiken. Yaman ishlarni qilip, kishilerge zulum-azab qilsa, ömri qisqa, döletliri kutah bolup yer yüzide yaman süpet bilen meshhur bolidiken. Bundaq padishahlargha xalayiq zaman-zamanlarghiche lenet oquydiken», dep bilip özlirini yaxshiliq yoligha mayil qilip yaxshilar qatarigha qoshulsa ejeb emes, dégendin ibaret bolushi mumkin. Shu wejidin menmu atiliq ghazining yaman süpet we nalayiq heriketlirini azghina yézip körsitishni zörür dep bildim.
Atiliq ghazi shu qeder ulugh padishah bolghan bolsimu, birer diyanetlik, sadiq, dana, peziletlik kishini özige wezir qilmidi. Memliketni idare qilishning pütün ishlirini özi yalghuz qildi. Héchqandaq kishige ishenmidi. Shundaq döletperwer, hakimiyet ishlirigha tedbirlik kattaxan törem we kichikxan töremlerge axirqi ömride özi ichken sherbettin iltipat qildi. Ular ichken haman tesir qilip bu alemdin u alemge seper qildi. Welixan töremni yéngisarda tamning astigha basturup öltürdi. Buzrukxan töremni bolsa deslep «men töremning emri bilen kelgen», dep özige hemrah qilip bille élip yürüp yette sheherni qolgha kirgüzgendin kéyin, hejge bérip kelsile, dep yurttin chiqiriwetti.
Deslepki chaghlarda, atiliq ghazi bashqilar chong gunah ötküzse, nesihet qilip epu qelimini sürüp kechürüm qildi. Az xizmet qilsa, köp inam we éhsanlarni qildi. Kéyinki waqitlarda kichik gunah sadir qilsimu chong ghezep qilip éghir jaza berdi, belki yoqatti. Chong xizmet körsetse az iltipat qildi, belki birer bahanini qoyup qattiq ghezep we azab qildi. Ilgiri bir bagh béde, bir tawaq qétiq üchün adem öltürdi. Kéyin nechche-nechche ademler xaniweyran bolup tügiship ketse héchkimning dadigha yetmidi. Ish béshi, hakim, wilayet emeldarlirini qollap, östürüp zulumni rawajlandurdi. Bir tereptin musapir we mujawur sodigerler kelse, mallirini dölet ordisigha éliwaldi. Mal igisi arghamcha-toqunaq, oruma, kigiz, palaslirini qoltuqlap qaldi. Arqisidin «zakitini ber» dep zakatchi, mulazim qoshup qoydi. Mal igisi, pütün mélimni orda aldi, dése, mélingni ordidin al, hazir zakitini ber, dep qistidi. Na’ilaj jazanige pul élip zakatni bérip, özi qerz élip jénini saqlidi. Ordidin pulini berse aldi, bermise shu seweb bilen sergerdanliq kochisigha kirip weyran boldi.
Yéza-sehra, kent-qishlaqlargha ghelle-tanap ning pulini yighish üchün barghan mulazimlar 10 ming, 20 ming pul bolsimu, kéche barsa kéche, kündüz barsa kündüz texir qilmay yighiwalatti. Hergiz möhlet we purset bermeytti. Atiliq ghazining hökmining ittikliki mushu derijide idi. Xususen xoten xelqini niyaz hékimbeg, aqsuni abdurahman dadxah, bay we sayramni muhemmed imin toqsabe nahayiti xarab qildi. «Her yaghachning panisi özidin» dégen temsil hemmige meshhur bolghinidek, bu hakimlar puqradin pulni élip ordighimu berdi. Özining yanchuqlirighimu saldi. Lékin eyibni atiliq ghazining gedinige artti. Atiliq ghazining eyibi shu idiki, kirim-chiqimni esla sürüshtürüp körmidi.
Her bir wilayet hakimlirining 500din, eng azlirida 60 ― 70, birer 100din diwanbegliri bar idi. Her yili her bir kentke shu kent ichidin bir bayni tutup xalisun-xalimisun diwanbégi qilip belgilep nishan-destek béretti we derhal diwangha mulazimlarni qoshup pul, öshre-zakat yighishqa bashlaytti. Diwanbégi bir yil tamam bolghuche öshre-zakat, déhqanchiliq béji qatarliqlarni puqralardin sheri’etke muwapiq yighiwélip, orda xezinisige tapshurup bérip bolghandin kéyin, bu palaket basqan diwanbeglirini tehqiqlep tekshürüsh üchün jallat süpet mulazim, zalim mirzilarni chiqiratti. Bu mulazim, mirzilar birni on, onni yüz qilip xetlep «heqiqetlep» tekshürgenliktin, diwanbeglirining zimmisige 20 ming, 30 ming tengge pul chüshetti. At-ulagh, kigiz-kéchek, yer-su hetta qazan-qoshuqqiche sétip mulazim we mirzilargha tapshuratti. Mubada mal-mülki chiqishmay qalsa, diwanbegliri: «orda xezinisige munche ming tengge qerzdarmen» dep hüjjet béretti. Diwanbegliri puqralardin yighiwélip orda xezinisige tapshurghan pullarni «sheri’et toghrisidin», dep ataytti. Diwanbeglirining özidin laghan pulni «heqiqet toghrisidin» dep ataytti. Erz-dad qilsa yene shu hakim, mulazim, mirzilargha chiqirip béretti. Bular özining xahishi, qolidin kélishiche qilmighan zulumlirini qilip yene alatti, qazilarning ehwalimu shundaq idi.
Ikkinchi qétim xitaylarning kélishini ümid qilip otughat we qalpaqlirini saqlap kelgen, köngülliri düshmenlik we intiqam oti bilen tolghan qedimiy beg we begzadilerge ejelning waqti yétip ölüp ketse uni atiliq ghazi özining paraset nuri bilen derhal biletti. Ularning miras bajlirini yighip kélish üchün zalim, pes tebi’et mirzilarni chiqiratti. Misal üchün éytqanda, mirza qasim mihter, mirza abdullah buxarilarni aqsuluq abdullah diwanbégining otughat cheshmedarini 5000 tengge, dik qalpaq xitay ni 10 ming tengge, dep baha qoydiyeni bir otughat we bir qalpaqning bahasi 15 ming tengge boldi. Qalghan mal-mülüklirinimu mushu teriqide bahalidi. 40 Tenggidin bir tenggini miras béji dep hésablighan 46 ming tengge boldi. Abdullah diwanbégining pütün mal-mülüklirini pulgha sundurup hésablighanda 28 ming tengge boldi. Miras béjining qalghinini uruq-tughqan, yar-burader, mulazim, xizmetkarliridin qerz élip berdi.
Abdullah diwanbégining qizi aliy ordida xanishlar qatarida atiliq ghazining nikahida idi. Bext-dölet yüz örüp zawalliqqa yüzlengende, padishah we ulughlarning pé’il-xuylirimu yötkilip qalidiken. Puqra-re’iye, emeldar-sipah, xizmetchi chakarlarningmu hal-ehwali özgiridiken. Yigit-serwaz, emir, sipahlar ton-serupay, kiyim-kécheklirini kiyip, atlirini minip, pullirini xejlep, aghiche-xotunlarni élip köngülliri xalighan ghiza-tamaqlarni étip yep, éghizlirida chishlep, chishlirida chaynap turuqluq, atiliq ghazining shikayitidin tillirini esla yighmidi. Tuz heqqigimu yüz xatire qilmidi. Axir jazasini tartti. Tuzkorluq qilghanning netijisini kördi.
Shundaq neqil qilidu, qeshqerning peyziwat yézisida bir adem étizgha uruq chéchip qosh heydewatqaniken. Yene bir kishi kélip, «ey burader, néme téridingiz», dep soraptu. «Néme térimaqchidim, xitay téridim», dep jawab bériptu. Bu jawabni anglap sorighuchi kishi heyran bolup ötüp kétiptu. Alte-yette aygha qalmay, dégendek xitaylar kélip héliqi étizliqqa chüshüp gazarma qilip yétiptu. Ikki puqra bir yerde bolsa xitaylarning kélidighan xewerlirini éytiship, rast-yalghan sözlerni toqushup özlirini xush qilatti. Bu sözlerning rastliqigha ispat bolsun üchün ésimge kelgen mundaq bir weqeni bayan qilip ötey: burunqi chaghlarda zamanning zahit, dewranning abitliridin, qilghan du’aliri ijabet bolidighan üch zahit bir terepke seper qilghaniken. Bir yerge barghanda yol üstide yatqan bir munche chérigen ustixanlargha közi chüshüptu. Ular: bu kona söngekler qandaq mexluqning söngikidu? Ehwaldin waqip bolsaq, déyishiptu. Biri du’a qilsa, shamal chiqip söngeklerni yighip bir-birige tutashturuptu. Yene biri du’a qilsa söngekke gösh, pey, tomur peyda boptu. Üchinchisi du’a qilsa, söngekke jan kiriptu we échirqap ketken zor bir shir sekrep qopuptu. Eslide bu shir achliqtin ölüp qalghaniken. Tirilgendin kéyin üch zahitni pare-pare qilip yep kétiptu. Tilep tapqan xitaylar héliqi qayta jan kirgen, ach qalghan shirgha oxshash boldi.
Eziz buraderler, tarix kitablirida burunqi ötken padishahlarning méhir-shepqet bilen qehri-ghezep, güzellik bilen setlik, yaxshi exlaq bilen yaman exlaqlirini birlikte teswirlinip bayan qilinip keldi. Buningdin kéyinki padishah, wilayet hakimliridimu yuqiriqi süpetler bolushi mumkin. Chünki padishah, wilayet hakimlirining méhir-shepqet, éhsan we inam ata qilmay charisi yoq. Ghezep we siyaset ishletmey yene ilaji yoq. Padishah bolghan kishi yawash, rehimdil bolup, siyaset ishlitishni özige lazim we rawa körmise, puqralarda bext we xushalliq, huzur we parawanliq hasil bolmaydu. Yurtta bölünüsh, ittipaqsizliq peyda bolup halaketke yüz tutidu. Eger padishah zalim, qezri-ghezeplik bolup, adalet we heqiqetni lazim tutmisa, puqralarda tinchliq we asayishliq bolmay zulum qilinghuchilardin birer segek, seher qopidighan kishining qilghan du’asi tengrining dergahida qobul bolup qalsa, undaq kishining ah dep yighlighan köz yashliri mewj urup turghan qanliq deryagha aylinip, héliqidek zalim padishahlarni, uninggha tewe xizmetchi-xadim, chakar-mulazim, tugh-bayraq, kanay we elemliri bilen qoshup gherq qilip nabut qilishi mumkin. Bu alemning hadisiliridin we ötmüsh weqeliridin tejribe hasil qilip ibret élish lazim. Chünki «eqil parasetning igiliri, ibret közi bilen chongqur qaranglar!» Dégen ayet bar.
Parche:
Tekiye qilmay ezizler dewleti ildamighe,
Bash yaningdin pat alurler dewleti iqbalini.
Yatquzup jismi letifingni bu tiyre xak üze,
Yoq étip sewlet heshemni pes qilurler nayni .
Keremlik tengrim, özige xas qudriti we hékimiti bilen dölet we német igiliridin, özi bergen dölet we németlirini élishni irade qilsa, aldi bilen ularning xuy-pé’ilidiki yaxshiliqni élip tashlap uning ornigha nalayiq ish, yaman exlaqlarni kirgüzüp, dölet we németlerge shükri qilishtin yandurup, kuprani német qilidighan qilip, andin dölitining aptipini qarangghulashturup, bext-teleyning nurini xire qilip belki üchürüp yoq qilidiken. Yene bir döletke layiq kishini belen perwaz qildurup, béshigha padishahliqning tajini kiydürüp, nöwetni uninggha bérip kanay-sunaylirini sadagha keltüridiken. Ulugh tengrim, xahi padishah, xahi gaday bolsun besh künlük bu dunyada yaxshi ishlarni berpa qilip, yaxshi nam bilen kétishni nésip qilghaysen, amin.
Parche:
Bu alem ichre yaxshi et imaret,
Ki qalghay nik nam hem baqaliq.
Wereq ichre qéliptur yaxshi atlar,
Ege kisiraghe oxshe qilse shehliq.
In the United States alone, 1.25 million people suffer from type 1 diabetes. A vaccine used over 100 years ago for tuberculosis (bacillus Calmette-Guerin ) has shown promise in reversing this disease. This vaccine is now commonly used for treating bladder cancer and is considered to be safe.
An announcement made yesterday at the 75th Scientific Sessions of the American Diabetes Association said that the FDA will test the vaccine on 150 people who are in an advanced stage of type one diabetes.
The body of a person with type 1 diabetes does not produce insulin due to the immune system destroying the cells that create insulin. T cells are produced, and these cells create problems in the pancreatic islets, where insulin is produced. The vaccine works by eliminating these T cells.
Patients with diabetes injected with the vaccine saw an increase in the levels of a substance called tumor necrosis factor. The increased level of TNF in the system destroys the T cells that are hindering the production of insulin.
In a previous trial, patients were injected with the tuberculosis vaccine twice within a four-week time frame. The results showed that the dangerous T cells were gone, and some people even began to secrete insulin on their own.
Dr. Denise Faustman, director of the Massachusetts General Hospital Immunobiology Laboratory in Boston, is very excited about the results the BCG vaccine has been showing.
“In the phase I (preliminary) trial we demonstrated a statistically significant response to BCG, but our goal in (this trial) is to create a lasting therapeutic response. We will be working again with people who have had type 1 diabetes for many years. This is not a prevention trial; instead, we are trying to create a regimen that will treat even advanced disease” explained Dr. Denise.
There’s a new trial coming which will use the same format as the previous one, on people at the age between 18 and 60. The subjects will be injected with the vaccine twice in a period of 4 weeks, and then once a year for a 4-year time span.
The Diabetes Care journal has published the results of a past study which analyzed the effects of Bacillus Calmette-Guerin (BCG) on kids with diabetes at the age between 5 and 18. The results showed that the BCG vaccine doesn’t keep the beta-cell function or raise the remission rate in kids.
It’s time of the year when we are made more susceptible to cough and bronchitis, due to bacterial and viral infections.The symptoms that usually affect the respiratory system, has caused the recovery to be very difficult for them.
As a result of virus infection, cold or influenza has been occurring the bronchitis, that is an inflammation of the lungs. The mentioned situation might be lasted from several days to three weeks, with persistent dry or wet cough. Equally affected could be both adults and young.
The most complicated cough could be cured by this remedy, for which the modern medicine has not had any solution for it.
The recipe
The following has to be done in preparing the remedy:
First, you need to boil 250 ml of milk. Then, you should let the milk cool down to room temperature and afterwards a tablespoon of butter and a tablespoon of honey should be added.
The mixture should be stirred well and then add ¼ teaspoon of baking soda and a cup of well scrambled egg yolk.
For getting the best results, you should be taking this remedy right before bedtime for at least five days.
Excellent natural remedy for expelling phlegm
The ingredients should be followed and drunk during the day – half in the morning and half in the evening:
2 tbs. of olive oil
Add 2 tbs. lemon juice
2 tbs. of water
1 tbs. honey
You just need to try these homemade remedies by following the instructions and you would get great results.
If mоld appears frequently in yоur home and you are wоrried about your hеalth, we will оffer an еxtremely effective sоlution to sоlve this unpleаsant prоblem!
We’re talking about a spray of essential oil that is extracted from the leaves of Melaleuca Alternifoli, plant which is native to Australia.
Besidеs bеing usеful in case of mold, Abоrigines have usеd for cеnturies in the case of cuts, burns and wounds. Thеy crushed lеaves of the trеe of tea and аpply to аffected areas and cоvered the plаce with mud to sеcure it.
The аmazing prоperties of this еssential oil wеre discoverеd in 1920 by Australiаn sciеntists who fоund that the аntiseptic prоperties of this оil is 100 times more еffective than cаrbolic acid (which wаs germicide commonly used then).
Numerous rеsearch shows that this оil is usеful for treаting various types of rеspiratory problеms such as runny nоse, tubеrculosis, sore thrоat, bronchitis, аsthma.
Despite the many health benefits, this аrticle will prеsent a wаy to use this еssential oil and еliminate mоld from the hоuse. It is еxtremely usеful against bаcteria and mоld, аnd its usе is simple аnd easy.
Ingredients:
A spray bottle
2 teaspoons of Tea Tree Oil
2 cups of water
Instructions:
Make a mixture of tea tree oil and water and place it in a spray bottle. Then just spray the moldy places and let it dry.
Finally use a tоwel to wipe it оff. The quick еffects will surprisе you!
Gray hair is a problem that most people face in the medieval age.
The market is flooded with beauty products that have questionable chemicals and partial results. Therefore, people today are increasingly leaned on natural remedies. These drugs are much cheaper and much healthier.
So treat your gray hair naturally, wе will shоw you the best wаy to do it!
This method is very simple, just follow the instructions.
The Amazing Natural Remedy
Ingredients:
5 potatoes
lavender essential oil
rosemary
wather
Method of preparation:
Peel 5 potatоes, and add the pеels in a pоt filled with wаter. Once the liquid stаrts boiling, turn the hеat on lоw, and simmеr for anоther 5 minutes.
Thеn turn the hеat off and let the liquid cоol completеly. Strain and trаnsfer the rеsulting liquid in a glass bоttle. Arоmatic hеrbs and essentiаl oils can bоost its smеll, and you cаn add sоme rоsemary or lavender еssential oil.
Use
Use thе liquid to mаssage your hаir and scаlp, аfter yоu have wаshed your hair wеll. Wаtch your whitе hаirs disappеar!
Numerous fruits, vegetables and culinary spices can be utilized for treating certain health conditions with no need for other treatments.
Here is a recipe for a drink that works as a medicine and that is excellent for the overall health. This drink is called Garlic Milk, because it is made of a mixture from garlic and warm milk.
Ingredients needed for the preparation process:
*500 milliliters of milk
*ten cloves of peeled and minced garlic
*two or three teaspoons of sugar
*250 milliliters of water
Preparation:
ake a pot and pour the water and the milk into it. Then, add the garlic and put the pot on heat. Wait until the mixture starts boiling. Keep the heat on medium; do not stop stirring, all until the mixture evaporates to one half of the amount you started with. Strain and add the sugar to the mixture. This drink is the best when served hot.
Here are the health Benefits of Garlic Milk:
Asthma – if you consume three cloves of garlic every night you will relieve the symptoms of asthma
Pneumonia – if you consume garlic milk three times daily you will successfully treat pneumonia
Cardiac problems – this drink efficiently reduces the levels of the LDL cholesterol, also known as bad cholesterol, prevents the formation of clots, thus improving the circulatory system. If you prepare the Garlic Milk with skimmed or low fat milk, it will be even more efficient for alleviating cardiac issues.
Curing Jaundice – garlic is great for elimination of the unwanted toxins from the body. This property is due to the fact that garlic activates the liver enzymes. The liver requires sulfur for body detoxification, and garlic is a great source of sulfur. This ingredient is a real treasury for the liver and has incredible effects on fatty liver. It contains great amounts of allicin and selenium, it enhances the production of bile, and thus reduces the amount of fat in the liver. If you consume Garlic Milk for four to five days, you will cure jaundice.
Arthritis – if you consume the Garlic Milk on a daily basis, you will reduce the symptoms of arthritis, including the inflammation and the pain.
Insomnia – the garlic milk will help you alleviate the sleeping troubles, thanks to the soothing compounds that garlic contains.
Cough – combined with turmeric, this drink is excellent for treating persistent cough. This is why you can prepare garlic turmeric milk for treating cough. Garlic has potent antibacterial effects, which make it an amazing cough remedy. If you add honey to this mixture, you will get an excellent expectorant to get rid of the cough.
Tuberculosis of lungs – this mixture is very beneficial for treating diseases of the chest. The sulfur components in garlic make this remedy very efficient against this disease. Make a remedy using one gram of garlic, 240 milliliters of milk and one liter of water. Boil all ingredients together until you remain with one fourth of the starting amount. Consume this decoction three times daily.
Cholesterol – if you consume warm Garlic Milk continuously for a week, you will reduce the levels of low-density lipoprotein (LDL) cholesterol, or the bad cholesterol, and you will increase the levels of high-density lipoprotein (HDL), or the good cholesterol in your body.
Digestive health – the powerful antiseptic properties of garlic make it very efficient when it comes to boosting the immune system and maintaining the digestive health. This ingredient is also very beneficial for the lymph as it eliminates the toxic waste from the body. Moreover, garlic triggers secretion of digestive juices and provides relief from various kinds of diarrhea.
Impotence – Garlic Milk is an excellent cure for impotence. In addition, eating boiled pieces of garlic successfully fights infertility in both men and women.
Sciatica – Garlic Milk is known to be an efficient cure for sciatica nerve pain. Consumption of this remedy over a period of time will help you successfully reduce sciatica pain.
