Xalide Israyil (Uyghur hazirqi zaman edebiyatining yirik wekilliridin biri )

Dunya edebiyatidimu resmiy bir edebiy éqim, edebiy tenqidchilik métodi bolup shekillen’ginige anche uzaq bolmighan féminizm ötken esirning 80 -, 90 – yillirida edebiyatimizda we tenqidchilikimizde közge chéliqishqa bashlighanidi. Aridin 20yil ötüp, mana bügün qolumda «uyghur féminizm edebiyati toghrisida: uyghur’edebiyatida ayallar teswiri we ayalliq ang» mawzuluq bir kitab turuptu. Shinjang uniwérsitéti «211 qurulushi munewwer ilmiy eserler neshr fondi»ning meblighi bilen neshr qilin’ghan bu kitabning aptori − shinjang uniwérsitéti filologiye inistitutining edebiyat dotsénti güljamal memtimin bolup, uyghur féminizm edebiyatigha a’it tunji yirik, ilmiy eser hisablinidighan bu kitab mu’ellipning uyghur kilassik edebiyati, uyghur bügünki zaman edebiyati, uyghur féminizm edebiyati toghrisidiki köp yilliq oqutush, tetqiqatining jewhiri, shundaqla tunji méwisi.

„Uyghur Féminizim edebiyati“Kitabining autori:Güljamal Memtimin

Shuninggha ishinimizki, bu kitab öz ichige alghan mezmunining molliqi we yéngiliqi, muhakime- delillerge bayliqi, asaslan’ghan qarashlirining bir qeder muwapiqliqi bilen edebiyat tetqiqatimizdiki paydilinish qimmiti zor bolghan muhim oqushluq bolup qalghusi.

Kitabtiki mezmunlar besh chong téma boyiche qanat yaydurulghan bolup, féminizm heqqidiki omumiy bayan, iptida’iy dewr uyghur edebiyatidiki féminizmliq roh, 8 ~ 19- esir uyghur edebiyatidiki féminizmliq roh, ötken esirning 50 – yilliridin kéyinki uyghur edebiyatida barliqqakelgen ayallar yéziqchiliqi we 90- yillardiki féminizm edebiyati, bügünki zamandiki bir qisim er yazghuchining eserliridiki féminizmliq xahish qatarliq témilardiki nahayiti uzaq hem keng da’irini öz ichige alghan. Aptor tetqiqatchigha xas mol bilim, keng tepekkur, dadilliq we inchikilik bilen pütkül uyghur edebiyatini féminizmliq noqti’inezer bilen tetqiq qilip yekünlep chiqqan we bu jeryanda qedimki epsane – riwayetler, menggü tash pütükliri, «oghuzname»dastani qatarliqlardiki ayallar obrazi, qaraxanlar dewri, «qutadghubilik», «xemsenewa’iy», «rabiye – se’idin»diki ayalliq ölchimi we ayalliq qarashliri, uyghur kilassik shé’iriyitide tesewwup pelsepesining tesiride barliqqa kelgen «yar» obrazining köp xil mena qatlimi qatarliq jehetlerde etrapliq toxtalghan. Kitabtiki mezmunlar oqighan kishige yéterlik bilim béripla qalmay, yéngiliqi we ijadiyliqi bilen pikir yolini échip, ilham bexsh étidu. Yene bir nuqtidin alghanda, ayalning obrazisiz tesewwur qilghili bolmaydighan edebiyat tarixini féminizmliq nuqti’inezer bilen qaytidin bahalap chiqish, ayalning uningdiki kem qalghan ornini toluqlash meyli qaysi jehettin bolmisun zörür we aktu’al ish bolup, bizning bügünimiz we etimizge ijabiy tesir körsitidu.

