Autori:Izchimen

Milliy Musteqillighimizni Qolgha Keltürüsh Imkaniyetlirimiz Barmu?

Xitay tajawuzchiliri wetinimiz xelqining musteqil dölet halitige qaytip keliwilishidin qorqup, tarixi menbelirimizni tup yiltizidin qurutush, uqumushluq kishilirimiz we milliy qehrimanlirimizni toluq yoqutush, xelqni mezmut dessep turushqa imkan beridighan barliq maddi asasliridin mehrum qaldurush, xelqimizning oz salahiyet we menligini eslitip turidighan diniy etiqadi, milliy orpe-adetliri, chet’eller bilen bolghan alaqilirini toluq uzup tashlash, hemde her bir qedemde xitay tajawuzchi banditlirigha qayil bolush, ulargha mejburi baghlinish, qulluqqa shükri qilish jehetlerde jenining bariche urunup kelishmekte. Netijide xelqimiz arisida heqiqetenmu bir qisim ümidsiz kishilerni yetishtureligen boldi. „Bunche köp xitay tajawuzchilirigha endi teng kilelmeymiz“ digichiler xitay tajawuzchiliri wastiliq yaki biwaste yollar bilen yetishturup chiqqan qorqunchaqlirimizdur. Bunimu az dep, xitay tajawuzchiliri xelqimiz arisida „shinjang ezeldin musteqil bolup yashap baqmighan, uyghurlar tarixtin buyan xitaylarning bashqurushida yashap kelgen“ digendek tarixqa xilap sepsetilerni tarqitiship, xelqimiz arisidiki bir qisim kishilerge „biz heqiqetenmu musteqil bolup baqqanmiduq?“ digendek gumanlarnimu yaritalighan boldi.

Xitay tajawuzchiliri tarixtin buyanla wetinimiznining tarixi ejdatlirini, yeni Honlarni, Türklerni, Uyghurlarni, Qaraxanilarni, Se’idiyiliklerni boy sunduralmayla qalmastin, eksiche bizning we etirapidiki milletlerning ejdatliridin ölgidek qorqup dunya tarixida shermendilerche qorqunchaqliqning eng büyük simwoli bolghan nechche ming kilometirliq Seddichin sipilini soqup qoghdinishqa mejburlan’ghanidi. U dewirlerde bizning biwaste ejdatlirimiz bolghan Honlar,Türkler, Uyghurlar dunya tarixida büyük shan-shereplerni yaratqan impériyilerni qurup, asiya-yawropani öz tezginide tutup kileligen idi. Bolupmu özlirige Islam dinini tallap alghan biwaste ejdatlirimiz bolghan Qaraxanilar döliti dunya pen-medeniyet tarixida we Islam dunyasida Türklerning esirler boyiche dahiliq qilalishining asasini salghuchi Farabi, Ibni Sina (Avisina), Eljebiri, Yüsüp Has Hajip, Mehmud Qeshqiri qataridiki alim-peylasoplarni yaratqan idi. Dunya, Chinggizxanning otturigha chiqishi sewibidin üzülüp qalghan asiya yipek yolining ornigha dengiz yollirini keship qilghinidin kéyin, wetinimizning eyni waqitlardiki tarixi orni zor derijide ajizliship, xuddi ottura asiyadiki nurghun yerlerge oxshash nispi turghunluq dewrige kirip qélip, köp ajizliship ketken dewirliridimu ejdatlirimiz xitaylarning dölet sepilidin halqip chiqip gherpke yamirap ketishini ünümlük tosap qelishqa qadir bolalighan idi.

Dimek shu nerse eniqki, wetinimiz tupraqliri yeqinqi zaman tarixigha kelgiche izchil türde milliy musteqillighini qolida tutup yashap kelgenidi.