Shundaq bir parlaq heqiqet ilim dunyasigha ayandurki, dunyada mewjut 7000 xildin artuq tilda sözlishidighan insanlarning tarixiy tereqqiyati we medeniy hayat sewiyisi nurghun tarixiy jeryanlar bilen zich munasiwetlik ikenligini körsetti
Insaniyetning qedimki ejdatlirigha munasiwetlik bolghan tetqiqati üchün 50 nechche yilliq hayatini serp qilip pulattek délillarni toplighan in’giliz tarixshunasi, arxé’olog jeymz chéchword ((James Churchwardning bu sahediki tetqiqatliri netijiside yézilghan wekillik xarektirge ige kitawi « mu qurughluqi » da , insaniyet texminen buningdin 200 ming yil burun « mu qurughluqi » da peyda bolghanlighi sözlinidu.
Aptor bu kitawida insanlarning allah ta’ala teripidin yaritilghanlighini nahayiti yaxshi delilligen.
Aptor bu kitawida, yene uyghurlarning insaniyet medeniyitining peyda bolishigha mustehkem asaslarni salghan yadroluq millet ikenligini, démek parlaq insaniy medeniyetning tunji qedimqi ustazi del uyghurlar ikenligini , uyghurlar « buyuk uyghur impériyisi» i qurup asya we yawrupa qit’elirini özleshtürgenligini we ilim – penning herqaysi saheliride, eng yüksek derijide güllinishni wujutqa keltürgenligini alahide söyünüsh bilen tilgha élip , bu impériyining térituriyisi , qudriti , tesiri we dölet qurulmisi heqqidiki tepsilatlarni köpligen tarixiy hemde arxé’ologiyilik pakitlar bilen etrapliq otturigha qoyup , « uyghurlar medeniyet jehette eng ilghar xelq bolup , astronomiye , métallorgiye , toqumichiliq sana’iti , binakarliq , matématika , zira’et yétishtürüsh , ma’arip , doxturluq tibabet we bashqa jehetlerde bilimlik xelq idi , yipek , taxta we métal üstige xilmu xil gül – neqshlerni chiqirishning ustiliri idi . Altun , kümüsh , bronza ( tuch ) we séghiz topilardin heykel yasiyalaytti. Bu , misir tarixining bashlinishidin ilgiriki ehwallar idi » dep körsitidu .Xeritige qarang:
Mana buningdin melumki , uyghurlar mana shundaq qudretlik émpiriye halitide dunyani bashqurghan we ajayip qimmetlik medeniyetlerni meydan’gha keltürüp , pütkül dunyagha ma’arip , ilim – pen , medeniyet – sen’et we bashqa jehetlerde alahide etwa ustaz bolup tunulghan.
Aptor shu kitawida uyghurlarning zamanimizdiki köpligen milletlerning shekillinishining menbi’i bolghan bir millet ikenligi toghrisida mundaq dep yazidu : « héch qandaq shübhilenmey éytish kérekki , sherqiy yawrupa milletliri taghlarning hasil bolishidin aman qalghan uyghur xelqining ewlatliridur …Silawyanlar , téwtonlar , kélitlar , irlandiyilikler , brétonlar we basiklar bularning hemmisi < ئۇيغۇر > dégen yiltizdin millet bolup shekillen’genler. Brétonlar, basiklar we heqiqiy irlandiyilikler yawrupagha kelgen uyghur xelqining magéntliq apet we taghlarning hasil bolishidin aman qalghanlarning ewlatliri bolup hésaplinidu.»
Aptor kitawida zamanimizdiki hindistanliqlar we parslarning millet bolup shekillinish tarixini mundaq sherhiligen : « uyghur impériyisining gherbiy jenubida taghlar hasil bolghandin kéyin , aman qalghan uyghur xelqining ewlatliri , émpiriye halak bolup 8 10 ming yildin kéyin tentenilik rewishte qayta tarixiy sehnige chiqti . Ular dawanlar arqéliq tüzlengliklerge yol élip , özlirining taghlardiki makanlirini töt türküm bolup tashlap kétishti . … Taghlardin birinchi türkümde hindiqush taghlirida yashighan uyghurlar chüshken . ,… Bular kéyin hindu ariyanlar süpitide melum boldi . …. Bu köchüsh miladididn ilgiriki 2000 1800 yilliri bashlinip , miladidin 1500 yili ayaqlashqan . Uyghurlarning ewlatliri bolghan bu hindu – ariyanlar nechche yüz yil dawamida , awghanistan we keshmir arqiliq hindistan wadiliri yönilishide algha ilgirlep , axiri u yerlerning heqiqiy turghunliri bolghan naga– mayalarni siqip chiqirip , pütkül shimaliy hindistanni öz ilkige aldi …. Bu , hindistanda hemmila yerge tarqalghan hazirqi insan tipining shekillinishige élip keldi . Texminen shu dewrde uyghurlarning shimalidiraq yashighanliri , pes dawanlar arqiliq iran dalasi bilen paris qoltughining sherqiy shimal qirghiqidiki rayunlargha chüshken . Bu uyghurlar kéyinrek parslar dep ataldi . Uyghurlarning yene bir qismi ongay ötkellerdin ötüp , kaspiy déngizining jenubigha , ermenistan we zagros taghlirining sherqidiki midiye dep atilidighan yerlerge orunlashti . Bu yerge orunlashqan uyghurlar bolsa midiyanlar namini aldi . Midiyanlarmu , parslarmu « mu quruqlighi » da yashighan « ax raya » qebililiridin uyghurlar arqiliq peyda bolghan ariyanlardur . Ular yanila tinch okyandin ötüp asya we yawrupada öz qudritini namayan qilghan buyuk uyghur émpiriyisining kéyinki ewlatliri bolup hésaplinidu . Bu xelqlerning irqi te’elluqlighi , tili we dini bir birige nahayiti oxshushup kétidu . Ular ezeldinla bir xelq tursa , bashqiche bolishi mumkinmidi ? »
Elbetteki , bügünki uyghur milliti bilen hindi , pars milletlirining tili , örp – adetliri , turmush usuli , chiray shekli , beden tüzülishi qatarliq jehetlerdiki köpligen oxshashliqlar bizni aptor « qédimqi qurughluq mu » namliq kitawida otturigha qoyghan köz qarashlargha qarita salmaq mu’amilide bolushqa indeydu …. !
Aptor bu kitawida « insanlarning eslidiki wetini (« mu qurughluqi ») barliq qedimqi yéziqlarning achquchi » dep yézip , buninggha munasiwetlik pakit delillirini otturigha qoyup , « séhirlik yéziq » mesiliside uyghurlarni derhalla tilgha élip , « uyghurlar bolsa adette sanlarni ipadilesh üchün tik yaki tüz siziqlardin paydilan’ghan,…» dep körsitidu .
Aptor « muning qutsal simwolliri » namliq kitawida bolsa : « pütkül mu medeniyiti dewridiki insanlar uyghurlarningkini asasliq halda tallighan . ……. Uyghurlarning étiqat , bilim , ijtima’iy hayat , insan bilen tebi’et otturisidiki tengpungluq , insan bilen ka’inat arisidiki qurulmilar jehettin qaldurup ketken asaslar nahayiti toghra », dep yazidu .
Melumki , insaniyet medeniyitining peyda bolush tarixi we tunji makani toghruluq yawrupa tarixchiliri qédimqi misir , babilon , gritsiye we rim émpiriyisi , andin qalsa junggu we hindistanni tilgha élishidu .
Emma jeymz chéchwod 50 yilliq izdinishlirining semerilik méwisi bolghan « uluq uyghur émpiriyisi » namliq kitawida buni ret qilip , mundaq deydu : « uyghurlar mundin 20000 yil burunla medeniyetning yuqéri pellisige yetken . Ular astronomiye , kanchiliq toqumichiliq , arxéologiye , matématika , yéza égiligi , yéziq , tibabetchilik we bashqa penlerni biletti . Ular yipek , métal we yaghachtin heshemetlik buyumlarni teyyarlashqa mahir idi . Altun , kümüsh , brunza we laydin heykellerni yasaytti . Bularning hemmisi misir medeniyiti peyda bolushtin ilgiri yüz bergen . Qédimiy grék , xaldéy , wawilonlar , parslar , misirliqlar we hindilarning medeniyiti qédimiy « mu » dewride yaritilghan uyghur medeniyiti asasida peyda bolghan .» ( uyghurche neshri , 14 – bet ) yuqérida körüp ötken türkche séximimu buning bir delilidur.
Shuninggha mas we uyghun rewishte , türkiyining «erginequn» (Ergine Qun) gézitide muherrem qilich teripidin «shi’ende qurulghan uyghur el’ihrami» namliq bir parche nahayiti qimmetlik maqale élan qilin’ghan bolup , maqalide , « uyghur rayunida bayqalghan , yasilish dewri misir el’ihramidin 100 nechche yil burun bolghan , misirdiki el’éhramdin téximu igiz hem heywetlik bolghan el’éhramni yasighuchi xelq heqiqiy uyghur türkliridur . Bu rayun’gha kirish junggu hökümiti teripidin pütünley cheklen’gen . Chünki bu pramidilarning ichide proto türk (Proto – Türk) yazmiliri mewjut . Bu rayun’gha hetta arxé’ologlarning kirishigimu qet’iy ruxset qilinmaydu . Chünki bu sirliq el’éhramlar dunya tarixining qayta yézilishigha sewepchi bolup qélishi mumkin . Bügünki kün’ge qeder junggu chégrisi ichidiki shi’endin 100 kilométir yiraqliqtiki chinlishen téghi üstide qédimqi uyghurlar teripidin bina qilin’ghan 100 din artuq kichik el’éhramlar we igizligi 300 mitirdin igiz el’éhramlar mewjut . Bu el’éhramlarni tekshürüp – tetqiq qilish üchün 1994 – yili shenshi rayunida bir tetqiqat sayahiti élip barghan girmaniyilik alim hartwég hawstof özining resim albomidin bir qanche resimning xelqqe körsitilishige ruxset qilin’ghan . Hawstofning qarishiche , piramidilarning bina qilinish tarixi eng az miladidin ilgiriki 2500 yillar etrapididur . Bu rayunning cheklen’gen rayun qilinip élan qilin’ghanlighi seweplik pramidalarning ichidiki misir piramidiliridinmu yuqéri téxnika bilen mumyalashturulghan jesetler we qédimqi türkche yazmilar heqqide tetqiqat élip bérish mumkin bolmaywatidu » déyilgen .
Tüwendiki resimler mana shu piramidalarning bir qismining körünüshliri :
Mana mushuning üzidinla uyghurlarning ma’arip , ilim – pen , téxnika we medeniyet – sen’et jehette qanchilik ilgiri ikenligi we qanchilik ilghar sewiyige yetkenligini nahayiti rushen köriwalghili bolidu .
Del shundaq bolghachqa , uyghurlar hergizmu orxun wadisidin tépilghan miladi Ⅸ esirge te’elluq uyghur yazma yadikarliqlirida déyilgendek « … Miladi Ⅸ esirdin bashlap yéziq qollunushqa bashlighan » , « ular miladi 840 – yili urxun wadisidin shinjanggha köchüp kelgende qédimqi uyghur yézighinimu bu rayun’gha bille élip kelgen » bolmastin , belki « mu quruqlighi » dewridila dunyagha kelgen we yéziq qollinishni eng baldur bashlap medeniyette eng aldinqi qatarda turghan éqil-parasetlik buyuk millettur!
Uyghurlar mana shundaq nahayiti uzaq zamanlardin bashlapla yéziq qollunup seltenetlik medeniyetlerni wujutqa keltürüp insaniy yashashning yollirini körsitiwatqanda , bashqilar xilmu – xil det – talash , jengge – jideller bilen aware idi , hetta bezi milletler ishtan kiyishni bilmey yawayi haywanlardek yashiwatatti . Bu heqte türkche ishlen’gen « boz qirning oyghinishi » namliq xeritide tepsili chüshenchiler birilip , uyghurlargha nispiten , « urush – jidelning ornigha edebiyat » mawzusi bilen uyghurlarning güzel insaniy hayatni eng burun bashlighanlighi , qedimi tekkenla yerde ilim – meripet güllirining poreklep échilghanlighi qizghin medhilinip , « …. Shundaq qilip uyghurlar türk , mungghul qewmliri ichide buyuk , ilghar bir qewm ikenligini namayan qildi , chinggizxan zamanigha kelgendimu ular qewmlerning terbiyichiliri bolghan idi . …. » déyilidu . Bu bahagha nahayiti yéqin halda fransiyilik meshhur ottura asyashunas tarixchi grasér ependimu 1930 – yilliri yazghan « yaylaq impériyiliri » namliq kitawida qédimqi uyghurlar üstide toxtulup , « uyghurlar türk , mungghul xelqliri ichide eng ilghar xelq bolup , chinggizxan dewrige kelgendimu yanila terbiyiligüchilerdin idi » dep yazghan bolsa , amérikiliq tetqiqatchi dénis snor ependi 1960 – yilliri yazghan « ichki quruqluq asya » namliq kitawida uyghurlarni « türk tilida sözlishidighan musulman bolmighan xelqler ichide héch qaysisi uyghurlar yetken medeniyet derijisige yitelmigen » dep teripligen idi. Derweqe tarixta chinggizxandek qudretlik jahankeshtlermu bilim we éqil – parasette uyghur katip – baxshilirini ustaz tutqan we uyghur yézighini ögünüshke buyruq chüshürgen idi . Shuning bilen uyghur yézighi mungghullarning dölet yézighi bolup qalghan idi.
Ilim heqiqitige ottek muhebbetlik yene qanchilighan alimlarmu barki , ularmu uyghurlar we uyghur tili heqqide nahayiti qimmetlik eserlerni yézip nahayiti yüksek bahalarni bergen . Bulardin shwétsiyilik meshhur tilshunas gunnar yaring « uyghur tili » namliq 4 tomluq kitawini yazghan bolsa , gérmaniyilik proféssor gaba’in xanim uyghurlarning tarixi , diniy étiqadi , til – yézighi we medeniyet – sen’iti üstide tetqiqat élip bérishqa pütün ömrini béghishlighanki , ömürwayet turmushluq bolmay alemdin ötken we ajayip qimmetlik ilmiy netijilerni yaratqan bolup , uning « qédimqi uyghur tili » , « qédimqi türkiy tillar » , « hazirqi zaman türkiy tilliri» …… Qatarliq 10 nechche parche ilmiy esiri , 200 parchidin artuq ilmiy maqale we teqrizliri bar .
Ulardin bashqa türk alim , proféssorlardin meshhur proféssor doktur oktay sinan oghli mundaq deydu : « bizning tariximizning yaxshi tetqiq qilinishi üchün in’gilizchini bilidighan emes , uyghurchini bilidighan minglighan mutexesislerni yétishtürüp on minglighan wesiqilerni tetqiq qildurush lazim . » ( tetqiqatchi yazghuchi turghay tüpekchi oghli : « proféssor doktur oktay sinan oghli we türkche » , 289 – 290 – betler ) ,« uyghur türkliri dunyaning hazirqi we ötmüshidiki eng buyuk , eng insaniy medeniyitini yaratqan idi . Insanning bayashatliqi , huzuri we bext – sa’aditini asas qilghan dölet hakimiyiti chüshenchisini otturigha qoyup yurt sorighanlarmu uyghurlardur . Bashqa türk döletliri we axirida osmanliqlarmu hakimiyet bashqurushni ularning usuli buyiche dawamlashturghan . » ( shu kitap , 252 – bet ) , « türk dunyasi , hetta pütkül insanlar uyghurlargha köp jehettin qerzdar . Uyghurlar eng buyuk medeniyetlerni meydan’gha keltürgen . Dunya buyiche insanning bext – sa’adetlik bolishini aldiniqi rette qoyghan dölet bashqurush éngini we tüzülmisini , nurghunlighan sen’et we téxnikini , eng ilghar tériqchiliq we sughurush we bostanlashturush usullirini ular ijat qilghan . Osmanliqni öz ichige alghan kéyinki türk döletlirining buyuk muwappiqiyetliri mana shu uyghurlardin kelgen … 20 yil burun yapuniyidiki jiddiy izdinishlirim jeryanida yapunlarning diqqiti qozghaldi . Hazir ular tetqiqatini bashliwetti . Biz yapunlar bilen birliship « uyghurlarni tetqiq qilish merkizi » ni qurishimiz lazim . Osmanliq arxip belgilirini tetqiq qilidighan bir bilim qoshunining yénida yene uyghur tili , yézighi we tarixi buyiche köpligen mutexesislerni tézlikte yétishtürishimiz lazim .» ( shu kitap , 283 – bet )
Oyghurshunas alim axmet jafer oghlimu « türk tili tarixi » , « qédimqi uyghur tili lughiti» namliq kitaplirida oyghurla we uyghur til – yézighi toghruluq keng sehipe ajritip tepsili melumat bergen . Bu yerde qisqiche köridighan bolsaq , « 5 – esirdin bashlap ilgiri öz qebililiri bilen , xéli kiyin bolsa qoshulghan bashqa türk qebililiri bilen siyasi birlikni meydan’gha keltürgen uyghurlar ottura asya türk tili we medeniyitining tereqqiy qilishi we tarqilishida nahayiti muhim rollarni oynighan .» ( « türk tili tarixi » ( 150 – bet ) , « ottura asyadiki eng bay mezmundiki türk edebiyati uyghur yézighi bilen wujutqa kelgen .» ( shu kitap , 169 – bet ) , deydu axmet jafer oghli .
Emdi , türkiye jumhuriyitining kona medeniyet ménistiri namik kemal zeybek ependi mundaq deydu : « …. Türkiyide qolliniliwatqan ‹uygharliq› sözining eslisimu ‹uyghurluq› tur . …. « hazirqi zaman tarixi » insaniyet tarixini eng köp 6 – 7 ming yil keynige qayturup sümerler bilen bashlinidu . … Emma tarixni téximu keynige süriwatqan tetqiqatchilarmu bar . Mesilen , « mu » ( MU ) uygharlighi namliq ilmiy maqalini köridighan bolsaq , uningda , bügün yashiwatqan dunyamizgha 12 ming yil burun hakim bolghan , dunyani bashqurghan bir impératurluq bar bolup , uning ismi uyghur impératurlighidin ibaret ….. Dégen uluq ilmiy heqiqet alahide otturigha qoyulghan » , « qollina – qollina ögünüp qalghan ashu « uygharliq » dégen sözge bir qarap baqaylimu ? Buning eslisi « uyghurluq » tur . «uyghurluq» dégen söz bir’az özgertilish arqéliq mana shundaq «uygharliq» déyilidighan bolup qalghan . … Bu uyghurlar zadi kim ? … Nime üchün uyghurluq ? Chünki , mundin 12 ming yil ilgiri asya we yawrupani uyghurlar bashqurghan we pütkül xelqlerge «uygharliq» ni élip kelgen idi . Bilin’gen pütkül medeniyetlerning tunji menbi’imu uyghurlar idi . …. Ata türk nime dédi ? Xosh , tarixiy qarashlirini ilgiri sürgenler uyghurlarni nege baghlaydu ? Jeymz chéchwod « mu uygharlighi » deydu we « mu qit’esi » qarishini otturigha qoyidu . Ata türkmu yuqéri qabiliyiti , alahide sezgü küchi we heqiqiy ilmiy tehlilliri bilen uyghurlarning atilirining ottura we sherqiy asyada yashighanlighini otturigha qoyidu . 50 ming yil burun ottura asyada bir – birige tutash déngizlardin terkip tapqan bir ichki déngiz bar idi . Bu ichki déngizning etrapida körkem bir medeniyet ( uygharliq ) bar idi. Bu uygharliq amérika qit’esini öz ichige alghan halda pütkül dunyani idare qildi , tesirlendürdi we uygharliqni tarqatti. …. » ( namik kemal zeybek : « anatoliyege qachan kelduq ? » )
Yene , meshhur tarixshunas morgan ependi : « dunya medeniyitining achquchi tarim derya wadisigha kömüglüktur . Qachan shu achquch tépilidiken , dunya medeniyitining sirimu shu chaghda échilidu .» dégen bolsa , rus alimi kuznitsof : « ottura asyani dunya medeniyitining bir ochighi deydikenmiz , shu medeniyetni yaratquchilar uyghurlar ikenligini onutmasliqimiz kérek .» dep alahide izahlaydu .
Emdi , uyghur xelqining 11– esirde ötken meshhur alimi , türkilog mehmut qeshqéri alemshumul shah eser « türkiy tillar diwani » ni yézip , uyghurlar we ularning tili , medeniyiti we bashqa türlük saheler bilen munasiwetlik bolghan ajayip qimmetlik chüshenchilerni otturigha qoyup , sherq medeniyet oyghunishining tunji basquchini we uyghur medeniyitining birinchi altun dewrini yaratqan idi . « türkiy tillar diwani » yawrupa ilim – pen alimide , bolupmu türkilogiye saheside zor weqe hésaplan’ghan idi . Bu heqte yézilghan némische , wén’girche , rusche in’gilizche kitap we maqalilar heddi – hésapsiz . Xususen , nöwette « türkiy tillar diwani » seweplik alimning yüksek hörmiti üchün b d t buyilni mehmut qeshqérining xatirlinish yili qilip békitti !