Yuqirida dep ötkinimizdek, «féminizm» edebiyatimizda 20 yilliq tarixqa ige bolup qalghan bolsimu, nezeriye jehettiki boshluq tüpeyli, u heqtiki qarashlarda bezi müjmelliklersaqlandi. Beziler féminizmning tarixiy tereqqiyati dawamidiki egri – toqayliq we qismenlikni uning mahiyiti ornigha qoyuwélip, uni he dése selbiyleshtürüshke urundi. Uni amérika, yawropa tupraqlirida ösüp yétilgen, biz üchün paydisidin ziyini köp bolghan éqim, bizning tupriqimizgha mas kélishi natayin, dep qarashti. Bundaq qarashlar hetta ziyaliylar arisidimu saqlandi. « uyghur féminizm edebiyati toghrisida: uyghur’edebiyatida ayallar teswiri we ayalliq ang » namliq bu kitab bizge féminizm herikiti, chet eller we junggoning féminizm edebiyati heqqide melumat béripla qalmay, uyghur kilasssik edebiyati we bügünki zaman edebiyatidiki féminizmliq xahishlar; «xemise newa’iy»diki dewrdin halqighan féminizmliq qarashlar; «rabi’e -se’idin»diki, «izdinish», «sübhi», «éh, topiliq yol»(zordun sabir), «sériq sebde»(ebeydulla ibrahim), «elwida köz yéshim» (exet turdi), «tötqulaq»(muhemmet baghrash), «qurutlap ketken köl»(extem ömer) qatarliq eserlerdiki féminizmliq xahishlarni qézip chiqip we tehlil qilip, en’eniwi medeniyitimizde erlik hoquqchiliqi, ayallarni töwen köridighan adet küchliri mewjut bolush bilen bir waqitta, yashash hoquqi, muhebbet, nikah hoquqliri tartiwélin’ghan ayallarning tengsizlik, kemsitilish, béqindiliq astidiki échinishliq teqdirige bolghan hésidashliqning izchil mewjut bolup kelgenliki, bu xil hadisiler munewwer ediblirimizning eserliride eks ettürülüp, xelq ichide keng tarqilip, söyüp oqulup kelgenliki, yeni féminizmliq rohning uzaq ötmüshimizde, tünügün we bügünimizde, shundaqla herbirimizning wujudida mewjut ikenlikini körsitip berdi. Démek, féminizm insaniyetke ortaq bolghan dunyawi éqim bolup, biz üchünmu unchiwala sirliq, yat nerse emes, u mahiyette bizning en’eniwi medeniyitimizning ilghar, ijabiy terepliri bilen roshen ortaqliqqa ige. Féminizmni teshebbus qilish hergizmu en’eniwi güzel exlaqimizdin waz kéchishtin dérek bermeydu, belki, ésil en’enige warisliq qilghan halda dewrge, dunyagha maslishishni, ayallarning turmush shara’iti, boghulghan heq – hoquqliri we yürek sadasigha nezer aghdurup ayallarning ornini, terbiye élish shara’itini yaxshilashqa türtke bolushni meqset qilidu.

Béqindi halette emes, musteqil özlük halitide mewjutluqini hés qilish féminizmning tüp alahidiliki bolup, mundaq ayal ayalliqini, özining a’ile, jem’iyet, insaniyet aldidiki ornini heqiqy tonup yetken we öz ayalliqining barliq güzel pezilitige ige bolghan, shundaqla özini özüksiz küchlendürüsh, mukemmelleshtürüshke tirishidighan ayaldur. U barliq qul qilinishni  erlik hoquq küchining, pulning, jinsiy istémalning quli bolup qélishni ret qilidu, ajiz orundiki ayallar ning heq – hoquqliri we ayagh asti qilin’ghan ayalliq ghururi üchün heqqaniy sada yangritidu. Démek, féminizmni qariqoyuq inkar qilmasliq, uning ilghar terepliridin paydilinish aqilane tallashtur.

Derweqe, féminizmliq edebiyat yaki bir nechche edebiy eser birer mesilini hel qilip jem’iyetni özgertishke qadir emes, emma yawropa tarixidiki romantizm we tenqidiy ré’alizmliq edebiyat éqimliri kishilerning éngigha bilindürmey tesir körsiitip, insanperwerlik we insanliq hoquqqa da’ir qarashlarning barliqqa kélishige türtke bolghinidek, yazghuchilirimizning, tetqiqatchilirimizning turmush, ayallar heqqidiki izdinishliri güzel en’enilirimiz asasidiki téximu mukemmel, medeniy bolghan a’ile, ayallar qarashlirining barliqqa kélishige türtke bolidighanliqi sheksiz.

Kishini söyündüridighini,« uyghur féminizm edebiyati toghrisida: uyghur edebiyatida ayallar teswiri we’ayalliq ang » namliq bu kitab qoyuq ilmiy we tenqidi rohqa ige qilin’ghan. Aptorher qaysi dewr idé’ologiyesi we nopuzluq eserlerdiki ilghar qarashlarni, féminizmliq idiyelerni mu’eyyenleshtürüsh bilen bir waqitta, dewr we medeniyet cheklimiliki tüpeyli saqlan’ghan bir tereplime qarashlarni dadilliq bilen tenqid qilghan.