Xitay tajawuzchiliri wetinimiz xelqige bu shanliq tariximizni unutquzush üchün barliq tarixi pakitlirimizni yoq qiliwitishi yetmey, bügünki Sherqiy Türkistanliqlarning asasi qismi bolghan Uyghurlarni Hunlardin, Türklerdin, Uyghur doliti, Uyghur Idiqutlighi, Uyghur Qarahanlighidin, Se’idiye Xanlighidin ayriwitishke küchep urunushti. Emma bu tarixi eniq pakitni komiwitishke közi yetmigendin kéyin, Xelqimizni Türki qerindashlirimizdin, dunyadin, elim-pendin, Etiqatidin we milliy orpe-adetliridin mehrum qaldurushqa, shu arqiliq milliy musteqili yashighan tariximizdin we dunyadiki qerindashlirimizdin xewersiz qaldurushqa jan-jehli bilen hepiliship kelmekte. Hetta Honlar tarixini tonushturup kélip goya Honlar asman’gha chiqip ketkinidek, Honlarning tarixi dawami bolghan Türkler bilen bolghan izchillighini qet’i tilgha almay yushurushqa urunup keldi. Xuddi shuningdek Uyghurlarningmu Türklerning bir tarixi dawami ikenligini yushurup bolalmay, Quju-Beshbaliq Uyghur dölitini, Uning biwaste dawami bolghan Qaraxanilar Uyghur dölitini, uning biwaste dawami bolghan Se’idiye Uyghur xanlighini, Uning dawami bolghan Yaqupbeg Uyghur dölitini qet’i mexpi tutushqa yaki tüptin burmilap körsitishke hedep urunup kelmekte. Qisqisi, bügünki xitay tajawuzchiliri wetinimiz xelqining musteqil dölet bolup texi yeqinqi esirlergichila yasap kelgenligini, hemde buni qayta dawamlashturush üchün Birinchi we Ikkinchi Sherqi Türkistan Jumhuriyetlirini qurghanlighini izchil türde yoshurup yaki inkar qilip kelmekte!

Bu tarixni sistemiliq halda ashikarilap bergen Merhum Yitekchimiz we tarixshunas alimimiz merhum Memtimin Bughra heziritimizni ana wetinige kelishtin menggüluk chekleshkenidi; xuddi shuningdek bu tariximizni xitaylarning öz tarixchilirining yezip qaldurghan tarixi materiyalliri asasida pash qilip echip tashlighini üchün Turghun Almasimiznimu bir omur turmiler we nazaret astida tutup qiynap kelgenidi. Yeqinqi zaman milliy musteqil Jumhuriyet qurush küresh tariximizni echip bergen Abdurehim Tileshup Ötkür ependimiznimu bir ömür türme we nezerbentlerde qiynap öltüriwitishkenidi. Hetta kesipi zörüriyet bilen wetinimiz milliy tarixini wastiliq yollar bilen otturigha chiqirishqa mejbur qalghan nurghun tilshunas yaki edebiyatchi tilshunas alimlirimiznimu wetenperwer bolush-bolmaslighidin qet’i nezer, bir ömür türme-sürgünlerdin beri keltürmidi.

Halbuki, Tarix hergizmu yushurghili bolidighan unche-marjan emes! Biz Ejdatlirimizning musteqilliq küresh rohi we qehrimanliq izlirini bügün bolmisa ete, ete bolmisa ogun choqum tapimiz, hetta jahan’gha mas bir onumluk shekilde tapimiz! Eger biz tapalmisaq balilirimiz yaki eng kechikkendimu ularning newriliri choqum tapidu! Bu izni qum-boran kömüwételmigen iken, xitay tajawuzchiliri tünügün peyda bolupla hergizmu yoqutalmaydu! Biz musteqil milliy dölitimizni jezmen eslige keltüreleymiz!

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Bighemlik Késilimiz

Nöwiti kelgende bu jeryanda xelqimizde peyda bolghan, bügün’giche selbi tesirini yoqatmighan bir mijezimizning kelish menbesini tilgha élip ötsek ziyini bolmas.

Biz Sherqiy Türkistanliqlarning qedimqi ejdatliri Hon bolush bilen birge, Honlar ichide eng etiwarliq Hon qebililiridin biri bolghachqa, Honlarning ana yurti bolghan wetinimiz da’irisidiki bipayan zemin izchil türde bügünki sherqiy Türkistanliqlarning biwaste ejdatliri bolghan bizlerge miras qaldurulup, bu zemin’gha bashtin-axiri igidarchiliq qilip keliwatqan iduq. Bügünki künde xelqimiz ichide eng keng omumlashqan, yuquri mertiwilik, bilimlik kishilerni „Ahun“ dep atap kiliwatqanlighimiz buning bir ispatliridin birsi. Ahun eslide „Aq hon“ din kelgenligini hemme bilse kérek. Aq Honlar eyni waqtida Honlarning yuquri tebiqiliridin bolghan aq söngek tebiqisini teshkil qilatti. Biz ene shu Aqhonlarning ewladimiz. Honlar özlirini Türk dep atap kelginidin bashlap, xitay seddichin sepilining sirtidin bashlap bügünki ottura asiya tupraqlirida Nurghun qetim büyük impiriyilerni qurghan idi.