Meshhur sha’ir , tilshunas we xettat mirza elishir nawayimu uyghur tilining ajayip uluqwar til ikenligi toghrisida « ikki til toghrisida muhakime » namliq meshhur esirini yézip , özini tip qilghan halda sherq medeniyet oyghunishining ikkinchi basquchini we uyghur medeniyitining yene bir qétim güllen’gen altun dewrini yaritishqa qattiq küch serp qilghan idi .
Yene uyghur xelqining 11 – esirde yashighan buyuk mutepekkür sha’iri yüsüp xas hajip chong hejimlik dastan « qutatqu bilik » ( bext – sa’adetke érishtürgüchi bilim ) ni yazghan bolup , bu eser ilmiy we bede’iy qimmiti bilen jahan medeniyiti sehniside insaniyet tepekkürining isil durdaniliridin bolghan meshhur shah eserler qatarida uzundin buyan pexri orun tutup kelmekte . Yüsüp xas hajip bu esiride adil qanun yürgüzüsh , bilim , éqil – paraset we exlaqni izzetlesh asasiy mezmun qilin’ghan ijtima’iy ghayini otturigha qoyudu . Bu eser til we shé’iriy uslup jehettiki alahidiliki bilen uyghur shé’iriyitining 11 – esirdila xéli yuqéri sewiyige yetkenligini ispatlaydu .
Yene körsek , mundin 2 – 3 ming yillar burun asya – yawrupa chong quruqlighi otturisida shekillinishke bashlighan , kéyinki waqitlarda junggudin rimghiche bolghan keng rayunlar we nurghun memiliketler otturisida siyasi , iqtisadi , soda munasiwiti , dostane bérish – kélish we medeniyet almashturush pa’aliyiti keng da’iride élip bérilghan we yerlik ahalilar teripidin ‹ karwan yoli › déyilse , tarixta oynighan mislisiz katta roligha asasen ‹ dostluq yoli › , ‹ altun köbrük › dep teriplen’gen , uyghur xelqining bu yolning shekillinishi üchün qoshqan alemshumul töhpisige asasen girmaniyilik férdinant fon richtxofin teripidin tunji qétim « yipek yoli » déyilgen yolmu bar .
Bu yerde emdi shunimu alahide söyünüsh bilen tilgha élip ötimenki , 2005 yili 2 – ayda en’giliyide en’giliye xan jemeti sen’et akadémiyisi teripidin « türkiy xelqlerning ming yilliq sepiri » téma qilin’ghan körgezme uyushturulghan bolup , bu körgezme 1930 – yilidin buyan londonda oyushturulghan eng chong körgezme hésaplinidu . Körgezmige kök türk , uyghur , selchuq xanlighi we osmaniye émpiriyisige a’it tarixiy yadégarliqlar qoyulghan we türkiy xelqlerge a’it 370 parche asare – etiqe körgezme qilin’ghan . Bular nyuyorktiki mitropolitan muziyi , pétérsborgdiki hérmitagé muziyi , parizhdiki lur muziyi we bezi kishilerning qolidiki eserlerdin toplan’ghan . Körgezmide uyghurlargha a’it medeniy yadigarliqlar eng köp bolup , uyghurlargha a’it ming öy resimliri , turpan we qumul qatarliq yerlerdin tépilghan qédimqi uyghurlargha a’it tékistler , uyghurlargha a’it bolghan ölükler kitawi , iriq bitik , oghuzxan dastanining esli nusxisi , wiyana döletlik muziyxanidin élip kélin’gen qutatqubilikning esli nusxisi , béritaniye muziyxanisidin tallan’ghan uyghurche tékistler we herqaysi muziyxanilardin élip kélin’gen uyghur döliti mezgilidiki nurghun medeniy yadigarliqlar bar bolup, körgezmide birinchi sepke uyghurlarning tizilghan !!!
Bu jehettiki tepsiliy melumatlargha tüwendiki adrés arqiliq tuluq érishkili bolidu : http://www.Turks.Org.Uk/index.Php?Pid=8
.Emdi tüwendikilernimu körüp qoyung :
Xelqaradiki uyghurlargha munasiwetlik bolghan muhim eserler munderijisi
19-esirlerde gherpliklerning eyni waqitta téxi ichilmighan ottora we shimali asiya ichki qurughliqigha bolghan kuchluk qiziqishi, shundaqla turluk siyasi -iqtisadi mesililer sewebidin köpligen chet’ellik ikispitiditsiyichiler asiya ichki quruqluqigha ichkirlep kirip turluk tekshurush pa’aliyetlirini ilip bérishi netijiside , mezkur rayondin köpligen tarixi medini yadikarliqlarni bayqighan we ularni öz memliketlirige ilip ketken. Mana mushu «oljilar»ning turtkiside ottora we shimali asiyadiki milletlerning tarixi, mediniyiti, tili qatarliq mesililerni tetqiq qilish qizghinliqi gherp elliride nahayiti ewj ilip ketken. Köpligen sherqshunaslar, altay-oralshunaslar, turkshunaslar we uyghurshunaslar yitiship chiqip, az bolmighan ijadi emgeklerni qilish arqiliq, ottora we shimali asiya xelqlirining tarixi we mediniyitini putun dunyagha namayen qilghan.
Töwendikiler mana shu jehettiki bir qisim muhim eserlerning aptorlirining munderijisi :
1.Choqan welixanow(1837-1865 , qazaq ): «choqan welixanow maqaliler toplimi»;
Choqan welixanow hazirqi rosiyege qarashliq sibiriyidiki omib shehiride toghulghan bolup, qazaq . U char rosiye hökumitining orunlashturishi buyiche eyni waqititki uyghur diyarigha kilip nurghun tekshurush xizmetlirini ilip barghan.
2. N.M. Pirzhiwaliski(1839-1888 , rus) : «ossoriye»(sibiriyeni tekshurush ç) ;«zeysandin yolgha chiqip qumul arqiliq shizang, xuangxining bash iqinigha birish» (tekshurush doklati);
3. W. Bartold (1869-1930 , rus ) : «mungghul istilachiliri dewridiki turkistan»,« ottora asiya tarixi heqqide omumiy eserler», «turk-mungghul xelqlirining tarixi we filologiyisi – ottora asiya, yiraq sherq»,«sherqshunasliqqa a’it eserler»,« yette su tarixi ochérikliri »,«ottura asiyadiki ékispiditsiye doklati », « türkistan »,« mongghullar istilasidin ilgiriki türkistan »,« qirghizlar », « türki we mongghul xelqlirining tarixi » ;
4. W.W.Radlof (1837-1918 , rus ) : «sibiriye», «sibiriyidiki qedimqi izlar», «turki tillar di’alikt loghitining sinaq nosxisi», «herqaysi turki qebililerning ighiz edibiyat eserliridin tallanma» ;
5.S.I.Malof(1880-1957 , rus ) : «qedimqi turki wesiqiler», «siriq uyghur tilining morfoligiyisi we sintaksis», «altun yarugh», «qumul shiwisi», «lopnur shiwisi» ;
6. P.K. Kozilof(1863-1935 , rus ) : «mungghuliye amdu we uluk sheher qaraxoto»;
7.A. N. Birnishtam (1910-1956 ,rus ) : «honlar tarixining ochiriki», « 6-, 8-esirlerdiki urxun-insay turklirining ijtima’i-iqtisadi qurulmisi», «yettesu arxilogiye toplimi», «ughuzxan riwayitidiki tarixi heqiqet» ;
8. A.N. Kiropatkin ( rus ): «qeshqeriye»;
9. I.Y. Bichurin ( rus , 20-esir) : «qedimqi ottora asiyada yashighan milletlerning tarixigha a’it matiriyallar»;
10. A.M. Shirbak ( rus , 20-esir) : «tilshunasliqta altay qiyasi»,«shinjangdin tipilghan 10-,13-esirlerdiki turkche tikistlerning giramatikisidin ochiriklar»,«yingidin bayqalghan ronikche tikistler» ;
11.Baskakof ( rus , 20-esir) : «altay tilliri», «turki tillar»;
12. D.I.Tixonow ( rus , 20-esir) ;1966 – yili « 10- 14- esirlerdiki uyghurlarning ijtima’iy, iqtisadiy qurulmisi » digen eserni yézip élan qilip, uyghurlarning bu dewr tarixi heqqidiki tetqiqatni téximu chongqurlashturdi. Yene shu sowét ittipaqi alimi malyawkin 1983- yili « 9- 12- esirlerdiki uyghur döletliri » digen eserni yazghan bolsa, sowét ittipaqi alimliri 1988- yilidin bashlap tixwiniski we litwiniskilarning bash muherrirlikide kolléktip halda köp tomluq « qedimqi we ottura esir dewridiki shinjang tarixi » digen eserni yézip töt tomni neshrdin chiqardi.
Bu eserde gherptiki alimlarning uyghur diyari we uyghurlarning tarixi heqqidiki eng yéngi tetqiqat netijilirini özige mujessemleshtürgen bolup, bu eserning birinchi tom altinchi bapida qedimqi yunan, rimlarning eserliridiki shinjang tarixigha a’it matériyallardin zor miqdarda paydilinip, élimizning peqet xenzuche tarixi matériyallarghila tayinidighan tarixchilarning közini échip qoydi.
13.S.W. Kilyashtorni (20-esir) : «qedimqi turk yiziqidiki abidiler» ;
14. A. G. Maliywkin(20-esir): «8-esirdiki turpan xandanliqi», «9-esirning kiynki yirimidiki gensu uyghurliri we tangghutlar» , «840-848-yilliridiki uyghurlar we jonggo», «9-,12-esirlerdiki uyghur döletliri» ;
15. W.M. Nasiliw (20-esir) : «urxun-yinsey yadikarliqlirining tili», «urxun yiziqida xatirlen’gen turki tildiki yadikarliqlar» ;
16. N.F. Katanof (xakas turkliridin kilip chiqqan) : <كۇن چىقىش ئۇيغۇرلىرىنىڭ تۇرمۇشى>;
17. Yakubowiski : 1947- yili « erep, paris menbeliridiki idiqut ulugh uyghur éli (9- 10- esirler) » digen maqalisini élan qildi. U bu maqalisida erep we paris tilidiki yazma matériyallar arqiliq turpandiki idiqut ulugh uyghur élining 9- 10- esirlerdiki tarixini bayan qilghan.
18.Girum girzhimaylo: « junggoning gherbidiki sayahet xatiriliri». Bu eserning 2- tomida tengritaghning shimalining ötken dewrlerdiki tarixi heqqide mexsus toxtalghan. Bu eserdimu yuqérida tilgha élin’ghan girigoriyowning esirige oxshash uyghurlartarixi heqqidiki matériyallar kirgüzülüsh bilen birge bu eserlerge birmu-bir izah yazghan;
19. Pirawuslawiye épiskopi bichurin : « qedimqi wehazirqi zamandiki jungghar oymanliqi we türkistanning omumiy ehwali » we « qedimqi shirqi türkistanning milletler tarixigha da’ir matériyallar »;
20.Birétschnéydér : « ottura esirdiki uyghurlar» ;
21. Dossan : « mongghul tarixi chinggizxandin tömürlenggiche » ( uyghurlar tarixigha chétilidu). Yapuniye:
1. Nishi tokojiro(1847-1912) : «ottora asiya xatiriliri» ;
2.Otani ko’ol(1876-1948) : «gherbi yurtning arxilogiyilik resim shejerisi», «yingi gherpke sayahet» ;
3. Xinotsu tomu (1866-1920) : «ili xatiriliri» ;
4. Matsuda toshi’o (1903-1983): «köchmen milletlerning tarixi», «ottora asiya tarixi», «qedimqi tengri tighining tarix-jughrapiyisi»;
5.Omimora xiroshi(20-esir): «qedimqi uyghur yiziqidiki tilxet we höjjetler toplimi».
6. Nishixama juntaru(20-esir) : «qedimqi dunxuang putukliri», «uyghurche budda kilassik eserliri», «gherbi rayon mediniyitige da’ir matiriyallarning retlinishi we tetqiqat» ;
7. Yamada nobo (20-esir) : «qedimqi uyghurche matiriyallar we ularning sherhi», «qedimqi uyghurche toxtam wesiqiler toplimi»,«qedimqi uyghurche soda-sitiq toxtamnamilirining formati», «istambul unwirsititi kutupxanisida saqliniwatqan gherbi yurtqa a’it yadikarliqlar», «otani ikispiditsiye etriti ilip kelgen uyghurche yadikarliqlarning munderijisi» ;
8. Mori masa’o(20-esir) : «qedimqi uyghurche qanun wesiqilerge a’it mesililer», «qedimqi uyghurche teklik sitish toxtamnamisi», «böguxan we quju», «urxun yadikarliqlirining tonulishi», «elshir nawayi»;
9. Oda yotin(20-esir) : «qedimqi uyghur yiziqidiki sekkiz yukmek heqqide izdinish» ;
10.Kodara kogi(20-esir) : «shiwitsiye milli moziyida saqliniwatqan qedimqi uyghurche yadikarliqlarning waqitliq tizimliki» ;
11.Shugayto masaxiro(20-esir): qedimqi uyghurche yadikarliqlarning tetqiq qilinishi»,«buyuk biritaniye muziyidiki qedimqi uyghurche qolyazmilar» ;
12.Xamada masami(20-esir,chaghatay wesiqiliri tetqiqatchisi) : «zepername»(kucha dihqanlar inqilabi toghrisiki eser we bu toghirliq tetqiqat), «tarixi eminiye», «ghazat dermuluk chin heqqide», «ili kirzisi we uyghurlar», «xoten tarixi» ;
13. Manu iyji (20-esir) : «baburnamining sihri kuchi», «tarixi reshidi»,«babur we hirat» ;
14.Moriya sotaka’o (20-esir) : «dunxuangdin tipilghan yuen dewridiki qedimqi uyghurche budda rahipliri yazmiliri» ;
15.Xanida toro(20-esir) : «tang solalisi bilen uyghurlarning munasiwiti heqqide tetqiqat», «turkler we budda dini», «uyghurche buddizim kilassik eserliri», «gherbi yurt mediniyet tarixi», «turpandin tipilghan mani muxlisliri tilawetname parchisi» ;
Gérmaniye:
1.Albirt fon likok (1860-1930) : «shinjangning mediniyet xeritisi», «sherqi turkistanning yer asti bayliqliri», «idiqut» ;
2.A. Gronwidil (1856-1935) : «qedimqi kucha», «giritsiye, turkistandiki qedimqi budda ibadetxaniliri»;
3. Fon gaba’in (1901-1993 , ayal) : gérmaniyelik anni fon gaba’in (1901- 1993) pütün ömrini uyghur tili, medeniyiti, tarixi, dini we sen’itini tetqiq qilishqa béghishlidi we bu heqte ilgiri – kéyin bolup 300 parchidin artuq eser yazghan bolup, pütün dunya étirap qilghan uyghurshunasliqning asaschiliridin biri, u aldinqi esirning 20- yilliridin bashlap, ustazi w. Bang bilen birliship 6 tomluq « türkche (uyghurche) turpan tékistliri » we « qedimqi uyghur tilidiki < سامىتسو ئاچارىنىڭ تەرجىمھالى> (shüenzangning terjimihali) » digen eserlerni teyyarlidi. 1941- yili dewr bölgüch ehmiyetke ige esiri « qedimqi türk tili (uyghur tili) girammatikisi » digen eserni yazdi. 60- yillardin kéyin u özining tetqiqat yönilishini asasliqi uyghurlarning tarixi, medeniyiti, diniy étiqadi we sen’itige qaratti hem bu jehette shanliq netijilerni qolgha keltürdi. U aldinqi esirning 40- yillirining axiri 50- yillirining béshida « qedimqi türkler hayatida sheherning roli»,«uyghurlarning deslepki mezgildiki tarixi », « türk we uyghurlar arisidiki buddizim », « qedimqi uyghurlarning yilnamisi », « ottura asiyada buddizim », « idiqut ulugh uyghur éli », « turpandin bayqalghan buyumlardiki metbechilik téxnikisi », « idiqut ulugh uyghur élide turmush » (ikki tom), « ottura asiyashunasliqqa kirish » qatarliq muhim eserlerni yazdi. Uyghur sen’et tarixi heqqide abide xaraktirlik eser « uyghurlarning buddizim sen’iti » we «uyghurche yézilghan budda sutraliridiki yaghach oyma qisturma süretler heqqide tetqiqat» qatarliq eserlerni yézip chiqti.