Hemmige ayan, yüsüf xas hajip büyük esiri «qutadghu bilik»te jem’iyetni qanun, ilim – pen we’exlaq arqiliq idare qilishtek eyni dewrge nisbeten ilghar bolghan pelsepiwi qarashlirini otturigha qoyup, uyghurlarning ottura esir idé’ologiyesi we medeniyitige zor tesir körsetken. Ayallar, a’ile – nikah, perzent terbiyelesh mesililiri yüsüf xas hajip pelsepiwi qarashlirining muhim terkibiy qismi bolup, ottura esir uyghur medeniyitini uningsiz tesewwur qilish qiyin. Eserning mushuninggha a’it bölekliride yüsüf xas hajip özining neziridiki mukemmel erge pak hem teqwadar, güzel xuluqliq ayalning layiq ikenlikini yazidu. Er kishi chiray, bayliq, neseb qoghlashmay, teqwadar ayalni tapqandila xatirjem yashiyalaydu, deydu. Erlik nuqtisidin ayallargha yuqiri exlaqiy ölchem qoyidu. Er – ayalgha qaritilghan oxshash bolmighan ikki xil ölchemni bayan qiliwétip, özimu sezmigen halda nahayiti küchlük bolghan ayallarni pes körüsh we yaman körüsh idiyesini ashkarilaydu:

Aya qoldash, adash söz éytay késip,

Tughulmas bolsa qiz ya ölse kétip.

Tughulsa yaxshi anga yerning tégi,

Öyi bolsa qoshna ölük görlüki.

……

Nechche ming jesur’er yigitler özi,

Xotunlar tüpeyli quridi yiltizi.

Güljamal Memtiminning  „Uyghur Féminizim edebiyati“  namliq kitabi

Kitab mu’ellipi yüsüf xas hajipning ayallar qarishini köp nuqtidin tehlil qilip, sha’irning perzent terbiyesi, ayallar exlaqi, a’iliwi xatirjemlik heqqidiki bayanliri hazirmu qimmitini yoqatqini yoq. Emma sha’ir jem’iyet we a’ilini pütünley erlerning meydanida, erlik hoquqchiliq éngi asasida turup közetkechke jem’iyettiki we a’ilidiki barliq yaman ishni tamamen ayallardinla körüp, bir tereplime nuqtidin chiqip ayallarning jismaniy we rohiy erkinlikini, adimiy hés – tuyghulirini qattiq boghushni teshebbus qilidu. Uning bu qarashliri we eyni dewrdiki bundaq qarashlar yillarning ötüshige egiship erlerning ayallar toghrisidiki passip, selbiy chüshenchilirining shekillinishigila emes, ayallarning éngidimu özini pes körüsh, erlerge béqinip yashash, jem’iyet, ewlad, millet aldidiki mes’uliyitige sel qarash, ayalliq ghururini yoqitishtek bir qatar natoghra, nachar pisxik qarashning yiltiz tartishigha asas bolup qalghan, dep tenqid qilidu we «qutadghu bilik»ning alemshumul qimmitini mu’eyyenleshtürüsh bilen bir waqitta, uni eyni dewr ré’alliqi ichige qoyup, tarixiy matériyalizmliq nuqti’inezer we tenqidiy pozitsiye bilen bahalash we tetqiq qilishni otturigha qoyidu.

Emeliyette, biz yüsüf xas hajip yuqiriqi qurlarni yazghan yillarda dunya we gherb ellirining ayallargha tutqan mu’amilisini sürüshtürmey, 19 – esirde yashighan gherb peylasopi shupnxawirning «ayallarnahayiti nadan, turaqsiz, yenggiltek we neziri qisqa kélidu. Bir jümlige yighinchaqlighanda, ular ömürwayet chongraq bir ösmürge yaki bir ösmür bilen chong ademning arisidiki otturahal hayatliqqa oxshaydu» dégen sözini, uningdin sel kéyin yashighan gherb hazirqi zaman pelsepisining asaschiisi nichishéning «sen ayallarning yénigha mangdingmu? Undaqta qamchangni éliwélishni unutma» dégenlirini oylisaq, nechche ming yilliq tarixta ayallar üchün yashashning heqiqeten asan’gha chüshmigenlikini hés qilimiz. Derweqe, ayallarda nurghun illet bar. Lékin bu illetlerdel ayallarning yashash, terbiye élish

Jem’iyetke arilishish hoquqi tartiwélin’ghanliqining netijisi. Bir kimning hemme hoquq, pursitini tartiwélip, yene uni sen némishqa döt, némishqa manga oxshash tereqqiy qilmiding dep eyiblesh adilliqmu?