Bolupmu Türkler özini kök böre ewladi dep atiship gherpke qarap yengi zemin axturup kitiwatqan dewriliridimu, bizning ejdatlirimiz Türklerning eng ilghar terkiwi bolghan Uyghurlar sheklide yenila bügünki tupraqlirimiz sahesini asas qilghan zeminge birdin-bir mirasxor bolup yashap kelgenidi. Bügünki xitaylarning biz Uyghurlarni hazirghiche „Langwaza“ (Böri pushti) dep atap kelishliri ene shuningdin kelgen. Bu xil mirasxorluq alahidiligimiz bizge ozige temenna qoyush, ozini chong tutush, abroygha ehmiyet berish mijezlirini singdurup kelgenidi. Bu xil mijezler eyni waqtida bizning ejdatlirimizgha heqiqetenmu ghorur bérip kelgenidi. Bu xil ghorur, bizni tedriji halda hechnimidin ensirimeydighan bighem mijezlik haletke keltürgenidi. Bu bighemlik eyni zamanlarda bizge ghorur bérip kelgen mijezlerdin bolup, her jehettin üstünlukke ige qilip turiwatqan yipek yoli ronaq tapqan eyni waqitlarda bu xil mijezimizning bolishi bir ghorurlandurghuchi muqerrerlik idi. Emma bu mijezimiz bizge kéyinche selibi tesir körsitish dewrige kirdi.

Chenggizxan weqesidin kéyin, wetinimizning gherp bilen sherqni baghlighuchi yipek yoli tuguni bolushtek ewzelligimizni yoqutushqa bashlidi. Yipek yoli soda-tijaret kirimi menggüluk uzulup qaldi. Shuninggha qarimay xelqimiz bighemlik mijezini qet’i ozgertmey dawamlashturup keldi. „Ghem qilmayli, saqlap tursaq malchilar choqum qayta peyda bolidu!“ dep yetiwerduq. Biz bu türdiki ghem yimesliktin esirler boyiche zerikmiduq. Haman bir küni bu soda yoli qayta echilidu dep, bighemlik bilen saqlap yetip kelgeniduq! Bizning shu dewirlerdiki soda ishlirigha mahir alahidiligimiz peqet leqem ornidila saqlinip , „Sartlar“ (Satarlar – setiqchilar, sodigerler) dep bügün’giche yashap kelduq. Emma heliqi bighemligimizni zadila tashlimiduq. Mongghullar keldi, ular beribir ketidu dep, bighem yetiwerduq; Manjular, xitaylar keldi, ularmu ishlirini tugutup beribir ketidu dep, yenila bighem yetiwerduq. Hetta bu türdiki tajawuzchi düshmenlerni tarixtiki manjulargha oxshutup bighemlik bilen teklip qilishqan we alahide kutiwelishqan waqitlirimizmu boldi! Sodiger millet, eslidila sulhichi, kelishimchi bir millet bolghachqimikin, bügünki kündimu bu tur tenchliq erwahidin qutulup kitelmiduq. Xitay tajawuzchilirining ishliri putmek turmaq, eksiche jiddi eqin qilishqa bashlighandimu, biz yenila bighem halda yetishimizni ozgertmey bügüngiche saqlap kelduq!