4. Omiliyan pritsak (20-esir) : «turki edibiyatining asasliri», «qaraxanilar döliti», «ughuz yabghu impiriyisining weyran bolishi». «qarluqlardin qaraxanilar dölitigiche» ;
5. J. Markward (20-esir) : «qedimqi turklerde yilname», «komanlar» ;
6.Imirsak (20-esir) : «sak tilining girammatikisi ustide tetqiqat», «udun yiziqidiki altun yaruq nomi»;
7. Hirman wambiri (20-esir) : «chaghatay tili heqqide tetqiqat», «semerqent tarixi»;
8. Willi ban’g (20-esir) : «turkche turpan tikistliri» ;
Rosiye we girmaniyedin bashqa eller
1. Sitansilas zholin (1797-1873, firansiye) : «sherqi turk tarixigha a’it matiriyallar» ;
2.Awril siteyin (1862-1943 , en’giliye tewelikidiki win’giriyilik) : «gherbi rayon»,«gherbi rayon arxilogiyisi»;
3.W.Tomsin(1842-1927, daniye) : «urxun-insay yadikarliqlirini yiship oqushtin deslepki netije» ;
4.Siiwin hidin(1865-1952 , shiwitsariye) : «ottora asiyani kisip ötush», «jonggoning gherbi shimalini tekshurushtin doklat», «1899-1902- yillarda asiyani tekshurushtin ilmi netijiler» ;
5.Gunnar yaring (1907-? Shiwitsiye) :«ottora’asiyaheqqide chöchek riwayetler», «uyghurshunasliq», «uyghur til tetqiqatigha a’it matiriyallar», «shiwitsiyidiki turkshunasliq», «jenubi shinjangdiki shiwitsiye missionirlirining xewerliride tilgha ilin’ghan itnugirafik mesililer», «ottora asiyadiki turki xelqlerning en-belgiliridiki alahidilikler», «qeshqerge qayta seper»;
6.Idwar yuhannis(1865-1918 fransiye) : «gherbi turk tarixigha da’ir matiriyallar»,«mani dinining jonggogha tarqilishi» ;
7. Ribni girot(1906-1968 , fransiye) : «turk xanliqining menggu tashliri toghrisida muhakime»;
8. Dabri dé tirsant(1826-1893 , fransiye) : «jonggo yaylaqliri we gherbi yurttiki islam dini»;
9. Monik ma’ilarid(20-esir,fransyelik ayal tetqiqatchi) : «kuchardiki qedimqi izlar», «gherbi yurttiki ming öy we imaretler», «qedimqi idiqut xanliqining maddi mediniyiti» ;
10.Légéti (20-esir, win’giriye) : «atillaning nesepnamisi we honlardiki tun’gus nami», «turk tilining loghet fond tarixi» ;
11.K.Brokilman(20-esir,win’giriye): «qedimqi turkistan itnugirafiyisi»,«mehmud qeshqiri bayanidiki 11-esirdiki turki tillar we quwmlar»;
12.W. Grosit(20-esir, fransiye) : «yaylaq impiriyisi» ;
13. Jeymz hamilton(20-esir, amirika): «besh dewrge a’it uyghur tarixi matiriyalliri», «ikki tikin hikayisi heqqide», « 9-,10- esirlerge a’it qedimqi uyghur yiziqidiki dunxuang tikistliri», «9-,10- esirlerge a’it turkche-sughdiche dunxuang tikistliri» ;
14.Zhan pol roksi(20-esir,fransiye):«altay tilliridiki milletlerde sirliq haywan we ösumlukler»,«altay tilliq milletlerdiki ulum-yitim»,«turk we mungghul tilidiki milletlerning dinliri» ;
15.J. Kilawsin(20-esir, en’giliye) : «turk we mungghul tilliri tetqiqati», «13-esirdin burunqi turki tillarning itmologiye loghiti» ;
16. X.W.Bil(20-esir,en’giliye) : «udun tékistliri» ;
17.K.Sizigild(20-esir,win’giriye): «turki tilliq uruq qebililer we ularning tilliridiki bulunush», «kawkaz honliri we awarlar», «qarluqlarning millet teweliki» ;
18.D.Sinoz(20-esir, win’giriye, oral-altay ilmi jemiyitinng sabiq re’isi) : «turkche budda höjjetlirining omomi munderijisi»,«5-esirde milletlerning kuchushliri», «ughuzxan dastani heqqide», «turk impiriyisining tarixi roli» ;
19.N.Isidu (20-esir,win’giriye): «790-791-yilliridiki beshbaliqtiki uyghur we tubutler» ;
20. Bazin (20-esir, fransiye) : « qedimqi turklerde kalindarchiliq» ;
21. Charliz bolgir (firansiye): «yaqupbekning terjimihali»;
22. Hamilton (esli amérikiliq bolup, 1974 -yili fransiye dölet tewelikige ötken , fransiyelik tarixshunas) 1954- yili doktorluq ilmiy maqalisi « besh dewr mezgilidiki uyghurlar » digen esirini élan qildurdi. Arqidin 1971- yili u yene « dunxuangdin tépilghan ikki tékinning hikayisi » digen esiri arqiliq türk edebiyatshunasliqi boyiche doktorluq unwanigha érishti. 1983- yili yene ikki tomluq büyük esiri « dunxuangdin tépilghan qedimqi uyghur yazma yadikarliqliri heqqide tetqiqat » digen esiri arqiliq firansiye dölet doktorluq unwanigha érishti. U öz ömride mexsus eselerdin bashqa yene nechche on parche ilmiy maqalilerni élan qilghan bolup, uning ichide wekil xaraktirige ige bolghini « toqquz oghuz we on uyghurlar heqqide tetqiqat » digen esiri bolup, uyghurshunasliq tetqiqatida muhim orun tutidu;
23.Samolin (amérikiliq alim) : 1964- yili « 12- esirdin burunqi sherqi türkistan » digen eserni yézip chiqti, u bu esirini 1961- yili yazghan doktorluq ilmiy maqalisi « tarim oymanliqining türklishishi » digen esirige asasen yazghan bolup, uyghur tarixini tetqiq qilishta muhim ehmiyetke ige;
24.Kordir : (firansiyelik xenzushunas ) . Uning « junggoning omumiy tarixi » digen esirining ikkinchi tomida pütünley digüdek türkler we mongghullarning tarixi bayan qilin’ghan. Uyghur tarixi;
25.Giré’ossét : (fransiyelik alim ) : « yiraq sherq tarixi » we « bozqir émpiriyiliri »;
26. Gubél ( fransuz) : u 1739- yili uyghur tarixigha munasiwetlik bolghan « mongghul tarixi » namliq eserni yazghan;
27. Déguyginis : (fransuz) « hunlar we türklerning étnik menbesi heqqide tetqiqat», töt tomluq katta eser « hunlar, türkler we mongghullarning omumiy tarixi »
28.Kilaprot: 19- esirning bashlirida parizhda némis tilidiki meshhur esiri «uyghurlarning til – yéziqi heqqide tetqiqat »i élan qilindi,
Turkiye
(uyghur jemiytige bir qeder chong tesir körsetken eserler birildi)
1.Kazimbik eli(19-esir, turkiyede tunji bolup uyghurlar toghrisida tetqiqat ilip barghan tetqiqatchi): «uyghurlar toghrisida tetqiqat» ;
2.Ehmet rifat : «turki tillar diwani» (tunji bolup mezkur eserning turkche nosxiisni chiqirip, diwanshunasliqqa asas salghuchi);
3.Zeki welidi tughan(20-esir): «bironining qelimi astidiki shimaldiki milletler»;
4. Rishid rehmet arat(20-esir) : «turk tilidiki turpan yadikarliqliri», «qedimqi turk hoquq wesiqiliri», «qedimqi turk shi’iriyiti» ;
5.Rishat genji: «qaraxanilarning dölet teshkilati» ;
6.Sinash tigin: «uyghur yiziqida yizilghan qaraxanilar dewrige a’it yer höjjetliri» ;
7.Ehmet atesh: «farabi eserliri munderijisi» ;
8.Yusup ziya : «11-,12- esirlerdiki qaraxanilar we mawera’unnehir islam hoquqchi-liri» ;
9.Kuprulzad muhemmet fu’ad : «qaraxanilar yaki xaqaniye döliti»;
10 .Xelil inalchiq: «qutatqu bilikte turki we iran yurtdarchiliq neziriysi we en’eniliri» ;
11. Ibrahim kafes : «qutatqubilik we uning mediniyet tariximizdiki orni» ;
Xelqaradiki uyghurshunasliq tetqiqatigha alaqidar bezi ilmiy organlar
1. Win’giriye penler akadimiyesi kutupxanisi
2. Girmaniye hamburg unwirsititi uyghurshunasliq bulum
3. Parizh milli kutupxanisi
4. En’giliye buyuk biritaniye muziyi
5. Rosiye san pitirborg muziyi
6. Yapuniye tokyo döletlik muziyi
7. Shiwitsiye milli muziyi
8. Amérika xarward unwirsititi ottora asiya ilmi jemiyiti
9. Amérika washin’giton unwirsititi asiya til-edibiyat fakoltiti turki tillar tetqiqat orni
10.Amérika hindi’ana unwirsititi oral-altayshunasliq fakoltiti ottora asiya tetqiqat orni
11.Istambul unwirsititi kutupxanisi
12.Qazaqistan penler akadémiyesi uyghurshunasliq tetqiqat orni
13.Tashkent sherqshunasiliq tetqiqat yurti
14.Özbikistan penler akadimiyisi «ebureyhan bironi» sherqshunasliq tetqiqat orni
Emdi biz obdanraq oylunup köreyli , bu inkas we qisqa bayanlar zadi uyghurlar we uyghur til – yézighining alemshumul tarixiy roli we katta shan – sheripini munazire telep qilmaydighan derijide ispatlimamdu ?
Zadi , eger uyghurlarning mana shundaq yüksek insaniy xarektirining rushen ipadilinishige imkan béridighan ajayip mukemmel we güzel til – yéziq iqtidari bolmighan bolsa dunya alimlirining shunchiwala diqqet – étibarini qozghiyalishi , belki yüksek medhiye tüsini alghan qimmetlik bahaliri meydan’gha kélishi mumkinmidi ?
Zadi , eger uyghurlar mana ene shundaq tengdashsiz yüksek qabiliyitini izchil jari qildurush imkanlirigha dawamliq ige bolghan bolsa ma’arip , medeniyet , pen – téxnika , edebiyat – sen’et we bashqa sahelerde insaniyet üchün téximu zor töhpilerni qoshmaslighi mumkinmidi ?
Zadi , uyghurlar we uyghur til – yézighigha birilgendek mana shundaq yüksek medhiyiwiy bahalar yene qaysi millet we qaysi til – yéziqqa birilgen ???
Barmu ???!!!
Tarix shahitki , yoq , yoq , yoq !!!!!!
Tüwende , tetqiqatchilarning in’giliz we xitay tili toghrisidiki bezi pikir – chüshen- chilirini bayan qilish bilen bu jehettiki yekünimizning toghrilighini yenimu ilgirligen halda ispatlap ötimen.
Köridighan bolsaq ,
In’giliz tili toghrisida meshhur türk alimi proféssor doktur oktay sinan oghli mundaq deydu: « in’giliz tili bilim tili bolalmaydu…. Türkiyining resmi tili köpchülükning ana tili bolghan türkchidur. Türkiyining bölünüp ketmesligining, ezeldin – ebetkiche mewjut bolup turishining asasi türkchidur. Chet’el tili zörür tépilghanlargha ögütüshte telim – terbiye tilini in’gilizche qilish – mahiyette türkchini yoqitish, türkiyini parchilash, türk dunyasida til we medeniyet birligining yéngiwashtin tereqqiy qilishining aldini élish, türk namini tarixtin öchürüsh, türk yashlirini jahil, ölük yadlighuchi, mixanizim we gosh kalla , mustemlikichilik rohqa ige qilish üchündur. Tarixning eng qorqunchluq we xa’iyane oyunliridin biri bolghan bu oyun’gha waste bolghanlar yaxshi oylinip baqqay! … Siyasi we iqtisadiy jehettin ma’arip tilining chet’elche bolishi telim – terbiye menbelirimizning israp bolishigha yol échiwatidu. Nurghunlighan mekteplerge kirish tes boliwatqanda, üch yilliq tuluq ottura mektepni teyyarliq sinipi qoshup tört yaki besh yil, töt yilliq ünwérstni besh yilliq qiliwatimiz. Bu bir tereptin oqughuchilarning kesip igellesh waxti üchün , yene bir tereptin telim – terbiye menbeliri üchün , yene bir tereptin bolsa mektepke kirmigenler üchün nahayiti chong israp!» , «uzun yillap amérikida yashighan bir bilim ehli bolush süpitim bilen in’gilizchining neqeder «qaqas, chöl» kebi til ikenligige shahit boldum…..In’gilizlar dunya buyiche eng irqchi, ehli selp , emma uni bek pezilet halitide körsetken millet. Bu jehette gherpliklerning hemmisi oxshash. Ular insanliqtin éghiz achidu, emma insanliq bilen alaqisi yoq. In’gilizlar indiyanlarni halak qilghan, ispaniyelikler pütkül jenubi amérikining medeniyitini yoqatqan , kitaplirini köydürüp tashlighan. Bu hadisiler izchil dawamlishiwatidu ….In’gilizlar bilim we téxnika términlirini latinche we kona yunanchidin alidu. Chünki 4-5 tilning buzushi seweplik , bir qanche yüz yilliqla ötmüshi bolghan én’gilizchining özidin términ hasil qilish iqtidari yoq…….Her yashtiki türk yashliri! yillardin buyan üstimizde oynawatqan xa’inliq oyunliri seweplik rohsizlanmanglar. Qarangghu gharda yéqilghan bir tal serengge etrapni yurutup qandaq körsiteligen bolsa , toghruluq nuri bizge heqiqet we yolini ene shundaq körsitidu. Her – bir yéngi keshpiyat, her-bir yéngi téxnikini insanlarni ézish üchün emes, millitimizning , türk dunyasining we insaniyetning maddiy we meniwiy rahet-paraghiti üchün ishlitimiz. Chünki, ata-bowilirimizdin we nechche ming yilliq asya we kéyin üch qit’eni ittipaqlashturidighan bayliq we yer asti medeniyetlirimizdin katta bir köngül, bir insaniy ang we insaniy muhebbet miras qalghan.»(turgay tüpekchi oghli: «proféssor doktur oktay sinan oghli we türkche»)
Xosh emdi xenzu tili heqqidiki inkaslarni körüp baqayli:
Bu heqte fuden unwérsiti junggu edebiyati til goruppisi teripidin kölléktip tüzülgen «til toghruluq asasiy bilim» namliq kitapta mundaq déyilidu: «tarixta xenzu yézighining nahayiti chong töhpisi bar, emma uningda éghir kemchilikler mewjut. Buning eng közge körinerligi, uning tildin ayrilghanlighidur…. Xenzu yézighi xenzu tilini eng yaxshi , toghra xatirliyelemdu, yoq __ bu intayin éghir bir mesile. Xenzu yézighi mena ipadiligüchi yéziq bolup, uning her – bir xéti bir shekilge ige. Shuningdek bu xetlerning sheklini körüsh bilenla tawushini oqughili bolmaydu. Tawushni oqush bilenla yazghili bolmaydu we sheklini körüp tawushni oqush bilen téxi uning menisini chüshen’gili bolmaydu. Shuning üchün bu xetlerni bir – birlep ölük yadiliwélish kérek. Bu hal xenzu yézighini ögünüsh we qollunushta nahayiti chong qiyinchiliqlarni keltüridu. Lushun ependi öz waxtida mundaq dégen idi: « bizning jungguning yézighi keng ammigha mertiwe , iqtisadiy cheklimiliridin bashqa yene bir igiz bosugha – qéyinchiliqni qoshmaqta. Mushu bosughidin ötüsh üchünla on nechche yillap waqt serp qilmisa uni bésip ötkili bolmaydu.(«lushun eserliri», 6-tom, xenzuche neshri, 74- bet). Derweqe xenzu yézighida töt qiyinchiliq bar. Ular : ögünüsh qiyin, tunush qiyin, este saqlash qiyin, yézish qiyin dégenlerdin ibaret bolup, heqiqiten ösmürlerni terbiyilesh, chonglarning nsawadini chiqirish ishi we sawatsizliqni yuyush xizmitide éghir yük bolup qaldi. …..Ikkinchin xenzu yézighi qurulush ishlirining éhtiyajigha we medeniyet, pen – téxnika tereqqiyatigha maslishishta nahayiti zor tusalghu bolmaqta. ….Hazirqi zaman xenzu tili fonima séstimisining addilishishi , lughet terkiwining köp bughumlishishi we grammatikisining téximu yaxshilinishi bir tereptin hazirqi taq bughumluq menani ipadileydighan katekche shekildiki xenzu yézighining hazirqi zaman xenzu tilini toghra xatirlesh wezipisini yaxshi orundiyalmaydighanlighini ispatlidi….» (shu kitap, 71 – 76 betler.)
Mana ehwal.
Qisqisi bu melumatlarni tehlil qilish arqéliq , heqiqiy bilim tili del uyghur tili ikenligini chungqur hés qilghili bolidu, elbette.
Heqiqetni tunimighuchilar we inkar qilghuchilar bu ré’alliqni her qanche qilsimu esla we esla yoqétiwitelmeydu . Chünki , « tarix bir milletning qénini , heqqini , mewjudiyitini hich bir zaman inkar qilmaydu . » ( mustafa kamal ata türk ) .
Shuning üchün biz jenabiy allah menggülük muqeddes ana til süpitide ata qilghan söyümlük ana til yézighimizning alemshumul qudritini izchil halda ebediy jari qildurush üchün kallimiz kitishidinmu qorqmay jénimizni péda qilishimiz bu insanliq alimidiki menggülük shan – zeperlik tarixiy , pak imaniy we otluq wijdaniy burchimizdur !!!
Have you ever thought about the fact that souls actually exist? One Russian scientist, Dr. Korotkov, argued that the soul does exist, and has the evidence to prove it.
To prove that there is something more beyond death, he has a photograph of a soul leaving a body, and we are going to explain exactly how he did it in the text below.
Soul
The idea that people have a soul is something that has existed for a pretty long time. But also, thoughts are still divided on this particular subject.
Some people do not believe that the soul exists. Trying to prove it is very similar to trying to prove that gravity exists. You cannot see it, but you are aware of its existence.
So, this professor and scientist from Russia, in the nineties developed an interesting machine. This is something that has been re-build over and over again through time, but in different means.
He gave the name GVC to this device, which measures the bioenergy in all living organisms.
What is used in it is a small electrical current which is connected to your fingertips and it takes less than a second to receive signals from your body. So, when these electric charges pulse their way through the body, the body responds with an electron cloud created from light protons.
This exact cloud can be captured with a CCD optical camera, and then translated in a PC.
Each of the fingertips and signals they send represent a different part of the body. The computer then creates the whole picture which is made out of a cloud, correspondent with a different chakra.
According to the ancient Indian medicine, each part of the fingertips are in contact with a part within us. They also claim that there are seven main points or chakras in our body, which are the center of our body.
So, Dr. Korotkov took this idea in order to create his machine.
The main chakras are colored in different colors, depending on how much we put intothem, mentally, physically and emotionally. The farther your chakra is from the center, the more you need to maintain it and work on it.
This means that you need to work on yourself more in order to maintain the chakras open, active and clean.
Korotkov also claims that the blue force you see around the body is the moment of death, when a soul leaves the body forever.
He furthermore claims that people who have had an unexpected or a violent death have their consciousness confused and they haven’t realized that they’re dead yet.
This is a method which is wold wide known and plenty of doctors have relied on it, monitoring stress and even when dealing with cancer.
A lot of doctors have finally started to realize the connection between the spiritual and the physical, and the more we can deal with it, the more it will help us understand how to attend to a person from a medical point of view.
The recipe of this remarkable natural health bomb will make you never walk into a pharmacy again. Namely, it is the perfect remedy for the oncoming season of flu and colds, as it is extremely beneficial for boosting your immunity.
Use this preparation and you don’t need medicines! It’s 100% true!
You need:
– 2 lemons
– 1 middle sized ginger root
-about 500 gr of honey
Preparation:
Wash the lemon and cut it in pieces. Peel the ginger and cut it in slices. Put it in a clean glass jar of 1 l. Pour it with honey but not up to the end of the jar. Leave it to rest for one day (the lemon and the ginger will release their juices).
Close the jar and leave it in a fridge for a period of 1-2 months. When the mixture becomes gelatinous dilute it with a little bit of warm boiled water (if you wish).
Your remedy is prepared.
If you prepare it now – you’ll be ready for the beginning of the season of colds.
The daily dosage for adults is 2 tablespoons a day and for children it’s 1-2 teaspoons a day.
Kidney stones, are small, hard stones made of mineral and acid salts that form inside your kidneys as deposits.
Eating to much meat or very little vegetables, or the intake of inadequate amount of water through the day is not the definite cause for the formation of the kidneys, although these things may increase the risk.
When your urine contains more crystal formed substances (calcium, oxalate and uric acid) the fluid in your urine is diluting.
This can be really painful, but kidney stones can pass on their own.
However, some of them can rise and become too big, so there will have to be a surgery. In order to avoid this, use apple cider vinegar.
How Apple Cider Vinegar Works
Apple cider vinegar is used to flush out the toxins of your entire body and excess minerals by detoxing your liver and kidneys, so that they can’t accumulate and form stones.
This acid helps in dissolving small stones, that cannot be expelled through the urine.
How To Use Apple Cider Vinegar To Dissolve Kidney Stones
Apple cider vinegar is a completely safe alternative to surgery or a highly toxic medication.
1. ACV And Water
This will be the quickest way to use ACV for kidney stones.
Ingredients:
2 tablespoons of organic apple cider vinegar
8 ounces of lukewarm or hot water.
Instructions:
Mix the ingredients, and drink it immediately on an empty stomach.
For those who already have kidney stones, take it once a day to dissolve the stones, and for everyone else, take it once a week as a preventive measure.
2. ACV and Baking Soda
The consummation of baking soda will help you to heal the damage of your kidneys from being full of stones.
Ingredients:
2 tablespoons of apple cider vinegar
• 1/2 teaspoon of baking soda
• 1 glass of water
Instructions:
Mix these ingredients together.
Stir and drink.
Consume it twice a day in order to eliminate kidney stones.
3. ACV and Honey
We all know that honey has antibacterial effects which in this case will prevent the infections in the kidneys, if the stones scratch when they leave the body.
Ingredients:
1 teaspoon of apple cider vinegar
2 teaspoons of honey
Instructions:
Mix the honey and the apple cider vinegar together.
Consume this mixture twice a day to eliminate kidney stones.
Add a glass of water to the mixture in order to treat the kidney stone problem more effectively.
4. ACV, Olive oil & Lemon Juice
Lemon juice also contains citric acid and will help you to easily dissolve kidney stones as well as the prevention of an infection in the urinary tract.
Ingredients:
1 tablespoon of ACV
2 oz of organic extra-virgin olive oil
2 oz of lemon juice
24 oz of water
Instructions:
Mix ingredients together.
Follow up with a tall glass of water.
Drink 8 oz of the beverage every 30 minutes or so until it’s all finished.
5. ACV, Coconut Oil and Water
This recipe will keep your urinary tract clean and healthy as it adds a little variety into the mix.
Ingredients:
2 tablespoons of ACV
2 tablespoons of coconut oil
16 ounces of water
Instructions:
Mix all the ingredients together.
Follow up with a tall glass of water.
Drink 8 oz of this mixture in the morning and the rest 8 oz in the evening.
These are natural remedies for dissolving kidney stones only when they are small. However, if you suffer from sever pain caused by kidney stones, you have to visit your doctor.
source:healthyrecipeshome.com/how-to-use-apple-cider-vinegar-to-dissolve-kidney-stones/
Çankırı’nın eski adının Kengir olduğunu, aynı addan Doğu Anadolu’da ve Kafkasya’da da olduğunu ve Sümer ülkesinin de aynı adı taşıdığını biliyor muydunuz?
Sümerler kendilerine Sümer değil Kenger/kengir derlerdi.
Gökteki Tanrı’yla baş başa kalmak için,tapınakların üstüne çıkar ve gece gökyüzünü seyrederlerdi.
Bunun sonucu astronomi bilimi gelişmiştir.
– İlk defa yazıyı kullanarak tarih çağlarını başlattılar (Çivi yazısı).
– Dört işlemi kullanmışlar, sayıları bulmuşlar, ve çemberi 360’a bölmüşlerdir.
– İlk yazılı kanunlar Sümer kralı Urgakina tarafından yapılmıştır.
– Ay yılı takviminin temellerini atmışlardır.
– Sümerlerde her erkek asker sayılırdı.
– Tekerleği icat ettiler.
Tevrat’ın ve bilimsel bulguların belirttiği gibi Kenger Uygarlığı’nın ilk 1500 yıllık döneminde (MÖ 4000-2500) Kengerceden başka dünyada yazılı dil yoktur. İlk İngilizce sözlük -Kaşgarlı Mahmut’tan 500 yıl, Sumerce sözlüklerden 4000 yıl sonra- MS 1604’te görülür.
“Batılıların çok iyi bildiği, Türklerin fark etmediği bir gerçek vardır. Türkleri tarihten çıkartırsanız geriye tarih diye bir şey kalmaz.” Batılı bir bilim adamına ait olan bu sözler Türkçe için de şöyle uyarlanabilir mi?