Aptor yene ataqliq yazghuchi zordun sabirning jem’iyette omumyüzlük yaxshi bahagha érishken «éh,topiliq yol» namliq hékayisini bir ayalning wujudidiki pulgha bolghan hérismenlik bilen muhebbetke bolghan tosalghusiz tebi’iy istekning ziddiyitini inchike we chinliq bilen teswirlep, ilgiriki cheklimilerni buzup tashlighan eser, dep yuqiri bahalisimu, eserning bash pirsonazhi ayshemgülning rozek bezning öyige qaytip kétish qararigha kelgenliki bilen axirlishishini erlik hoquqchiliqi éngidin, ayallargha erlerning meydanida turup baha bérishtin qutulalmighanliq, dep tenqid astigha alidu.

Aptorning qarishiche, exlaq kishilerning heriket -pa’aliyitini cheklesh arqiliq ularni meniwi mukemmellikke bashlaydu. Emma exlaq insanning normal isteklirini chekliyelmeydu. Ayshemgül bilen rozek bez’otturisida heqiqiy er – xotunluq muhebbet mewjut emes, ikkisining yéshi we mijez – xaraktéride perq nahayiti chong. Démek, mushundaq ehwalda bu nikah yene qanchilik waqt mewjut bolup turalisun? Yazghuchi bu yerde néme üchün ayshemgülning yürek sadalirini anglimasliqqa salidu? Dep so’al qoyidu.

Féminizm pen atalghusi süpitide uyghur edebiyatigha ötken esirning axiri, bu esirning bashlirida kirsimu, ayallar bash téma qilin’ghan, ularning emgek, xizmet, turmushi eks ettürülgen eserler ötken esirning 50 – yilliridin tartip bir qisim er yazghuchining bashlamchiliqida barliqqa kélishke bashlighan. 1980 ～ 1990 – yillargha kelgende, échiwétilgen edebiy muhitning tesiride bir türküm ayal yazghuchi we ularning turmushni ayallargha xas nuqtidin közitip, ayallarning yashash muhiti, ayalliq özlük éngi, ayalliq héssiyatini téximu chinliq bilen ipadiligen eserlirining barliqqa kélishi bilen uyghur féminizm edebiyati resmiy shekillinip, uyghur edebiyatidiki gewdilik ijadiyet hadisilirining birige aylandi, eyni dewrde élan qilin’ghan bir türküm eser jem’iyette keng tesir qozghap, obzorchilarning mu’eyyenleshtürüshige érishti. Kéyinki yillarda yene bir qisim yash edibening bu sepke kirishi féminizm yéziqchiliqini téximu béyitti we janlandurdi. Bu xil ijadiyet hadisisining kölemlishishige egiship, bir türküm obzorchi, tetqiqatchimu barliqqa kélip, bujehettiki tetqiqat tedrijiy chongqurlashti.

Kitab aptori keng sehipe ajritip féminizmliq ijadiyet bilen shughulliniwatqan ayal yazghuchilarning eserliri üstide sistémiliq, etrapliq mulahize yürgüzgen bolup, bu mulahiziler köz qarashlirining yéngiliqi, chongqurluqi bilen ilgiri bu témida élan qilin’ghan tetqiqat eserliridin alahide perqlinidu. U xalide isra’ilning«hanggirt köli» namliq hékayisidiki téragédiyeni: «1980 – yillarning axirlirida uyghur erlirining tolisi en’eniwi erlik hoquqchiliqini négiz qilghan ijtima’iy jins qarishining alliburun eyni dewr jem’iyet tereqqiyatigha maslishalmaywatqanliqini hés qilishtin téxi yiraqta idi… xalide isra’il ijtima’iy jins qarishining erlerge élip kéliwatqan bésimlirini ipadilesh bilen birlikte, bu xil bésimlarning ayallarning téragédiyesinimu keltürüp chiqiriwatqan muhim amil ikenlikini yüksek bedi’iy sezgürlüki bilen aldin’ala körüp yételidi» dep xulasiligen bolsa, rizwan’gül yüsüpning eserliri toghrisida: «bügünki dewr yéziliridiki ayallarning paji’esini keltürüp chiqiriwatqan amillarning erlik hoquqchiliq éngi, fé’odalliq idiye, xurapiy közqarashlar, nachar örp – adetler hemde güzel turmushni arzu qilidighan ayallardiki maddiy we meniwi béqindiliq qatarliqlardin ibaret ikenlikini échip berdi» deydu. Elwette bu qisqa maqalida aptorning négizlik qarashlirini birmu bir körsitip ötüsh mumkin emes. Biz bu yerde ayal aptorlarning eserliri özide hazirlighan alahidilikler heqqide aptor etrapliq mulahiziler’arqiliq xulasilap chiqqan bir nechche nuqtini otturigha qoyimiz:

1. Ayal yazghuchilarning mutleq köp qisim esiri muhebbet, nikah, a’ile,exlaq témisigha béghishlan’ghan.

2. Bu eserlerning tiragédiyelik tüsi qoyuq, chinliq asasi küchlük, turmushqa yéqin.

3. Buxil eserlerning teswirlesh obyékti ayallar bolup, ularda ayallarning a’ilewe jem’iyettiki tengsiz orni, ézilishliri eks ettürülüp, fé’odal erlik hoquqchiliq éngi, en’eniwi ijtima’iy jins qarishi, en’eniwi ayalliq ölchem we’exlaq qarashliri tenqid qilin’ghan hemde küchlük inkarchiliq xahishini ipadilen’gen.

4. Bezi ayal yazghuchilar ichki bayan mewqesidiki bayan usulini qollinp, ayallarning murekkep, ziddiyetlik, nazuk teb’iti, ichki sadalirini échip bergen bolsa, beziliri epsaniwi tepekkur usulidin paydilinip ayalliq héisiyatni erkin ipadileshtek her xil yéngiche ipadilesh usulini qollinip yaxshi ünümge érishken. Shunga bu eserler yuqiri bedi’ylikke we jelp qilish küchige ige bolghan.

5. Bu eserlerde ayallar üchün ayalliq özlük éngining intayin muhimliqi, uning ayalliq ghurur we qedir – qimmet yétildürüshning asasi ikenliki teshebbus qilin’ghan.

6. Ayal yazghuchilarning eserliride eks ettürülgen obrazlar qatlimi köp xilliship, musteqil yashash éngigha ige ayallar obrazi, qehriman ayallar obrazi, zamaniwiliq bilen en’ene otturisida tingirqawatqan, özini izdesh yolida tirishiwatqan ayallar obrazi, tashliwétlgen, ajiz ayallar, bala baqquchi qizlar obrazi qatarliq köp xil, janliq obrazlar barliqqa kelgen.

Aptor féminizm ijadiyitidiki netijilerni mu’eyyenleshtürüsh bilen bir waqitta uningda saqliniwatqan téma da’irisi tar bolush, nöwette her sahe, her qatlamdiki ayallarduch kéliwatqan ré’al mesililerni medeniyet we jem’iyet nuqtisidin chongqur tehlil qilish yétersiz bolush, er pérsonazhlarni ziyade xunükleshtürüwétish, en’eniwi ayalliq obrazini ghayiwi halette güzelleshtürüp teswirlesh yaki ayallardiki ayalliq ghurur, özini qedirlesh éngigha sel qarashtek bir tereplimiliklernimu otturigha qoyidu. Bu qarashlar estayidil mulahize we tetqiq qilishning mehsuli bolup, yazghuchining we tetqiqatchilarning yenimu ichkirilep tetqiq qilishi wepaydilinishigha erziydu.