Ehwalimiz kündin–künge eghirlishishqa bashlidi. Midir qilghidek, Abduxaliq Uyghurning diyishi boyiche xitay destidin put qoyghidek yermu tapalighidek imkaniyitimizmu qalmidi – Olum bosoghimizgha kélip qaldi! Abduxaliq Uyghur qataridiki sha’irlirimizning, aqillirimizning agahlandurushliri, uyghutushlirigha pisent qilmiduq. Bizning tarixtiki abroyimizim etiwarliq ornimizdin qilche esermu qalmighanliqigha qarimay, biz tarixta undaq iduq, mundaq iduq dep, tarixtiki abroyimizni bügün üchünmu küchke ige dep dawa qilishqa küchep urunduq, aqmidi. Hetta biz eng közge ilmaydighan xitaylar teripidin depsende qilinip, chekidin ashqiche xarliqta qalduq. Endi hayatimizdinmu ensireshke bashliduq, bizni ensizchilik qaplashqa bashlidi. Biz bügün bighemliktin ensizchilikke qarap özgirishke bashliduq. Ensizchilik ichide etirapimizgha qaraymiz, hemme bizge düshmen boluwatqandek, hemmidin guman qilidighan uchigha chiqqan gumanxorluq patqiqigha petishqa bashliduq. …

Mana bu – Biz Sherqi Türkistanliqlarning bügünki heqiqi qiyapitimiz! Buni biz qandaqmu etirap qilalaymiz? Bu mijezimizni etirap qilish bizge herqanche eghir kelsimu, u beribir bir pakit! Emma shunisi barki, bighemlik kesilimizge qarighanda ensizchilik rohi halitimiz birqeder yaxshiraq. Chünki bighemlik bizning közlirimizni, his-tuyghulirimizni, tepekkurlirimizni perdilep turghan idi. Ensizchilikimiz bolsa bu xil perdilerni aziraq bolsimu yirtip tashlap, rialliqni sel enighiraq bolsimu koriwelishimizgha imkaniyet bermekte.

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Mustemlike Mijezlirimiz
Bügün bighemlik dewrimizdin kelgen abroyperestlik, maxtanchaqliq adetlirimizge ensizchiliktin kelgen gumanxorluq adetlirimiz qoshulup, eqlimizni ishlitishke eghir tosalghu bolmaqta. Buni az digendek xitay tajawuzchilirining biwaste yaki wijdansiz xa’inlarning wastisi bilen singdürüshke bashlighan ümidsizlik, yurtwazliq, qebiliwazliq, mez’hepbazliq qataridiki illetlirimiz xelqimizni bir mexset, bir niyet, bir noqtigha toplashqa eghir tosalghu bolmaqta. Bularning tesiride xelqimiz arisida ghelite mustemlike, qulluq pelsepesi yerlishishke bashlap, herqandaq bir tetqiqat, pilan, ghayilarni yaritishimizgha tosalghu bolmaqta. Yeni, xelqimiz arisidiki herqanche bilimlik, ghururluq, etiqatliq dep tonulghan kishilirimizmu xitay tajawuzchiliri teripidin singdürülüshke bashlighan mustemlike illetlirining istixiyilik qurbanlirigha aylinip, ümidsiz pikirler, xiyali perezler, otopiyilik ghayilerning otturigha chiqishigha sewep bolmaqta. Netijide bu kishilirimiz xitay tajawuzchilirining biz Sherqiy Türkistanliqlarni baldaqmu-baldaq yoq qilishning pilani bolghan sulhi pilani, birleshme hökümet pilani, aptonomiye pilani, … digendek aldam xaltilirigha chushup, „bu xil shertnamilar, qanunlar eslide yaxshi tüzülgen idi, biz ijira qildurushta ching turalmiduq“ dep, angsizliq bilen xitay tajawuzchilirining himayichilirige aylinip qalmaqta.

Birinchi Jumhuriyitimiz dewride ene shundaq mustemlike, qulluq mijezlirimizning qurbani bolup, ghelibilik kitiwatqan milliy musteqilliq kürishimiz paji’elik meghlubiyetlerge uchuritilghanidi. Ikkinchi Jumhuriyitimizdin xitay tajawuzchiliri sulhi telep qilishqa mejbur qalghinidimu bizning nurghunlighan ilghar kishilirimiz, jengguwar kishilirimiz, dini olimalirimiz ene shu xil mustemlike, qulluq pelisepesining damigha chushup, eng mukemmel milliy musteqilliq herikitimizning meghlubiyitige ortaq sewepchi bolushti. Netijide, sulhi bahanisida xitay tajawuzchilirining qaytidin küchliniwilishigha purset yaritip berishken boldi.