“Türkçeyi dünya dillerinden çıkartırsanız, geriye dünyada dil, diye bir şey kalmaz.”
Bu yazıda Tevrat ve bilimin ışığında bu soruya yanıt aranmaktadır.
I- Tevrat’ta Sümer (Kenger)
Tevrat’ın Yaradılış kitabının 11.1 bölümünde Sumerceye atıf yapılarak tüm dünyanın tek dil konuştuğu, 11.28-31 bölümünde Hz. İbrahim’in Şınar’ın (Sümer’in) Ur şehrinde doğup büyüdüğü, ilk adının Abram olduğu, Tanrı’dan aldığı buyruk ve vaat ile kalabalık bir grup halinde Ur şehrinden Harran’a (MÖ 2000) göçtüğü belirtilir.
Hz. İbrahim yıllar sonra Ur şehrinde yaşayan yeğeni Sumerli Rebecca’yı oğlu İzak’a gelir getirecektir. O yıllar Sümer ülkesinin istila ve yağma edildiği yıllardır. Sümer’in son dönemleridir. Ayrıca binlerce yıl üzerinde tarım yapılan Sümer toprağı tuzlanmış, verimliliğini yitirmiş, göçler başlamıştır.
Hz. İbrahim’in anadilinin Kengerce/Sumerce olduğu düşünülürse, Tanrı’nın Hz. İbrahim ile Sumerce konuştuğu ve ona inen fakat kaybolan kitabın da Sumerce olduğu anlaşılmaktadır. “Vaat Edilen Topraklar” yani KENAN da zaten Sumerce bir kelimedir; “Sümer Ülkesi”nin adıdır.
Tevrat’ın ve bilimsel bulguların belirttiği gibi Kenger Uygarlığı’nın ilk 1500 yıllık döneminde (MÖ 4000-2500) Kengerceden başka dünyada yazılı dil yoktur. MÖ 2500’de Dravida ve Eski Mısır dili görülür. Sanskritçe MO 1200’de, Grekçe MÖ 700’de, Arapça MS 400’de, Fransızca MS 900’de ortaya çıkar. İlk İngilizce sözlük -Kaşgarlı Mahmut’tan 500, Sumerce sözlüklerden 4000 yıl sonra- MS 1604’te görülür.
Sümer tarih sahnesinden çekildikten sonra bile Hz. İsa’ya kadar Ortadoğu’da dualar, ayinler, eğitim Sumerce yapılacaktır. Sumerce kelimeler Ortadoğu dillerinin dokularına işleyecektir. Bunun somut örneği Tevrat’ta da görülebilir.
Tevrat, Hz. İbrahim ve ailesinin Sumerce olan özgün isimlerinin aşağıdaki gibi “Semitik” leştiğini belgeler:
Abram (Komutan, yönetici): Avram ve Abraham (Kuran’da İbrahim)
Karısı Sara (Işık, sarı, kızıl): Sarah
Babası Tara (Töre): Tarah (Kuran’da Azer)
Sumerce TARA(R) (TÖRE): İbranice’de TARAH, Arapçada TEVRAT olur.
Sumerce KANANG (Ülke, konak): “G” harfi düşerek İbranice KENAN olur.
Sumerce EBER (ÖBÜR): İbrani, Hebrew olur. (Fırat’ın öbür yakası kastediliyor.)
II- Sümer’in Sumercesi:
Tevrat’ta ŞINAR olarak geçen ülke Akadcada “ŞUMER(U)”, Eski Mısır yazıtlarında “SNGR” (Sangar? Sungur? Senger?), Hititçede “ŞANHAR(A)”, Sümer tabletlerinde “KENGER(Ü), Kenge, Kanga, Kengerü”, günümüzde “Sümer, Sümer” olarak adlandırılır.
Sümer kelimesinin anlamı bugüne kadar çözülememiştir. Çünkü böyle bir kelime Sümer (!) dilinde ve tabletlerinde var olmamıştır. Büyük olasılıkla KENGER kelimesi komşu uygarlıklara fonetik değişikliklere uğrayarak geçmiş ve yukarıdaki adlar ortaya çıkmıştır. Akadca tabletlerdeki ŞUMAR kelimesinin başlangıçta yanlışlıkla SUMER, diye okunması sonucu bir “galat-ı meşhur” olarak bu kelime günümüzde hâlâ kullanılmaktadır.
Türk tarihinde boy, yer ve devlet olarak en çok adı geçen kelime “KENGER”dir.
Basra Körfezi’nin eski adı Kenger Denizi’dir.
Harzem, Harezm diye geçen ülke ve krallığın özgün adı KENGER’dir. Antik dönemlerden Moğol istilasına kadar varlığını sürdürmüştür.
Çankırı’nın 1925’ten önceki adı KENGERÜ’dür.
KENGERİS ve KENGÜ Orhun Yazıtları’nda geçen yer adlarıdır.
KANGAL köpeği Anadolu’ya KENGER (KANGAR)’den gelmiştir.
KENGER adı, Manas ve Oğuz destanlarında geçer.
KENGER, Manisa-Kula’nın bir köyüdür.
KENGER içinden süt çıkan, sakızı ve yemeği yapılan bir bitkidir.
KENGER, en eski Türk boylarından biri olup Selçuklular, Azeriler KENGER kökenlidir.
Farabi, KENGER’in antik kenti olan Otar’da doğmuştur.
KENGER kelimesi, büyük olasılıkla Sumerce (!) Kİ (yer, ülke) ve ENGUR (Sümer kozmogoni evreni aoguran Kozmik deniz/rahim, Yaradan) kelimelerinden oluşur; (kir, çır, yir, şir, jer, şer, hir, çer) değişik Türk dillerinde “yer, yurt” anlamındadır ve TANRI YURDU demektir.
Nitekim tarihin ilk yasalarını yapan Kenger Kaanı UR-ENGUR’un adı “Tanrı eri, Allanın askeri” demektir.
Bazı Sumerologlar KENGER’i (Ki en gir) “Yüce Krallar Yurdu” olarak yorumlarlar.
ANKARA, ANGORA, ONGEARA (Niyagara), SANGAR-ia (Sakarya) kelimeleri ENGUR’un değişik kültür ve coğrafyalardaki adlarıdır. Kengerce ANGARIN (rahim) günümüz Türkçesine KARIN olarak ulaşmış, Batı dillerine ise EN-KARNASYON olarak geçmiştir.
III- Günümüz ve Kengerler
Özgün adıyla KENGER (Sümer), “UYGARLIĞIN BEŞİĞİ” olarak bilinir. Yeryüzünde matematik, geometri, cebir, astronomi, hukuk, tıp, edebiyat, şehircilik, muhasebe, mühendislik kütüphanecilik ve sistemli eğitim; kısaca bilim, sanat, uygarlık ve tarih Kenger’de başlar.
Kenger uygarlığını anlamadan günümüzü anlamak mümkün değildir. 6000 yıllık insanlık tarihinin 4000 yılı Kenger kültürünün bilfiil etkisi altında biçimlenmiştir. Günümüz uygarlığının altyapısında Kenger Uygarlığı, Batı kültürünün dip katmanlarında Kenger kültürü vardır. İşte bu yüzden Amerika’nın sembolü olan “Özgürlük Heykeli”, Kenger Tanrıçası Göklerin Kraliçesi Ninanna’dan başkası değildir. AB Bayrağının 12 yıldızı -12 kabile, 12 havari, 12 imam gibi- Kengerin büyülü sayısı 12’den çıkmıştır. Kenger takviminde yıl 12 ay, gün 12 saat, gece 12 saat, Kenger Tanrılar Meclisi’nde 12 tanrı, Etrüsk Federasyonu’nda 12 şehir, Kenger icadı olan astrolojide 12 burç, Madonna’nın başındaki halede 12 yıldız olması bir rastlantı değildir. (Madonna Kengerce “kırlarda dolaşan dişi eşek” demektir.)
5000 yıl önce Kenger Uygarlığı’nda var olan değerlere bugün AB ve ABD -kendi keşifleri imiş gibi- sahip çıkmaktadır. Oysaki “demokrasi ve laiklik” Kenger’de başlar. (MÖ 3000) İnsan Hakları, “özgürlük ve adalet” kavramları tarihin ilk yasaları olan Er-Engur (MÖ 2112-2195) yasaları ile Kenger’de başlar. İbrahimi/semavi dinler Kenger’de başlar (MÖ 2000).
Gerçeğin ta kendisi olan bu savlar ilk anda marjinal düşünceler olarak algılanabilir. Çünkü yüzyıllardır süren propagandalar sonucu, beyinler -Sümer’in yanında dünkü çocuk kalan -Grek ve Roma safsataları ile enfekte ve iğdiş edilmiştir Kenger Uygarlığı’nın- Sümer adıyla- okul kitaplarımızda yarım sayfa ile geçiştirilmesi bu beyin enfeksiyonunun bir başka dışavurumudur.
Öte yandan bilim üzerinde bugün Galileo döneminin engizisyon mahkemelerini aratmayan gizli bir entelektüel terör baskısı bu gerçeklerin su yüzüne çıkmasını engellemektedir. Avrupa parlamentolarında çıkartılan soykırım yasaları bu entelektüel terörün en somut örnekleridir, Bir diğer örnek, Fransa’daki etimolojik ve etnik araştırma yasağıdır. Diğer Batı dilleri gibi Fransızca da kökü olmayan, değişik dillerin harmanlanmasıyla bin yıl önce ortaya çıkmış toplama bir dildir
Gariptir ki Fransa’da Fransızcanın ve Fransızların kökenini araştırmak yasaklanırken Türkiye’de ağızlarda sakız olan bir “etnisite” modası çıkartılmıştır. Etnik araştırmalar (!) için A ülkemizde belli üniversiteleri ve kurumları paraya boğmaktadır. Etrüsk ve Sümer uygarlıklarına müfredatında hiç yer vermeyen bu “etnisite bağımlısı” kuruluşlar kime ve neye hizmet ettiklerini düşünüyor ve vicdan muhasebesi yapıyorlar mı?
Tüm üniversitelerimizin Sümerlerle ilgili araştırma ve yayınları toplansa bir tek Muazzez İlmiye Çığ’ın araştırmaları kadar etmez. Etrüskler konusunda tüm üniversitelerimizin araştırmaları Adile Ayda’nın araştırmaları kadar yoktur. Ülkemizdeki eğitim sistemi düzeltilmezse ecdadı tanımayan, geçmişini bilmeyen, özüne yabancılaşan bir toplum ortaya çıkacaktır ki böyle bir toplumun varlığını uzun süre koruyabilmesi günümüz koşullarında mümkün değildir.
“CUMHUR” kelimesi Arapçaya KENGERCE’den geçmiştir. Aslı “DUMUGİR”dir. “Kenger yurttaşı, Sümer vatandaşı” demektir.
DUMU, Kengercede (Sumercede) ve Kazakça, Türkmence gibi değişik Türk lehçelerinde “soy, nesil, oğul, tohum” anlamındadır. DUMUZI, Kengerde bir bereket/tohum tanrısıdır. Türkçe Kelime anlamı “tohumun özü, ruhu” demektir. Günümüze “temmuz, damızlık” vs. biçiminde ulaşmıştır. Hâlâ ülkemizde bazı yörelerde kızlar nişanlılarına “Dumuzum” der.
GİR ise Kengercede “gür, soylu, yerli, asil” anlamındadır. DUMUGİR -köle olmayan- özgür Kenger halkı, Kenger vatandaşı anlamında kullanılmıştır. Arapça kanalıyla Osmanlıcaya geçip sonuna “iyet” eki alarak tekrar Türkçeye CUMHURİYET olarak geçmiştir. Öte yandan, Kengerce DUMU Grekçeye 2000 yıl sonra -halk anlamında- DEMO(S) olarak geçmiştir.
ATUKU kelimesi Kengercede “güç sahibi” demektir. Günümüz Türkçesinde ATAK, ATİK olarak görülür. Arapçaya TAKAT, İbraniceye TOKAT, Grekçeye KRATO(S) olarak geçer. DUMUGİRATUKU Kengercede “halkın gücü” demektir.
DEMOKIRATİKA, bugün dünya dillerinde halkın güç sahibi olmasını ifade eder. Yani demokrasi, kavram ve kelime olarak Antik Türk kültüründen çıkmıştır.
Tarihte ilk demokrasi Kengerlerde görülür. Grekler tarih sahnesine çıkmadan 2000 yıl önce Kengerde Yaşlılar Meclisi (Senato), Gençler Meclisi vardır. Yani Demokrasi Kenger Uygarlığı’nda çıkmış bir kelime ve kavramdır. Oysaki dünya onu Grek keşfi (!) zanneder.
Kengerce LU İnsan, LULU halk anlamındadır. İG, “dönük, yönelik” anlamında bir sonek (suffix) olup LUİG “halka dönük” demektir. Kengercede LULU kelimesi Ön Türkçede ULUL, günümüzde ULUS olarak görülür. Günümüzde anlam kaymasına uğrayan LAİK (halkçı), LAİSİTE (halkçılık) kelimelerinin köklerinde LU ve ULUS kelimeleri görülmektedir. Kengerlerde sayısız tarikat ve farklı dinsel inanç olmasına rağmen, bilinir ki kimse kimsenin inançlarına karışmamıştır.
V- Türkçe-Kengerce ilişkisi
Kengercenin Sami veya Hint-Avrupa (!) dili olmadığını, Türkçede olduğu gibi Kengercede de ses uyumu olduğunu, Türkçe gibi aglunatif (bitişken) bir dil olduğunu tüm bilim dünyası kabul eder. Kengercenin Türkçe olması Batı dünyasının dil ve tarih tezini çürüteceği için, bu gerçeği -engizisyon korkusu ile- hiçbir Batılı bilim adamı dile getiremez. Ancak özel konuşma ve yazışmalarında bu gerçeği itiraf edebilirler. (S. N. Kramer’in Muazzez İlmiye Çığ’a yazdığı mektuplarda görüldüğü gibi.)
Hem Kaşgarlı Mahmut’un Türkçe hem Pensilvanya Üniversitesi’nin Sumerce sözlüklerinde “ağaç” kelimesinin 3 ayrı anlamı aşağıda görüldüğü gibi aynıdır. Bayrak, Tanrı, ezan, ulus kelimeleri bizlere Kengerceden yadigârdır. Bunun dışında diğer benzerlikler Kengerce-Türkçe ilişkisine ışık tutmaktadır.
Kengerce – Ön Türkçe – Anlam
BADARA – BADRAK BAYRAK, MIZRAK
LULU-ULUL-ULUS
DİNGİR – TENGİR TANRI
GUMEZE – KIMIZ KIMIZ
KAKARAŞA – KARGAŞA KAOS
HAŞGAGA – KAHKAHA KAHKAKA
GUMUR-OMUR OMUR
GEŞ- IGEŞ PENİS
GEŞ – IGEŞ AĞAÇ
GEŞ – IGEŞ ODUN
Ning – Ning Nesne, şey
Gig – İg Hasta
Gudu – Kötü Makat
Gam – Am Rahim
Agarın – Garın Karın, rahim
Aş – Aş Aş, ekmek
Bilga – Bilge Bilge
Guenag – Gonak Konak
U – U Uyku
E- E Ev
Ama – Ama Ana
Ud – Od Ateş, gün, zaman
Gana – Ana Tarla
Un – Arı Arı, parlak
Guyun – Boyun Boyun
Çantak – Çentik Çentik, üçgen
Gurum – Kıvrım Kıvrım
Aşme – Işıma Radyasyon
Eber – Öbür Öbür
İzi – İsig Isı
İlu – Ulug Ulu, ilah
Eren-Eren Erler, ordu, yiğit(ler)
Urin – İrin Kan, cerahat
Bad – Bud But, bacak
Sîlig – Eiig El
Zingi – Süngü Kemik
Gusa – Kas Adale
Gir – Gür Soylu, gür
VI- Dillerin kökü Türkçe mi?
Rönesans dönemine kadar Avrupa’da konuşulan Batı dillerindeki kelime sayısı 1600’ü geçmezdi. Yeni kavramlar üretildikçe Latince ve Eski Grekçeden alınan kelimelerle Batı dilleri zenginleşti. Latince, Etrüsk Türkçesi üzerine kurulu bir dildir.(2) Grekçe ise Sanskritçe ile Pelasgça (Türkçe) karışımından MÖ 750’lerde doğmuş almaşık bir dil izlenimi vermektedir.(3)
Türkçe fiil köklerine “-are” eki konunca Latince fiiller elde edilir:
Am-mak Amare Sevmek Amor, Amigo, America, Amatör
Kur-mak Creare (Kur-are) Kurmak Kreasyon
Kır-mak Currare (Kır-are) Kırmak, uzaklaşmak
Magta-mak Magtare Övmek,
Di-mek Dicere Demek, söylemek
Batı coğrafyası Türkçe isimlerle doludur:
Ön Türkçe ANG (Geyik, av) + ALANDI (Alan, ülke) > ENGLAND (Geyikler, av ülkesi)
TOJ (Devlet ) ve ALANDI > DEUTCH-LAND (Devlet toprağı)
AL (Alçak yer) ve ALANDI > HOLLAND (Alçak ülke)
PO (Ova) ve ALANDI > POLAND (Ovalık ülke)
EMRE, AMRAK (Sevgili, dost) > Amerigo > AMERICA (Dost)
URUK/ERECH (Uygarlık) + BAR (Dış) > URUBA > EUROPE (Uygarlık dışı)
OKAN (Yaradan, kozmik deniz) > OCEAN (Okyanus)
OTRA (PO ovasında Etrüsk Kenti) > ATRİA> ADRIATIC
KEMREN (Kale) > KREMLİN
EU (Ev) + TAU (Dağ) > UTAU > UTAH > UTAH (ABD)
ÖTÜKEN > VATİCAN
Arapça sanılan kelimeler Türkçe kelimelerin hecelerinin yer değiştirmesiyle ortaya çıkar:
Ön Türkçe SATIK (Ticaret) > IK ti SAT > İKTİSAT
BASIK (Baskı) > İK ti BAS > İKTİBAS AÇIK (Aç olma) > IK ti AÇ > İHTİYAÇ YAKIŞ (Yaklaşma isteği) > İŞ ti YAK > İŞTİYAK
KELE-ME (Konuşma) > KELME > KELİME
ÇAKKA (Mabed, Tekke) > MAKKA (Mek-Ke/Mabed)
Kaynakça:
*1) Muazzez İlmiye ÇIĞ, Sumerde Tufan Tufanda Türkler, Kaynak Yayınları, 2008
2) M. Ünal MUTLU, Dünya Uygarlıklarında Türk Dili ve Kenger Uygarlığı, Türk Dünyası Araştırma Vakfı, İstanbul, 2007
3) M. Ünal MUTLU, Sumerce ve Etrüskçe Arkaik Türk Dilleridir/Tarihten Bir Kesit ETRÜSKLER, Türk Tarih Kurumu, 2008
Jalaidin Rumi (Hz. Mevlane)ning asaslighi besh eseri bar boluip bular:
Mesnevi, Divan-Kebir, Fihi-Mafih, Mejelisi-Seba we Mektubatlar.
Mesnevi bolsa jemi alte jiltliq 25618 béyittin terkip tapqan, Kilassik sheriq edebiyatidiki shiér uslubida yézilghan yeni ikki misraliq , öz-ara qabiyedash yeni „Failatun – failatun – failun“ digen shiér uslubi sheklide yézilghan.
Mesnevining tili Parische bolup, Mevlane sözligen béyitlarni, hékayilerni, hikmetlik sözlerni shagirti Husemettin Chelebi xatirlep, retlep kitab qilghan.
Mesnevi xuddi Mevlane özi :“ Bu kitab Mesnevi kitabidur, Mesnevi heqiqetke irishish üchün we Allahning sirlirigha agah bolush we eqlini yetkuzushni oylighanlar üchün bir yoldur“ digen.
Mesnivide Mevlane bir hékayini bashlaydu, emma bu hékayini derhal ayaqlashturmay arisida bir Béyit we bir hikmetlik sözlerni dep hékayini yene kelgen yéridin dawamlashturidu.
Mevlanening sözligen her-bir hékayisi insanlarni toghra yolgha, güzellikke yuzlenduridighan nesihetler ustige qurulghan. Bu hékayilerning beziliri qehrimanlar toghrisida, beziliri weliler, beziliri Sopilar, beziliri padishahlar we beziliri Haywanatlar toghrisida sözlinidu. Bularning hemmisining artuqchilighi we kemchilikliri bilen obrazlashturghan. Eslide ularning kim bolushi muhim bolmastin, muhimi ularning artuqchili we kemchiligini anglitish arqiliq, kishilerge sexsiyetchilik, qizghanchaqliq, heset we ularning ensireshlirini shehirlep, insanlarni eskiliktin ibret ilishqa, yaxshiliqtin ulge ilishqa chaqiridu we insan qelbide Tengrige bolghan cheksiz söyguni urghitidu. Bu insanlar gerche 800 yillar aldidiki insanlar bolsimu emma insaniyet dunyasida her waqit arimizda mewjuttur.