Kitabta yene er yazghuchilarning féminizmliq xahishtiki eserliri bilen ayal yazghuchilarning féminizmliq eserliri sélishturulghan bolup, biz bu sélishturmidin er yazghuchilarning qelimi astidiki ayal pérsonazhlarning jushqun, ümidwar ikenliki, asanla ajriship musteqil yashash qararigha kéleleydighanliqi, ayallarning eserliridiki ayal pérsonazhlarning bolsa asan ajrashmaydighanliqi, ümidsizlik ichide ganggirap, qayghurup yüridighanliqi, köpinche tiragédiyelik teqdirdin qutulalmaydighanliqini körimiz. Buyerdiki perq mewqening, közitish nuqtsining oxshimasliqida bolup, adette erler’ayallarning a’ilisi, perzentige bolghan tartishishining neqeder chongqurluqini, ajrashqan,tul ayallarning rohiy we jismaniy azablirini, jem’iyette qedemde bir duch kélidighan bozek qilinish we yeklinishlirini ayallardek chongqur hés qilip yételmeydu. Shunga ayallarni erlerdek keskin, ümidwar, kona qarashlarning iskenjisidin dadil bösüp chiqalaydighan qilip teswérleydu. «izdinish»tiki güzel’ay, «tarim süyi keynige aqmaydu»diki nuraniye, «sübhi»diki ghilman hakim, «elwida, köz yéshim»diki qariyeler ene shundaq pérsonazhlardur. Eksiche ayallar’erlik hoquqchiliqi asasidiki jem’iyetning we adet küchlirining rehimsizlikini ayalliq qelbi bilen chongqur chüshen’genliktin, eserliride erlerningkidek jushqunluq, ümidwarliq kem bolidu. Toliraq ularning amalsizliqi, ganggirashliri eks ettürilidu. Biz bu nuqtini köp qisim ayal aptorlarning eserliridin éniq körüwalalaymiz.

Er yazghuchilar’eserlirining köp qismi féminizm nuqtisidin yézilghan eserler emes, peqet melum bölekliride féminizmliq xahish eks ettürülgen, yene kélip ular ayallarning rohiy dunyasini échip bérishte yenila erlik hoquqchiliqi we erlik mewqesidin ayrilalmaydu. Ularning bayan usulimu ayallarningkige sélishturma halette 3 – shexs bayan usuli bolup, aptor hemmini bilgüchi süpitide otturigha chiqidu. Ayallarning hés – tuyghusi, rohiy dunyasini échip bérish – bermeslik, ish – pa’aliyetlirini makroluq yaki mikroluq nuqtidin bayan qilish hoquqi pütünley erlik mewqediki 3 -shexs bayanida bolidu. Ayallar duch kéliwatqan mesililermu er – ayal otturisidiki mesile emes, shexs bilen jem’iyet otturisidiki mesile süpitide gewdilendürülidu. Kishini xushal qilidighini, bezi er yazghuchilarning eserliride ré’al turmushtiki ayallarning ayallarni ézishige oxshash ayallar özi asan hés qilip yételmeydighan mesililer chongqur échip tashlan’ghan. Nurmehemmet toxtining «shehlaköz» powéstidiki wujudigha qulluq éngi we erlik hoquqchiliq éngi chongqur singgen, özi ézilip turup, öz ézilishining derdini özidinmu ajizlardin almaqchi bolidighan rehimsiz ayalning obrazi bizni chongqur oygha salidu. Ebeydulla ibrahimning «sériq sebde» powéstida kesipte netije yaritip, iqtidari bilen hemmige tonulghan bir ayalning adet küchliri, erlik hoquqchiliq qarishi, heset we bezi pitne – pasatchi ayallarning ziyankeshliki tüpeyli tartqan azab – oqubetlik kechürmishi arqiliq kishilerning qan – qénigha singip ketken kona adet qarashliri, kesipte netije yaratqan ayallarni erlerla emes, ayallarningmu yekleydighanliqidek illetler qamchilinip, ayallarning bilim arqiliq özini küchlendürüsh, yéngiliq yaritish we iqtisadiy qimmet yaritish rohi medhiyelinidu.

Yighinchaqlighanda, er aptorlarning eserliridiki jushqunluq, ümidwarliq bilen ayal aptorlarning eserliridiki nazuk, chin héssiyat bir pütünlükning bir-biridin ayrilalmaydighan ikki teripi süpitide xuddi ré’alliqtiki er bilen ayalgha oxshash bir-birini toluqlap turidu.

Kitabtiki mezmunlar we yarqin nuqtilar nahayiti köp tereplime bolup, her bir qur, bölikidin aptorning japaliq ejri we izdinishlirini körimiz. Lékin, bu kitab mezmun da’irisining kenglikige qarimay, müjimellik we yüzeliktin xaliyliqi, tili rawan, chüshinishlikliki bilenmu alahide diqqetni tartidu. Güljamal xanimning tunji méwisi bolghan bu yirik eser uyghur féminizmliq edebiyat ijadiyiti we tetqiqatining güllep – yashnishigha küchlük türtke bolghusi. Biz güljamal xanimning bu sahede dawamliq izdinip, yéngi netijilerni qolghakeltüreleydighanliqigha ishinimiz we tilekdashmiz.

Bu maqale«Uyghuristan  Yashliri – tepekkur» zhurnilining 2 – sanidin élindi.