Peziletke, exlaqqa yuzlinidighan yol insanning öz-özini suzuk bilish yolidin ibarettur.
Mesnevi bolsa eng töwen sewiyediki insanlar üchün chushunushluk qilip yézilghan bolup, irshad we terbiyeni her jehettin sistimiliq qilip ipadilep bergen.
Men töwende özem Terjime qilghan „Mesnewi“ din durdanilerni oqurmen qirindashlirimgha Jalalidin Rumining téren pikirlik töwendiki hékmetlik sözi bilen bashlaymen.
“ Biz birleshturush üchün kelduq, Ayrish üchün emes“
Chiwin
Bir Chiwin éghilda, éshek sudigining ustidiki saman exlitige qonuptu – de, Kapitandek béshini igiz köturup: “ Men nechche waqitlardin biri Paraxot bilen Déngizni xiyal qilip yurgen idim, mana bu Paraxot, mana bu Déngiz. Men bolsam tejirbilik, toghra oylaydighan, toghra hökum qilidighan, Paraxot rolini yaxshi bashqurighan bir Kapitanmen“ deptu. Shuning bilen Déngizda Paraxotini heydeptu we Déngiz uninggha cheksiz körunuptu. Uning köz aldida u éghildiki yéghilip qalghan éshek Sudiki payansiz we chongqur bir déngizdek körungen idi. Chiwinde éshek sudigini heqiqiy mahiyiti bilen körudighan köz nerde?
Dünyani qanchilik körse, shunchilik. Chiwinning közi qanchilik bolsa Déngizmu shunchiliktur.
Bir Chiwinning xata hökumi bilen özini „katta“ dep bilgen. Özining mevjutluqining zerresini Quyash dep qalghan.
Mana mushundaq quruq chüshenchiler, quruq ittiqatlar insanni Heqni körmeydighan, xata hökum qilidighan, xata tepekkur qilidighan Chiwinge oxshutup qoyudu. éshek sudiki ustidiki saman exlétini öz tesewwurida ajayip ghayiwi bir nerse dep bilidu.
Chiwin öz xatasini tonup, xata chushenchiliridin waz kechse, uning bexti kélip, heqiqetni tonup yétetti. Emma, bundaq ibret ilish qabiliyet chiwinde bolmaydu. Uning rohi shekilge layiqtur.
Sulayman Eleyhissalamgha panalanghan Adem
Sulayman Eleyhissalamning dewrde, bir küni Ezrail Eleyhissalam kochida bir kishige shundaq qarighan iken. U kishi shunchilik qorqup kitip, udul Sulayman eleyhissalamning adalet sariyigha qarap yol aptu. U kishining köngli intayin yérim, yuzliri sarghayghan, lewliri qurghan halda Sulayman Padishahning hozurigha kiriptu. Sulayman Padishah u kishining bu halini körup, nime bolghanlighini soraptu.
U kishi:“ Ey adaletlik Padishahim. Yolda Ezrail manga qayta-qayta shundaq surluk we menilik qarap ketti“ deptu.
Sulayman Padishah:“ Undaqta sen nime arzu bilen qishimgha kelding?“ dep soraptu.
U kishi: „Ey Padishahim men sendin ötunup qalay, méni derhal eng uzaq jaylardin biri bolghan Hindistangha yolgha sélip qoy“ deptu.
Bu kishining derdini anglighan Sulayman Padishah derhal xamalgha, u kishini Hindistangha apirip qoyush üchün perman biriptu.
Ertisi küni Mejliste Sulayman Padishah, Ezrailgha qarap:“ U mumin bendige qandaq bir köz bilen qaridingki, uning öz wetenidin ayrilishigha sewep boldung. Bu zadi qandaq ish? U kishi shunchilik qorqup öy-jaylirini tashlap kitishige sewep bolghan?“ U kishining undaq hoduqup kitishining sewebi nime? Buning sirini ey Tengrining elchisi manga éytqin ! deptu.
Ezrail mundaq jawap biriptu:“ Men uninggha ghezep bilen qarimidim. Tengri shahitturki heyranliq bilen qaridim. Chünki Tengri manga uning rohini „Hindistanda al“ dep buyruq qilghan idi. Shuning bilen men u kishini bu yerde körgendin kiyin, qanati bolghan teghdirdimu Hindistangha qandaq baralaydu dep oylap, heyranliq bilen qarighan idim. Shundaqtimu Tengrining buyruqi bilen Hindistangha bardim we u yerde kördum hemde janini aldim“ deptu.
Ey insan sen dunyaning pütün ishlirini mana mushundaq dep oylap qiyas qil. Andin közungni ach we Tepekkur qil!. Zadi kimdin qachisen? Ey insan! Özengdinmu? Bu ishlargha biz nime digen charisiz he! Shunga eng yaxshisi Heqqe teslim bol we razi bol.
Reng we Nür
Qizil, yéshil we külrenglerni yoruqluqta körmiseng körelmeysen.
Sen renglerni körgenliging üchün Nür sendin rengge yoshurunghan boludu.
Qarangghu chushtimu rengler tutulidu. Del mana mashu chaghda, rengni körsetken Nür ikenligini bilisen. Nür bolmisa rengni körelmeysen. Ichimizdiki renglermu ene ashundaq bir nürgha muxtaj.
Ayning, Quyashning we Yultuzlarning nüri bolsa bizning közimizge zahir bolghan yoruqluqtin ibaret.
Insanning ichidiki nür bolsa bekmu qedirlik bir nürning eksidur.
Közungning nürining nüri bolsa Köngulning nüri boldi; Köz nüri köngul nüridur.
Köngulning nürining nüri bolsa Heqning nüri boldi. U aqil we his nüridin ayrimdur.
Her yoshurun sheiyler zitliq arqiliq otturgha chiqti. Heqning zitliqi yoq bolghanlighi üchün u körunmidi.
Awal yoruqluq, andin reng körulidu. Chünki aq we qara bir-birige zittur(Qarmu-qarshidur)
Nürning ziti sanga nur bexsh etti. Maddiki zitliq zitliqi arqilq köruldi.
Heq nuruning ziti üchün bir mewjudiyet yoqtur. Uni ziti bilen körush imkani yoqtur.
Bizning aqlimiz uningha yetmeydu, emma u bizning sirlarimizni, pütün exwalimizni körup, bilip turidu.(Terjime qilghuchi: Hebibulla Ablimit)
A romanticized engraving of the 11th-century scholar Avicenna, who provided a strong theoretical framework for medicine
The growth of Islam in the seventh century sparked a golden age of scientic discovery. Building on the wisdom of ancient civilizations, Muslim doctors pushed the boundaries of medical science into bold new places.
A doctor treats wounds in this 12th-century illustration from the Maqamat, a collection of Islamic tales.
PHOTOGRAPH BY BRIDGEMAN/ACI
By Víctor Pallejà de Bustinza
This story appears in the November/December 2016 issue of National Geographic History magazine.
An 18th-century copper still from Morocco, essential equipment in a Muslim physician’s medical kit. Musée du Quai Branly, Paris
PHOTOGRAPH BY QUAI BRANLY/RMN-GRAND PALAIS
Sancho I, ruler of the kingdom of Léon in the north of modern-day Spain, was overthrown by rebel nobles in A.D. 958. Their motive, even by the turbulent politics of the day, was an unusual one: The king was unable to fulfill his regal duties with dignity, the rebels said, because he was too fat.
The relatives of Sancho acted quickly to restore his power. In an example of the lively interchange of ideas and loyalties in multicultural, medieval Spain, his grandmother, Queen Toda Aznar of the Christian kingdom of Navarra, sought help from another Spanish kingdom deep in Spain’s south: the Muslim Caliphate of Córdoba. Queen Toda approached Córdoba’s great ruler, the caliph ’Abd al-Rahman III, with two bold requests: help with a cure for her grandson’s morbid obesity and military support to regain the throne.
The caliph put the first matter in the hands of Hisdai ibn Shaprut, his Jewish physician, who put the Leonese king on a strict diet. Once Sancho slimmed down enough to be able to ride properly, he reclaimed his lost crown with the help of Muslim troops.
Physicians from Islamic countries during the late Middle Ages enjoyed great respect. Their reputation was well deserved, for the study and practice of medicine was then led by Muslim societies across their immense territory, which extended from modern-day southern Spain to Iran.
TIMELINE: GOLDEN AGE OF KNOWLEDGE
Curative Arabic talisman. Oriental Institute, Naples
PHOTOGRAPH BY ORONOZ/ALBUM
Seventh Century
After the Prophet Muhammad’s death in 632, Islam expands beyond Arabia to Persia, Palestine, Syria, Lebanon, Iraq, and North Africa.
Eighth Century
Caliph Harun al-Rashid founds the House of Wisdom in Baghdad. The city’s scholars translate many ancient manuscripts and medical texts.
Ninth Century
Al-Razi (Rhazes) is born in Persia. Physician, chemist, and teacher, he writes many important medical works later translated into Latin and Greek.
10th Century
Surgeon Al-Zahrawi (Abulcasis) is born in Córdoba. Inventor of many medical instruments, he writes the first illustrated surgical book.
11th Century
In Baghdad, Ibn Sina (Avicenna) writes the Canon of Medicine, a five-volume work encompassing all known medical knowledge of the time.
12th Century
Ibn Rushd (Averroës) is born. Philosopher, astronomer, and physician, he writes a medical encyclopedia known as the Colliget in Latin.
14th Century
Ottoman Serefeddin Sabuncuoglu is born. A surgeon, he creates illustrated works showing the advanced procedures of Muslim medicine.
Located in modern-day Turkey, the 13th-century Divrigi Hospital was built alongside a mosque, and the two are a UNESCO World Heritage site.
PHOTOGRAPH BY LUCA MOZZATI/AGE FOTOSTOCK
IN THE BEGINNING
Before the message of the Prophet Muhammad spread beyond the Arabian Peninsula, local medical attitudes were based on the words of the founder of Islam: “Make use of medical treatment, for Allah has not made a disease without appointing a remedy for it, with the exception of one disease: old age.”
Muslim doctors were also pharmacists who produced their own medicines. Above, a 14th-century pharmaceutical container made in Damascus.
PHOTOGRAPH BY AKG/ALBUM
Early Muslim medicine drew on traditional practices from the region, some dating back to ancient Mesopotamia and ancient Babylon in the third millennium B.C. Traditional natural remedies, such as the use of honey or olive oil, and the use of suction cups (hijama) are still used today in many Islamic countries and around the world to treat ailments.
An indicator of health in this early Muslim society was one’s dreams. Muhammad ibn Sirin, working in what is today Iraq, composed a great Arabic work, Tabir al-Anam, on dream interpretation in the eighth century. Its main source was Oneirocritica—The Interpretation of Dreams—written by the Greek author Artemidorus Daldianus some 500 years earlier. In addition to this early form of psychological therapy, rituals and talismans appeared in medical treatises. Islam did not reject these practices outright and “benign” magic was lawful, provided certain rules were followed.
In 622 the Prophet Muhammad departed from Mecca for Medina, and that year marks the beginning of the Islamic calendar. Just two centuries later, his successors, the caliphs, had extended their domains eastward toward Iran and India, and westward along the coast of North Africa and Europe. Although Arabian medicine spread with Islam, its rulers were also keen to absorb the wisdom of other cultures, especially the Greco-Roman culture preserved in Egypt and the Near East. They sought to lay claim to the knowledge of philosophy, technology, and medicine, sometimes referred to as the “science of the ancients.”
HEALING WITH ANIMALS
ISLAMIC MEDICINE HAD SOME ROOTS IN FOLK REMEDIES THAT USED ANIMALS’ ORGANS. MANY MANUSCRIPTS DREW ON THESE TRADITIONS, SUCH AS BOOK ON THE USEFULNESS OF ANIMALSBY THE 14TH-CENTURY SYRIAN SCHOLAR IBN AL-DURAYHIM. AVICENNA ALSO WROTE OF THE USE OF BIRDS’ WINGS, PIGEON’S BLOOD, AND DONKEY’S LIVER AS CURES FOR CERTAIN MALADIES.
1 / 5
SNAKE“The viper is skinned and dried [to become] a hair-removal paste. If its ashes are mixed with vinegar and smeared on erysipelas [a skin infection] they cure it, and hemorrhoids too.”
Snake miniature, 14th century edition, from Marvels of Creation, by al-Qazwini
PHOTOGRAPH BY AKG/ALBUM
HARE“Hare rennet drunk with pure wine is good for fever. Mix it with marshmallow and oil and rub it on an arrowhead to remove it … When given to a woman, she becomes pregnant.”
Hares miniature, 14th century, Panchatantra, Collection of Indian Fables.
PHOTOGRAPH BY AKG/ALBUM
CAMEL“He who drinks its milk and urine in the springtime will be cured of liver pain and tumors of the liver and navel. It also softens hardness of the spleen when drunk with mandrake milk and cures all ulcers washed with it.”
Camels miniature, 14th century, The Revelation of Secrets, by ibn al-Ghanim Maqdisi.
PHOTOGRAPH BY AKG/ALBUM
HERON“Split a heron’s testicles, sprinkle salt over them, dry them and crush them. Then mix them with sea foam, lizard excrement and sugar in equal parts. It removes leucoma when used as eye drops.”
Heron miniature, 14th century, Book on the Usefulness of Animals, by ibn al-Durayhim, Monastery of San Lorenzo, el Escorial, Spain.
PHOTOGRAPH BY ORONOZ/ALBUM
HORSE“Horse bile mixed with myrrh, lavender, resin, and incense … benefits those who urinate blood. When horse sweat is mixed with mare’s milk and given to a pregnant woman, she will immediately miscarry.”
Horse miniature, 14th century, Book on the Usefulness of Animals, by ibn al-Durayhim, Monastery of San Lorenzo, el Escorial, Spain.
PHOTOGRAPH BY ORONOZ/ALBUM
THE OLD WISDOM
As Islam expanded, the cities where Greek science had flourished came under Muslim control. These included Alexandria in Egypt and Edessa in modern-day Turkey. On the eastern bounds of Islam, Gondeshapur in Persia had become a center for Greek medicine and learning after scholars migrated there in A.D. 529, following the decision of the emperor Justinian to close the Academy in Athens. The new Muslim elites who occupied Gondeshapur were determined to revive, absorb, and spread what they saw as this lost learning. They also wanted to build on it.
Greek science became the basis for the development of Arabic medicine. The early theoretical basis of Islamic medicine drew on the Greek and Roman theory of humors, attributed to Hippocrates, writing in the fourth century B.C. The system of humors divides human fluids into four basic types: blood, phlegm, yellow bile, and black bile. The balance between each one determines whether an individual is sick or well. Patients became depressed, for example, because of a surfeit of black bile. The combination, in Greek, of the words for “black,” melanin,and “bile,” khole, is the root of the word “melancholy.” Sanguine, phlegmatic, or choleric temperaments likewise suffered from an imbalance in the other humors. Health could be restored by rebalancing them with diets and purges, and explains the importance that Islamic medicine placed on hygiene and diet.
Gifted translators gave the Muslims access to these Greek and Latin texts. Scholars such as Yahya ibn Masawayh (known in the West as Ioannis Mesue) and his student, Hunayn ibn Ishaq (known as Johannitius in Latin) produced over 50 translations alone. Both men were Syrian Nestorians, a denomination of Christianity considered heretical in the eastern Roman Empire, and had been forced to flee to Persia.
Their ability to speak several languages—including Greek and Syriac (a Semitic language close to Arabic)—was in high demand. In other cities across the new Islamic world, Muslim patrons hired these men. The caliph Al-Ma’mun of the Abbasid dynasty in Baghdad put Hunayn ibn Ishaq in charge of the translators at the city’s famous Bayt al-Hikma, or House of Wisdom.
MUSLIM MEDICAL SCHOOLS
A doctor visits a patient in this vibrantly colorful miniature from a 14th-century Persian copy of the Maqamat, held in the collection of the Austrian National Library in Vienna.
PHOTOGRAPH BY BRIDGEMAN/ACI
The most important institution for imparting knowledge about medicine and other disciplines was the madrassa, a school built in, or alongside, a mosque. Many madrassas became highly specialized academies, often with close links to hospitals. Notable hospitals were in Cairo, Harran (in modern-day Turkey), and Baghdad, where students would often visit patients to observe their treatment at the hands of qualified doctors, in much the same way as medical interns and residents do today. A basic part of theoretical training was learning summaries in verse form, such as Avicenna’s Poem of Medicine. There were also question-and-answer drills on medical compendia, such as the Paradise of Wisdom, compiled by Ali ibn Rabban al-Tabari around 850.
By the 900s, drawing from a growing body of Greek, Persian, and Sanskrit works translated into Arabic, Islamic medicine quickly became the most sophisticated in the world. Christians, Jews, Hindus, and scholars from many other traditions, looked to Arabic as a language of science. Doctors of different faiths worked together, debating and studying with Arabic as the common tongue.
A romanticized engraving of the 11th-century scholar Avicenna, who provided a strong theoretical framework for medicine.
PHOTOGRAPH BY BRIDGEMAN/ACI
The Abbasid Caliphate of Baghdad enjoyed a long period of intellectual experimentation that lasted throughout the 10th and 11th centuries. Among its many glittering figures was Al-Razi, known in Latin as Rhazes, a Persian pharmacologist and physician who ran the hospital in Baghdad. But the brightest star in the Baghdad firmament was undoubtedly the extraordinary Ibn Sina, known in the West as Avicenna. Already a doctor at age 18, his great volume Al-Qanun fi al-Tibb—Canon of Medicine—became one of the most famous medical works of all time, and an extraordinary exercise in the bringing together of different disciplines and cultures. Avicenna’s attempt to harmonize the medical practices of the Greek thinker Galen with the philosophy of Aristotle reveals the multiple nature of the debt owed to Muslim scholarship, which did not merely revive Greek authors, but stimulated new patterns of thought for the centuries ahead. The reconciling of practical science, thought, and religion ensured Canon was studied by European medics until the 18th century.
SCHOLARLY WORKS IN SPAIN
At the westernmost limits of the Islamic world, Muslim Spain was also undergoing a period of scholarly development. By the 10th century, Córdoba was the biggest, most cultured city in Europe, described by some as “the Ornament of the World.” The city was also a great center of study and exploration.
Essential volumes in any scientist’s library were preserved in Córdoba. For instance, De materia medica—On Medical Material—the classic treatise of Dioscorides, written at the time of the emperor Nero in the first century A.D., was translated into Arabic in Córdoba, on the orders of Caliph ’Abd al-Rahman III. This practical study of the medicinal qualities of plants and herbs, including a study of cannabis and peppermint, was now accessible to more scholars than ever before.
SCANDALOUS SCIENCE OF SEXUALITY
Scheherazade and the king. Illustration from an 1895 edition of One Thousand and One Nights
PHOTOGRAPH BY BRIDGEMAN/ACI
Sexual intercourse is an important part of marriage in the Muslim faith, and medical works on the subject reflect that belief. A genre of medieval text known as kitab al-bah—books on the libido—explored both reproduction and eroticism as well as embryology, obstetrics, and pediatrics. Issues of sexual health were also addressed, with attention given to sexual disorders, impotence, and loss of desire. Authors also covered aphrodisiacs and substances that decreased libido. These treatises fascinated the British traveler and scholar Richard F. Burton, who collected copies for study in Britain. Burton also translated the great Mideastern classic One Thousand and One Nights, a work whose sexual frankness delighted lovers of Arabic culture—but scandalized Victorian England.
One of the caliph’s brilliant courtiers, the surgeon Al-Zahrawi, also known as Abulcasis, compiled the Al-Tasrif—The Method of Medicine—a 30-volume encyclopedia that documented accounts of his and his colleagues’ experiences in treating the sick and injured: surgical instruments, operating techniques, pharmacological methods to prepare tablets and drugs to protect the heart, surgical procedures used in midwifery, cauterizing and healing wounds, and the treatment of headaches. It also drew upon the work of previous scholars, such as seventh-century Byzantine medic Paul of Aegina. Translated into Latin in the 12th century, Method was a foundational medical text in Europe well into the Renaissance.
The 12th century saw the emergence of the work of the outstanding Ibn Rushd—known in Christendom as Averroës—and the Jewish physician and thinker Moses Maimonides. Both men reflect the strong ties between philosophy and medicine during the Islamic golden age. Averroës, author of some of the greatest commentaries of the Middle Ages on Aristotle and Plato, was also personal physician to the caliphs. Moses Maimonides became the personal doctor of Saladin, the Muslim champion against the Crusaders. Among Maimonides’s many works was his Moreh Nevukhim, or Guide for the Perplexed, a masterwork attempting to reconcile religious belief with philosophical inquiry.
Pilgrims to Mecca returned home with this copper bowl, thought to bestow healing properties to water drunk from it. Faithful Muslims put their trust in both Allah and the doctor’s skill.
PHOTOGRAPH BY AKG/ALBUM
UNDER THE KNIFE
While writing about medicine predominated in Islamic culture, the practice of medicine made great progress as well. New treatments were developed for specific ailments, including a revolutionary treatment to treat cataracts. The 10th-century physician Al-Mawsili developed a hollow syringe to remove cataracts via suction; the technique has improved with time, but the basic premise of the procedure remains sound to this day. Ibn Isa, a 10th-century scholar from Iraq, wrote perhaps what was the most complete book of eye diseases, the Notebook of the Oculist,detailing 130 conditions. The book was translated into Latin in 1497 followed by several more languages, allowing it to serve as an authoritative work for centuries.
The greatest advances in surgery of the era were detailed by Al-Zahrawi who invented a wide range of instruments: forceps, pincers, scalpels, catheters, cauteries, lancets, and specula, all carefully illustrated in his writings. His recommendations on pain-reduction techniques, such as the use of very cold sponges, were followed by Western medics for centuries. One of his greatest innovations was the use of catgut for stitching up patients after an operation, a practice that is still in use today.
SURGEON AND SCHOLAR
SEREFEDDIN SABUNCUOGLU WAS A 15TH-CENTURY SURGEON WHO WORKED AT THE HOSPITAL IN AMASYA (IN MODERN-DAY TURKEY). IN 1466 HE PRESENTED THE OTTOMAN SULTAN MEHMED II WITH THE MEDICAL ATLAS IMPERIAL SURGERY, WHICH CONTAINS 140 MINIATURES DEPICTING PROCEDURES SUCH AS INCISIONS, SETTING FRACTURES, AND CAUTERIZATIONS.
1 / 5
CAUTERIZATIONCauterization to treat a toothachePHOTOGRAPH BY BRIDGEMAN/ACI; AKG/ALBUM
HEMORRHOIDSTreatment of hemorrhoidsPHOTOGRAPH BY BRIDGEMAN/ACI; AKG/ALBUM
DRAINING ABDOMINAL FLUIDDraining fluid from the abdominal cavity of a patient suffering from dropsyPHOTOGRAPH BY BRIDGEMAN/ACI; AKG/ALBUM
DRAINING HEAD FLUIDDrainage of fluid that has built up in a patient’s headPHOTOGRAPH BY BRIDGEMAN/ACI; AKG/ALBUM
TREATING MIGRAINESCauterization to treat migraine headachesPHOTOGRAPH BY BRIDGEMAN/ACI; AKG/ALBUM
HEALING AND TEACHING
One of the most lasting contributions of Islam was the hospital. Funded by donations called waqf, public hospitals treated the sick, provided a place to convalesce and recover, housed the mentally ill, and provided shelter to the aged and infirm. Jewish and Christian doctors, in addition to Muslim physicians, worked in these institutions. Hospitals allowed the poorest to benefit from the knowledge of outstanding doctors: Beggars in Baghdad might be operated on by Rhazes, the great surgeon of the city hospital.
As was increasingly the case in Christian Europe, great cities in the Muslim world competed to house such institutions, hoping to attract the best teachers and books. The Ahmad ibn Tulun Hospital, one of the first of its kind, was built in Cairo between 872 and 874. Perhaps the best known hospital of the Islamic world, Al-Mansuri Hospital, was also built in Cairo, by the sultan Qalawun in 1285. Four wards, each one specializing in different pathologies, were reputed to house thousands of patients. The buildings surrounded a courtyard cooled by fountains.
Study and education were also important components of Muslim medical culture, and hospitals affiliated with universities educated the next generation of physicians. Founded in the 12th century, the Syrian Al-Nuri Hospital in Damascus was one of the leading medical schools of its time, complete with an impressive library donated by the ruler Nur al-Din ibn Zangi. Much like medical students of today, scholars learned from mentoring by experienced doctors. Hospitals featured large lecture halls where talks and readings of classic manuscripts would be held.
The teachings at these universities provided the foundation for the great medical advances to come, which all stand on the shoulders of the extraordinary discoveries and practices from Islam’s golden age.
THE ART OF MEDICINE
MEDIEVAL ISLAMIC DOCTORS BROKE NEW GROUND IN DIAGNOSING AND TREATING INFECTIOUS DISEASES SUCH AS SMALLPOX, AND PIONEERING LIFESAVING SURGICAL PROCEDURES. THEIR INTEREST ALSO EXTENDED BEYOND THE PHYSICAL, WITH A VIEW TO IMPROVING GENERAL WELLNESS, USING BATHS, PERFUMES, AND EVEN COSMETICS.
1 / 6
DERMATOLOGYIbn Zuhr (12th century) wrote a treatise on skin care that included recipes for ointments and salves for skin complaints, dental powders, eyedrops, and products to strengthen hair and nails.
Glass perfume dispenser from Egypt, 12th to 13th centuries. Saint Louis Art Museum
Nahayiti jiq El we talaylighan uluslarni kördi Zerdüsht. Birmunche El we Ulusning özliriche yaxshi we yaman dégen nersilirinimu kördi we ügendi. Zerdüsht buningdin ajayip pasaetlik derislerni chiqartti.
“Dunyada yaxshiliq we yamanliqning hemkarliqidin toghulghan küchtinmu üstün turidighan yene bir quwet mawjut emestur.“
Yéterlik derijide jazalash qabiliyitige ige bolalmighan herqandaq Millet we Ulus yoqulushqa mehkumdur! Eger bir Millet yaki bir Ulus mewjutluqini saqlap qélishni xalisa eng xeterlik düshmini bolup qélish ihtimali bolghan yéqin xoshniliridin üstün bolghan xupiyane qap-qara bir meniwiy quwetke sahip bolishi kérekidu.
Bir Millet yaki Ulusning mewjut bolup turishi üchün eng asasliq rol oynighan yaxshi sheyi we hadisini bashqa bir Uruq yaman, deydu.Méning körgünim mundaq: Buyerde rezil déyilgenler, u yerde shanu-shewketliktur.Xulum xoshnilar tarixtin béri bir-birini hichqachan chirayliqche étirap qilmidi.Emma kim bolishidin qetiynezer, ularning rohi herzaman xulum-xoshnirining<düshmenlirining wehshiyligi we öz-özini qoghdash tereptiki rezillikige heyranu-heslik we allaqandaqtur chüshendürüsh qiyin bolghan heyretler ichide heweslinip keldi.
Herqandaq bir Milliet yaki Ulusning qiblisige bir lewhe ésiqliq bolup, u shu xeliqning shanliq zeperliri we qudretlik milliy iradisining namayendisidur! Insanlarning qarishiche erishish qéyin bolghanlar qimmetliktur.Kéreklik bolghan we köp bedel tölengenler güzeldur.Milliy mawjutluq üchün eng kéreklik ihtiyajimzdin chiqqan nadir sheyi we hadisatlar we eng teste milletke nesip bolghanlar qutsaldur.Xulum-xoshnilirini boy sundurup, milliy qudriti arqiliq yatlarni qizghanduridighan ghalbiyet we zeperler bir Millet yaki bir Ulus üchün eng qimmetlik, eng ulugh we eng parlaq qutsallar bolup, heqiqitenmu pexirlinishke tégishlik shei we hadisilerdur!
Shundaq qandashlirim, bir Millet yaki bir ulusning milliy ihtiyaji, tupriqi, yiltizi we xulum-xoshnilirini tonughiningizda zeperlerning sirni, tip-tik merdiwenge oxshaydighan ghalbiyet yollirida ümit we arzularning qanliq tirminishlirining seweplirini ses-sadasiz we heyretler ichide hés qilisiz!
„Shek-shübhesiz herqandaq sharayitta birinchi bolush üchün tirishishing we yatlarni yéngip chiqish üchün jéning chiqip ketküdek bedel tölishing kérek! Milliy heset yatlardin hetta yatlargha bash egken munapiqlardin yirginish, nepretlinish we seskinishni bilishi kérek!“Büyük milletlerning bu üstün xaraktéri tarixta bezen mezlum milletlerning tükini ürpeytti we zeper qazandurdi we shanliq kelichekke yol achti!
Jessur we büyük milletlerning qibliside parlap turghan: “Heqqaniy, durust we chiwer bolmaq, oq we yaygha mahir bolmaq!“ dégen kelimiler jessur we ulughwar ejdatlirim üchün shreplik we qolgha keltürüsh qiyin bolghan durdanileridi.Bu kelimiler isimge kelse bezide achchiqtin boghulup, bezide xushalliqtin söyünüp ketimen!
Bezi qudretlik milletler qiblisige „Ejdatlar we Ata-anini qutsimaq, rohning eng chongqur qatlamlirigha qeder ulargha bash egmek!“dep yazdi we uning xasiyitide qudriti cheksiz boldi, yat ellerni petih etti!
Bazen uluslar“ Boy sunmaq, yol bashchillirini dep güzel we rezil sheyi hem hadisilergimu sebir we chidam bilen éghir bedel tölimek“ni qiblisige asti, zeperlerge ulashti emma ümitler öldü, köngüller petihsiz qaldi.
Emeliyettimu Insanlar öz Érqi we qewimini dep rezillik we güzellik musapillirini sherep bilen besip ötüwatidu.Insanlarning bu xuy peylini adem balisi özi tépiwalmidi eksiche adem atamiz bilen teng yaritildi.Bu xaraktér we bu xuy yaki ulargha köktin wehi kebi yaghdurulmidi.Insan özining mewjutluqini saqlap qelishni oylashqanda eng bashta nerse-kéreklerge baha belgülidi we hayat qélish we igiliwelish üchün urush bashlidi.Urush jeryanida eshyalar bilen barghanche keng dairide tonushup chiqti.Öz nöwitide mal we eshyalarning menisini we qimmitini u békitti.Insan demek shexiske we eshyagha baha bekitküchi demektur. Bu wejidin adem özini insan deydu.Insanning qimmiti yekke hem kolliktip shexsiyetchilik bilen téximu qattiq parlaydu.
Küch bilekte hem shexis we shexsiyetchilikning eshya we tupraq bilen munasiwiti yürekke chétilghan ching yerde. Maddigha we meniwiy hadisilerge shexsiyetchilik bilen baha belgülesh insan oghlining keshpiyati bolup, keshpiyatchi öz nöwitide qarshi chiqquchi, yoqatquchi we yéngidin qurghuchi demektur!
Jiq ilgirki zamanlarda uluslar- Sak we Sarmatlar, Hun we Türükler, Uyghurlar we Mungghullar-milletlerning, tupraqlarning we bayliqlarning qimmitini yaratqan we keship etkenidi.Keyin ular zawalliqa yüzlendi, démisimu bashqilarning yaritishi we keship qilishigha mehkum bolghanlar eng kech yaritilghanlar bolup, ularni tilgha elip qoyushqimu erzimeydu eslide …
Ejdatlirimiz Jessur milletler qatarida tarixta qiblisige bir yaxshiliq lewhesi astilar, Shuningdin bashlap hökümdarliq qilishni xalighanlar izzet we merhemet bilen, bash egküchiler, qullar we haywanlar söygü we itaet bilen birleshti….
Insanlar topi yaki sürüdiki keyip „Men“diki keyipning yérini aldi. „Men“diki keyip insanlar jemiyitidiki qatmu-qat téragediyelerge kömülgende, xuddi qarangghu yillardikidekla, güzel vijdan özini sürüning rengi bilen boyap chiqti, rezil wijdan akang qaraghay birinchi, deydighan bolup qaldi.
Rastini gepni éyitqanda rengwaz, saxtakar we menpetini bash egkenlerning topidin izdigen „men“ler köp Milletler we Uluslar küchliniwatqan emes meghlubiyetke mehkum bolghan janiwarlardur!
Ghaliplar, jessurlar we büyükler rezillik we güzellikning yaratquchilliri bolup, ulus we qewimning tarixini, nomus we shan-sheripini yoqatqan meghluparning qizil qan we köz yashliri bilen yezip chiqqan.Muhabbet we nepretning artip bérishi millet we Uluslarning küchiyishining asasi bolup kelgen.
Zerdüsht talay millet we Qewimlerning xatirisini oqup ghaliplarning düshminini özini söygendek söyishni yéngidin yaratqanliqini hes qilip yetti we insanning tarixida uningdinmu qimmetlik yene bir nerse yaritalmighanliqini tentene bilen medhiylidi ! Küchlükler sizip chiqqan ghaliplaring resimide bir qolida qelem, bir qulida qilich tutqan insan oghli turatti! Emeliyettimu bir qolda hesel, bir qolda zeher tutushni bilish qorqunchluq bolghan bir hadise bolup, qutsaldur!
Eytinge qandashlirim kimmu uninggha yeni bir qolida qelem bir qolida qilich tutqan qatillargha nadanliq qilip til tekküzelisun. Eyting qandashlirim bu ghayet küchlük mexluqqa kim baturlarche oghal balidek jengik élan qilalaydu?!Kim undaq düshmenni söyüshke qorqmay jüret qilalaydu, kim ölümning közige shanliq tarix yaritish üchün tikilip qariyalaydu?! Téxi tünügünla ming hedep, ming bir ghaye baridi, chünki dunyada hüriyet we erkinlik üchün at chapturiwatqan ming millet, ming bir ulus baridi…
Bahasi qandaq bolushtin qettiynezer insanning ming ghaye, mingbir hedipi, ming hedep ming bir ghayisi bolishi kerek…Eger millitimizning heqiqiy ademdek ming ghaye we ming bir hedipi yaki ming hedep min gbir ghayisi bolmighan bolsa, bu milletni bar dégendin yoq dégen téximu toghra bolup qalidu…Ming hedep we ming bir ghaye yaki ming ghaye ming bir hedep üchün ming dawan we ming bir mushaqetke chidiyalaydighan küchlük irade kérek…!
Éytinge qérindashlirim….Bizninng ornimiz qeyerde?! Bizninng ornimiz düshmening ayaqliri astida emes, hetta özimizning béshidinmu üstin we yüksek bolghan jaylardin yer élishi kéreklikini éytiwatidu….Zerdüsht…! (Korash Atahan)
Gérman peylasopi Friedrich Nietzschening „Zarastoraning Eyitqanliri“ dégen esiridin elinip, qaytidin qismen ijadiy özgertip yézip chiqildi.
Kidneys are considered to be one of the most important organs in the human body. The kidneys perform various extreme important functions in the human body and you should take good care of them.
Medical experts explain that the kidneys filter about 120-150 quarts of blood, to produce 1-2 quarts of urine, but also filter the waste and extra fluid out of the body. As it is mentioned above, the kidneys perform many vital functions in the human body including the following: prevent buildup of waste in the body, keep electrolyte levels stable, and make hormones that regulate blood pressure, make blood cells, and maintain strong bones.
According to statistical data, over 26 million Americans have kidney disease and even 1 in 3 American adults is currently at risk for developing the disease, which is really shocking. In addition to that, medical experts warn that in the United States only, the kidney disease is cause of death at more people than breast or prostate cancer.
There are many factors that can lead to kidney damage and some of them are type 2 diabetes, high blood pressure, disease called glomerulonephritis which damages the kidney’s filtering units, infections, kidney stones and overuse of the over-the-counter pain killers.
You can repair the kidneys after damage and you will need just one common household item that you probably already have in your kitchen. That ingredient is baking soda. Below we are going to present you the procedure about how to cleanse and improve the function of your kidneys with just ½ tsp. of baking soda on daily basis.
Now probably all of you will be curious to find out how does it work. First of all if is important to mention that the endocrine system produces hormones and enzymes to help digest food into safer chemicals that the body can process. Pancreas is the organ that produces most of sodium bicarbonate in order to protect the kidneys during digestion.
In certain cases, the kidneys will produce additional amounts and that depends on the type of food you consume. For instance, if your diet includes added sugar, fried foods, fatty foods and other unhealthy choices, your endocrine system can become stressed. Due to that fact, both the pancreas and the kidneys will suffer from substantial reduction in their ability to produce sodium bicarbonate effectively. You should be aware that if there is not sufficient production of bicarbonate, the acids produced during digestion will not be effectively neutralized and that will kidney damage.
Another important fact that should be mentioned is that sodium bicarbonate is one of the most important agents used in dialysis or other treatments for kidney damage. The process that is called acid buffering aids is responsible for the removal of excess fluids and waste material from the bloodstream. In the process of dialysis, sodium bicarbonate is added to the body as the kidneys are no longer able to produce it in order to process food and waste materials.
Group of researchers at the U.S. National Health Institute recently conducted a study in which they have revealed and showed the effectiveness of sodium bicarbonate dialysis in the place of normal dialysis. Namely, the patients placed on this treatment showed greater nitrate oxide synthase, which is a process that balances the pH level of the blood.
How to Use Sodium Bicarbonate for Kidney Damage:
1st Day – you should dissolve ½ teaspoon baking soda under the tongue
2nd Day – you should mix ½ teaspoon baking soda and ½ teaspoon of salt into 1.5 liters of water, and drink each day in period of 2 – 3 days.
After the 2nd day you should reduce the daily dosage to ¼ teaspoon of baking soda and 1/3 teaspoon of salt.
Additional advice:
Don’t forget that you should avoid all products that dehydrate the body, such as salt, tea, foods and drinks that are high in crystalline sugar, coffee, carbonated drinks and alcohol. Moreover, you should not eat more than the daily recommended amount of protein, and the reason for that is because excessive protein intake can put strain on your kidneys, causing more severe damage. It is advisable to consume foods rich in vitamin B complex because they are well known to aid in protein elimination from the body. Eat a lot of fruits, grains and vegetables.
Sağlığınız için senede bir kere yapın 12R345678910» Sarımsak ve limonla yapılan sihirli iksir; kalpten, kireçlenmeye, hipertansiyondan şekere kadar birçok hastalığa fayda sağlıyor. Her derdin devası doğada gizli. Birçok hastalığa iyi gelen bitkiler, aynı zamanda ömrü uzatıyor. Faydaları saymakla bitmeyen limon da, sarımsakla birleşince mucizeler yaratıyor. Cinsellikten kalbe, damar sertliğinden felce kadar birçok hastalığa iyi gelen limon-sarımsak karışımı şifa veriyor. Ancak, bu karışımı kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmanız gerekiyor.
► Detaylar için diğer sayfaya geçiniz…
DR.ENDER SARAÇ HASTALARINA BU KÜRÜ ÖNERİYOR. Dr. Ender Saraç Kanal Türk’te yayınlanan Dr. Ender Saraç’la Sağlıklı Günler programında şifa dolu “Limon ve sarımsak kürü tarifini verdi. Dr. Ender Saraç Limon ve sarımsak Kürünün faydalarını şu şekilde açıkladı. -Damar iltihaplarına iyi geliyor -Tıkanan damarları açmaya yardımcı oluyor -Damar sertliği ve yüksek tansiyona iyi geliyor -Kolesterolü düşürüyor -Lipit düşürme etkisi var -Yağları yakıcı özelliği var -Zayıflamaya yardımcı oluyor -Şekeri de düşürdüğü için şeker hastalarının dikkatli olması gerekiyor
-Böbrek ve safra taşlarının erimesine yardımcı oluyor -Vücuttaki şişlik ve ödemi azaltır. -Romatizmal ağrılar için temizleyici etkisi var. -Eklem kireçlenmelerini yavaşlatıcı geciktirici etkisi var. -Sinir sistemini yenileyici gençleştirici etkisi var. -Baş dönmesinde , hafif felç olanlarda yardımcı oluyor -Bağışıklık sistemi için , her türlü alerjilerde özellikle damarsal kökenli alerjilerde, strese bağlı cilt alerjilerinde yardımcı oluyor. -kansere karşı koruyucudur -Vücudu temizleyicidir. Limon ve Sarımsak küründen fayda gören var mı? Dr.Ender Saraç bu kürü uygulayanlardan kolesterolü, tansiyonu, ağrıları, damar kireçlenmesini azalttığını söyleyen çok sayıda hastamız var dedi.
Özellikle Rus doktorların tavsiye ettiği kalp ve damar hastalıkları reçetesi mucizevi sonuçlar veriyor. Limon suyu ve sarımsakla yapılan karışım, damar sertlikleri, damar yağlanması, damar tıkanıklıkları ve tansiyon gibi sorunları kalıcı olarak ortadan kaldırıyor. Bitkilerle doğal tedavi yöntemine son derece önem veren Rus tıp dünyası, bu formülü yüzlerce yıldır kullanıyor ve son derece başarılı sonuçlar elde ediyor. Limon suyu ve sarımsağın karışımında öyle büyük bir şifa var ki bunu sadece bir kere yapmanız yeterli, nasıl mı?
Dr.Ender SARAÇ ve bazı doktorlar da hastalarına bu formülü öneriyor. Bu öneriyi evinizde kendiniz kolayca yapabilirsiniz… MALZEMELER: – 2 Litre hiç su katılmamış sıkılmış limon suyu – 40 diş soyulmuş ve ezilmiş sarımsak (Mümkünse Anadolu’da yetiştirilmiş ithal olmayan sarımsaklardan) – Ağzı sıkı kapanan 2 litrelik kavanoz (2 litrelik pet şişeler de kullanılabilir)
HAZIRLANIŞI: 2 Litrelik kavanoz ya da pet şişeyi dolduracak kadar limon satın alın. Limonların suyunu iyice sıkıp şişeye doldurun. Soyulmuş 40 diş orta boy sarımsağı yıkamadan ve ezerek limonun içine atıp şişenin kapağını sıkıca kapatın.
25 gün boyunca normal ılık bir yerde tutun ve her gün birkaç kez çalkalayın. Yaklaşık 25 gün sonra sarımsakların limon suyunun içinde eridiğini göreceksiniz. 25 gün sonra hazır hale gelen karışımdan her sabah kahvaltıdan yarım saat önce yarım çay bardağı için. Bunu hergün düzenli olarak ve mümkünse aynı saatte yapın. Bu karışımın içine asla başka bir madde (şeker, tuz, tatlandırıcı vs. katmayın)
2- Kolesterol ve lipidi düşürüyor, zararlı yağların yakılmasını sağlıyor, kilo verdiriyor (bazal metabolizmayı hızlandırıp yağların yakılmasını sağladığı için iştahı açıyor.), vücuttaki şeker oranını dengeliyor, pankreasin yenilemesini sağlıyor.
3- Böbrek ve safra taşlarını eritiyor, idrar söktürüyor, vücuttaki şişkinliği yok ediyor ve dokularda ödem oluşmasını engelliyor.
4- Helycobeacter pylori adlı ülser mikrobunu öldürerek mide ve oniki parmak bağırsağı ülserinin kesin tedavisini yapıyor.
5- Tüm romatizmal iltihabi önleyor, her tür romatizmal ağrıları dindiriyor, kireçlenmeyi önlüyor, eklem yüzeylerinin yenilenmesini sağlıyor ve her türlü ağrıyı kesiyor.
6- Beyin hücreleri ve tüm sinir sistemlerini yeniliyor, sinirdeki aksiyon potansiyelini düzenleyip ileri-refleks hızını artırıyor, felç ve inme riskini azaltıyor.
7- Vücudun bağışıklık sistemini son derece mükemmel hale getiriyor ve her türlü alerjiyi, özellikle de damarsal kökenli ve strese bağlı cilt alerjilerini kökünden engelliyor. Kanser oluşumlarına karşı tüm vücudu koruyor.
Uzmanlar bu kürün özellikle otuzunu aşmış insanlar tarafından kullanılmasını tavsiye etmektedirler. Sigara ve alkol tüketenlerin bu kürü kullanmaları daha elzemdir. Bu kürün kullanımında dikkat edilecek bir diğer unsur düşük tansiyonu olanların bu kürü kullanmamalarıdır. Çünkü bu kür tansiyonu bir miktar düşürmektedir. Kan inceltici ilaç alanlarda bu kürü kullanmadan önce doktorlarıyla görüşmelidir. Bilim adamları bu kürün yılda iki kere kullanılması gerektiğini söylemektedirler.
UZMAN GÖRÜŞÜ Prof. Dr. Erol AVŞAR Sarımsaklı limon suyu faydalı mı? “Ezilmiş veya parçalanmış 40 diş sarımsak, iki litre limon suyu içerisinde 20 gün bırakılıyor. Her sabah yarım çay bardağı bu sıvıdan içmenin sağlığı koruyup güçlendirdiği, kanseri önlediği, bağışıklığı desteklediği öne sürülüyor. Bu bilgi doğru mu?” Eğer koku problemi sizi rahatsız etmiyorsa, özellikle ezilmiş ya da parçalanmış sarımsağı taze taze yemenin sağlığa mükemmel yararlar sağladığı kesindir. Akdeniz ve Ortadoğu mutfağının bu mükemmel lezzet unsuru yalnız iştahınızı açmaz, sağlığınızı da güçlendirir. Sarımsakta bol miktarda bulunan allisin maddesinin kolesterolü azalttığı, kanı inceltip pıhtılaşmayı dengelediği, dolayısıyla başta koroner arter hastalığı ve felç olmak üzere damar sertliği ile ilgili problemleri geciktirdiği biliniyor. Sarımsağın kanseri önlemede de güçlü bir doğal destek olduğunu artık herkes kabul ediyor. Diğer taraftan sarımsak bir antibiyotik gibi de çalışıyor, mikropları öldürmede de mükemmel bir doğal ilaç. Kısacası yukarıdaki yöntemin faydalı olup olmayacağını bilmem ama taze tüketilen sarımsağın sağlığa faydalı olduğu kesindir.
YILLANMIŞ SARIMSAK MUCİZESİ..! Prof. Dr. Necat Yılmaz’dan farklı bir tarif… Prof. Dr. Necat Yılmaz, yıllanmış sarımsak ekstraktının (AGE) karaciğeri koruyucu, savunma sistemini güçlendirici, kanseri önleyici etkiye sahip olduğunu belirterek, “Yıllanmış sarımsak ekstraktı (AGE), kötü kokmayan gençlik iksiri gibidir“ dedi. Prof. Dr. Yılmaz, yıllanmış sarımsak ekstraktı (AGE) kullanımının birçok faydası bulunduğunun bilimsel olarak ispatlandığını, Anadolu insanının aslında kendi geliştirdiği yöntemlerle çoğu zaman kendi devasını bulduğunu söyledi. ÇİĞ TÜKETİM FAYDAYI ENGELLİYOR Türkiye’de çok sık tüketilen sarımsağın çiğ yendiğinde yarardan çok zarar görüldüğünü, çiğ tüketimin sarımsaktan faydalanılmasını engellediğini ifade eden Prof. Dr. Yılmaz, sözlerini şöyle sürdürdü: “Çiğ tüketilen sarımsaktaki ‚Allicin‘ denen madde, kolesterol düşürme etkisi yanında, karaciğer, mide, bağırsak sistemini tahriş edip, erkeklerde sperm hareketlerini yavaşlatmaktadır. Oysa dövülmüş sarımsak suda en az 6 ay kadar bekletildiğinde mucize bileşiği “S-Alilsistein (SAC)“ açığa çıkmaktadır. Bu mucize madde karaciğeri koruyucu, savunma sistemini güçlendirici, kanseri önleyici ve tüm kemoterapatik ilaçların istenmeyen yan etkilerini azaltıcı etkiye sahiptir. Ayrıca bu ekstrakt, kötü kokmayan gençlik iksiri gibidir. Prof. Dr. Yılmaz, Avrupalı ve ABD’lilerin yıllanmış sarımsak mucizesini keşfettiğini, ilaç yapma hazırlıklarında olduklarını kaydetti. HAZIRLANIŞI Anadolu’da yaşayan insanların yıllardır kullandığı yıllanmış sarımsak ekstraktı şöyle hazırlanıyor: 1 kilo sarımsak soyulup, iyice eziliyor. Bir kavanozun içine konan ezilmiş sarımsakların içine 1 litre su, 5 adet de limon sıkılarak karıştırılıyor, bu karışımın içine 1 litre de sirke ekleniyor. Bunlar karıştırıldıktan sonra kavanozun kapağı iyice sıkılıp, karanlık ve serin bir yerde 6 ile 10 ay arasında bekletiliyor. Daha sonra yıllanan sarımsak günde bir tatlı kaşığı tüketiliyor. Hiçbir yan etkisi olmayan karışımın kokusuz ve çok lezzetli bir tadı olduğu bildirildi.
Prof. İbrahim Saraçoğlu, Maydanoz-Limon-Sarımsak Kürü: Prof. İbrahim Saraçoğlu, kalp damarlarını açmak ve kalp dolaşımını güçlendirmek için Maydanoz-Limon-Sarımsak Kürünü öneriyor…
Kullanılacak olan malzeme, Kuru kabukları soyulmuş iri bir adet diş sarımsak. Sarımsağın kahverengileşmemiş olması ve yumuşamamış olmasına dikkat edilmelidir. On-oniki adet taze yeşil maydanoz (saplarıyla beraber). Maydanozun yapraklarının sararmamış olmasına dikkat edilmelidir. Yaprakları sararmış maydanoz kullanılmamalıdır. İki yemek kaşığı taze sıkılmış limon suyu Yarım bardak klorsuz su
Bu malzemelerin hazırlanması için mutfak robotu veya blendır (mikser) kullanılır. Maydanozlar el yardımıyla kopartılarak robota atılır. Üzerine iki yemek kaşığı taze sıkılmış limon suyu ilave edilir. İri tek bir diş sarımsak bıçakla doğranıp ilave edilir. Yarım bardak klorsuz su ilave edildikten sonra robot veya blendır çalıştırılır. Yaklaşık bir – bir buçuk dakika çalıştırıldıktan sonra karşımın tamamı kahvaltıdan en az yirmi dakika önce aç karnına içilir. Kahvaltıya kadar ihtiyaç hissedilirse sadece su içilebilir. Kürün uygulama şekli şöyledir: İlk üç gün sarımsaklı, ikinci üç gün sarımsaksız, üçüncü üç günse tekrar sarımsaklı olarak uygulanır. Toplam dokuz gün uyguladıktan sonra 3 gün ara verilir. Üç gün aradan sonra aynı şekilde dokuz gün uygulanır ve kür sonlandırılır.
3 gün (sarımsak + maydanoz + limon + su) 3 gün (maydanoz + limon + su) 3 gün (sarımsak + maydanoz + limon + su) 3 gün ara verilir, tekrar 3 gün (sarımsak + maydanoz + limon + su) 3 gün (maydanoz + limon + su) 3 gün (sarımsak + maydanoz + limon + su) şeklinde uygulayarak kür sonlandırılır.
Dikkat: Düşük tansiyonluysanız bu kürün kan basıncını (tansiyonu) bir miktar düşürebileceğini göz ardı etmeyiniz. Yukarıda önermiş olduğum bu kürü yılda bir-iki kez uygulamakla, kalp damarlarının içten yağ bağlamasına, kalp damarlarında plak oluşumuna veya kalbi besleyen damarların daralmasına veya tıkanmasına karşı önleyici ve koruyucu kür uygulanmış olunur. Aynı zamanda bu kür sayesinde kalp dolaşımı da güçlendirilmiş olur.
Kazim Mirshan 1919-yili 7-ayning 04-küni Uyghuristanning Ghulja sheheride bir meripetperwer Uyghur ailiside dunyagha kelgen. Bu xuddi Uyghurlarning gomendang wetinimizni ishghal qiliwalghiche bolghan ariliqta özini Uyghur demey taranchi, deydighan bolup ketkendekla ish!Chünki munghul istilasidin keyin wetinimizni we xelqimiz yashighan rayonlarni kimler besiwalghan bolmisun hemmisi men Uyghur digen ademleni öltürgechke we ewlatlirining normal hayat kechürishigimu yol qoymighachqa Uyghurlar özlirini chentu, taranchi, alte shelik, qeshqelik, qazaq, tatar, üzbek dep millietning milliy mawjutliqini qoghdap qélishqa mejbur bolghan. Kazim mirshanning ailisi wetendin ayrilghan 1913-yillarda pütün Ili we yette su rayonida uyghurlar kolliktip qetli qiliniwatqan yillargha toghra keletti. Kazim mirshanning ailisi eshundaq bir qabahetlik, jahaletlik we ghepletlik yillarda wetendin ayrilghachqa özining kim ikenlikini peqet Uyghur millitige tewe bolghan özlirining qedimqi qebilisining nami Tümen digen isim bilen ipadiligen! Shuninggha qarighanda Kazim Mirshanning ata-anisi ili wadisining aqsöngek aililiridin bolsa kérek!
Hemmidin echinishliqi Kazim Mirshan gerche dunyagha tonulghan alim bolsimu özining Uyghur millitidin ikenlikini bir ömür resmiy hes qilalmay we bashqilargha hes qilduralmay arimizdin ketip qaldi.
Ejdatlirimizning qarangghuluq yillardiki öchmes medeniyitini tetqiq qilishqa bir pütün hayatini serip qilghan alim Kazim Mirshan 2016-yili 7-ayning 19-küni Türkiye Bodrumda bexitke qarshi wapat etti. Kazim Mirshanning wapati Uyghurlar üchün, Türük dunyasi üchün, bilim dunyasi üchün intayin chong yoqutush bolup, uning bilim dunyasidiki yigane ornini hichkim tolduralmaydu.Kazim Mirshan xuddi herqandaq bir Uyghuristanliqqa oxshashla gherip we yalghuz yashidi. Kazim Mirshanning yalghuzliqi ilim dunyasidiki yalghuzluq bolup, muellisep uning choqanlirigha ilim dunyasidiki nadanlar qulaq salmidi!
Kasim Mirshan eyni dewirdiki milyonlighan Uyghurlargha oxshashla özining Uyghur kimlikini untup ketken qedimqi Uyghurlarning kichik bir qebilisi hesaplinidighan bir Tümen ailiside dunyagha kelgen. Bu yillarda Uyghurlar demisimu jahalet we nadanliq, namratliq we bilimsizlik sewebidin milliy kimlikini pütünley digüdek untup ketken bolup, tajawuzchilarning erqiy we meniwiy yeklishi sewbidin özlirini Musulman yaki Qeshqerlik, Dolan, Taranchi, Hotenlik, Lopnurluq we Aqsuluq dep atap adetlinip ketkenidi.
Kazim Mirshan 1932-yili Istanbulda özining ilim sepirini bashlidi. Boghazchi toluq otturisini püttürgendin keyin yeni 1940-yili yüksek mutexesis yetishtürüsh ailiy mektibide oqushni dawam qildi.1942-yili ailiy mektepning üchünchi yilliqida Türkiyediki oqushni toxtutup, tehsilini dawamlashturush üchün Germaniyege seper qildi. U Germaniyede Berlin Aliy Texnikomigha oqushqa kirdi we 2-dunya urushi sewebidin oqushini toluq tamamliyalmay 1946-yili Türkiyege qayitti.Kazim Mirshan Türkiyege qayitqandin keyin Istanbul texnik Uniwersitiside Inshahatchiliq kespide oqushni dawamlashturdi we 1947-yili mektepni yaxshi netije bilen tamamlidi.
Ikkinchi dunya jahan urushi axirlashqandin keyin Yawropada yeni Germaniye, Awistiriye we Shiwitsariye qatarliq dewletlerde xizmet qilish dawamida Türkologiyening bir tarmiqi hesaplinidighan ejdatlirimizning qarangghuluq yillardiki medeniyitini bolupmu tash pütüklirini ügünish we tetqiq qilishni bashlidi.
Kazim Mirshan nahayiti köp tillarni biletti we qiyasen ishliteleyti. Meselen uning yazghan eserliridin muellipning Germanche, Rusche, Engilizche, Italiyanche, Latinche we qedimki öchken Etrüskichi qatarliq yawropa tillirini puxta bilidighanliqi chiqip turidu. Kasim Mirshan wetendin bek kichik ayrilip ketken bolsimu ana tili Uyghurcheni hergiz unutmighan bolup, men uning bilen 2006-yili tunji tonushqanda men bilen bashta Türükche, keyin Almanche axirida Pütünley Uyghur tilining Ghulja shiwiside sözleshkenidi.Arida bir qanche qetim telefon söhbiti qilduq, millitimizning kechmishi, bugüni we kelichikige oxshimaydighan meydandin turup jiddiy we mesuliyetchan muamile qiliwatqanliqini hes qilip, wetendin bek kichik ayrilip ketken bolsimu we yashighan muhiti, kespi hem dunya qarishi jehettin bashqilardin bek uzaq halette turupmu yene millitimzge kündilik hayati, ilim tehsil jeryani we neshir qilghan kitaplirida alahiyde köngül bölgenlikini körüp intayin pexirlengenidim.
Ilim dunyasidiki sirlarning biri Türkiyediki muhitning Kasim Mirshanni Uyghur diyishke yol qoymighanliqi we Kasim Mirshanning etrapidikilening uning Uyghurluqini yoshurishidur.Men ustaz Kasim Mirshan bilen pikir treptin resmiy tonushup, bir qisim eserlirini oqughandin keyin, arimizda yene bir Mahmut Qeshqiri yashawetiptu, emma biz Uyghurlar bu munewwer perzentimizni texiche tonumay yürüptuq, bu kishini peqet Uyghuristanghila emes belki Türük dunyasi we xelqaragha tonushturushqa erziydiken, dep oylighanidim.
Kazim Mirshan 30 gha yeqin kitap yazghan bolup, uning katoligi töwendikiche:
Türkche Kitaplar:
1966: Türük Metriği
1970: Prototürkche Yeziqlar
1978: Altın Yarıq Tigin (182)
1983: Prototürkche’den Bugünkü Kürtcheye
1983: Urgun-Selene Yazmilirı üchün qobul qilinghan Tarix Tespitlerining Yengiden közden Gechirilmesi
1985: Anadolu Prototürükleri
1990: Prototürük Bilginlerine köre Astrofizik
1991: Balballar
1993: Prototürükçe Yazmilar Hakkınde Konferans
1993: Yazma İşretleri
1993: Alfabetik Yezıq Başlanghuchı ve Glozel Yazmalirı
1994: Alfabetik Yazma Başlanghuchı
1992: Tatarchenıng Türük Alfabesi bilen Yezılması (12)
1995: Side Bitigtashları
1995: Öztürükçe “-sal” eki
1996: Preportekiz Bitigtashları
1996: Barısh Yolunda Eğitim
1997: Bugünkü Avrupa Dillerinde Prototürükçe İzleri
1996: Fiillerning İsim Ve Mastar Halleri İle Sıfat-Fiil ve Zarf-Fiil kategoriysida Bugünki Avrupa Tillaride Etrüskche İzleri
1998: Dinlerning Gelişimi, Ettigen Türük Dininden toghulghan Dinler, Side, Pre-portegiz, Glozel, Pre-Mısır, Etrüsk, Protpgrek ve Hinduizm, Tevrat, İncil, Quran
1998: Etrüskler, Tarixleri, Yazmiları ve Tilleri
1999: Türük Takvimi
1999: Ettigen Türk Devletleri ve Türük Bil
2000: Sölgentaş Magharası
2000: Bilge Atun Uquq: Türük Bilge Qaghan Nine Bitig
2000: Moğulstandaki Kısqa Yazmilar
2000: Hiyeroglifler
2000: Avrupa,Sibir ve Orta Asyadaki En Eski Yazıtlara Dayanılarak Deshifre Edilen Pra-Mısır Hiyeroglifleri
2001: Maqaleler
2003: Erken Türüklerin Sikandinawya Yazmaları
İngilizche Kitaplar:
1986: Univerzum bir chercheve gibi Statik bir sistemidir?
1992: Anadoludan Piktogrammlar, Petroglifler, ISUB-ÖG ve UW-ON yazmaları
1992: Prototürük Bilginlere göre Kozmik invariansların Manipülasyonu
1996: Fiillerin İsim ve Mastar Halleri ile Sıfat-Fiil ve Zarf-Fiil alanlarında Bugünkü Avrupa Dillerinde Etrüskche İzleri
2000: Avrupa, Sibir ve Orta Asyadaki En Eski Yazıtlara Dayanılarak Deshifre Edilen Pra-Mısır eserleri
2002: Eski Türük Bilginlerine göre Fizik ve Astrofizik Bilimi [The Science of Physics and Astrophysics According Old Turkish Scholars]
2003: Erken Türklerin Skandinavya Yazmaları
2003: Erken Türüklerin Anadolu Yazmaları
Germancha Kitaplar:
1968: Hiperstatik Sistemlerin Eshdeger Yükler ile Hesabı
1973: Proto-Grekche Yazıtların Deshifre Edilmesi
1993: Alfabetik Yazı Bashlangıcı ve Glozel Yazmiları
1993: Prototürkche Girammatika
1996: Pro-Portekiz Yazmiları
1996: Türlük Tillerde Proto-Türükche İzleri
1997: Etrüsk Yazmiları
Kazim Mirshanning Uyghurliqi melum tursamu Türkiyediki bir qisim kishiler uni mazaq qilghandek „Germanche, Ruscha, İngilizche we Türük lehcheleri (Tatarcha, Özbekche, Başkurtcha, Taranchıca, Kashkarlıkcha (yani Uygurca), Kazakcha, Kırgızcha, Azerbaycancha, Türkiye Türkchesi bilen özining ana lshiwisi bolghan, Tümenlikche) ni bilidu dep, yene birge Uyghurche degen söznila qollanmay Üzbekche, Tarancheche, Qeshqerche we Tümenche biletti“ dep biljirlidi
Kasim Mirshanning ilmiy tetqiqatliridin bashqa uning Tarixiy, pelesepiwiy we siyasiy köz qarishi intayin muhim bolup, u qedimqi misir medeniyiti we tarixning qarngghuluq yilliridiki Yawropa medeniyitining bolupmu til we yeziqlirining qedimqi ejdatlirimizdin kelgenlikini ilmiy yosunda sherhiylidi…
Kazim Mirshan eserlirinu ögünish, iddiysini tetqiq qilish we pikirlirini tedbiqlash millitimiz üchün intayin muhim bolup, uni Uyghuristan xelqige tonutush wezipisi bugünki ziyalilar qoshunidin kütüliwatqan muhim ümitlerning biridur!(K.Atahan)
Tengritagh Akademiyesi 