Eslide Jang Jijong eyni waqtida hergizmu ’11 madda‘ ni talash-tartish qilishqa kelmigen, eksiche urush toxtitip meghlubiyitidin qutulushning birer charisini qilish imkani qalghanmidu dep kelgenidi. Xuddi shuningdek, xitay komunistlirimu xelqimizge „intayin puxta“ pedezlengen aptonomiye qanonlirini sogha qilghinida, bu qanonlarni ijra qilishni meqset qilghan bolmastin, belki milliy armiyimizni yoq qilish, milliy igiligimizni yoq qilish, milliy ghorurimizni yoq qilishni özlirige meqset qilishqanidi. Yeni, bügünki paji’elik halitimizni yaritiwelishni meqset qiliship biz Sherqiy Türkistanliqlargha „Uyghur Aptonom Rayon“ (Uyghur özini özi bashqurush rayoni!) digen posmini keygüzgenidi.

Epsuski, bügünki kündimu xeli uqumushluq digen kishilirimizning aghzidin „bizge aptonomiye qanunlirini ijra qilip bersun, bizge yüksek aptonomiye, fédratsiye bersun“ digendek qorqunushluq sözlerni pat-pat anglap turiwatimiz. Bu xil kishilirimiz özlirini goya xitaylarning, hetta dunyaning dahisi bolup qalghinidek hes qiliship, „xitaylar Sherqiy Türkistan’gha tench yol bilen musteqilliq bersun, dunya jama’eti bizge xitaylardin tench yol bilen musteqilliq élip bersun, Sherqiy Türkistanliqlar musteqillighini qet’i qan tökmey, pütünley siyasi yollargha tayinip qolgha keltürishi kérek“ digendek mentiqisiz, heyran qalarliq buyruqlarni chiqirishmaqta.

Bu kishilirimizni eqilsizlar digendin kore mustemlike, qulluq pelisepesining istixiyilik qurbanliri demey nime deyish kérek?! Bunimu az dep bizning nurghun kishilirimiz „aldirimayli, tewekkulchilik qilmayli, ghem yimeyli, xitay hamini bir küni parchilinidu, xitay demokratliri pat yeqinda xitay komunistlirini aghdurup tashlap hakimiyetni qolgha alidu, shu chaghda biz sherqi türkistanliqlargha musteqillighimizni sogha qiliwitidu, buninggha idiyide teyyarlinip tursaqla kupaye, …“ digendek teximu bimene sözlerni qiliship xelqimizning jengguwarliq iradisige soghuq su sepishmekte. Hetta dunyadiki qaysi bir dölet, qaysi bir teshkilatlardin ümid kutush, Deng Shyawpengning olumi, Shyanggangning qayturulishi, teywenning qaytarma hujumi, üchünchi dunya urushining partilishi, Afghanistanning ghalibiyiti, qaysi bir perishtining yardimi, … digenlerdek xamxiyallar wastiliri arqiliq musteqilliqqa erishish qataridiki kulkilik zamaniwi xurapatlarnimu terghip qilishmaqta! Bu xil eqillerge kulush kérekmu yaki yighlash kérekmu?! Bu xil mentiqisiz, xiyali, xurapi we otopiyilik pikirler bu kishilirimizning eqlige nedin kelgenlikige adem heyran qalidu! Eslide bu bicharilardin tola bek aghrinip ketishningmu hajiti yoq. Chünki eslide bu xil zamaniwi xurapatlar shu kishilirimizgila mensup bolup qalmay, putkul xelqimizning kallisida hakim boluwatqan bimene qarashlardin ibaret. Yeni, bu xil eqilge sighmaydighan pikirler bighemlik, ensizlik, eqidisizlik, mustemlike mijezlirimizning xelqimiz arisidiki selibi inkasliridur. Insan bighemlikke giriptar bolghinida, ensizlikke giriptar bolghinida, qulluq rohi halitide qalghinida ozige ishenmeydu. Ozige ishenmigen kishi hech bir ishqa tewekkul qilalmaydu. Bu digenlik, insan jasaritini yoqitidu digenliktur.

Xelqimizning bu türdiki passip mijezlik bolup qelishigha intayin muhim tesir körsetken yene bir amil bolup, bu amillarnimu közdin saqit qilishqa bolmaydu.

Wetinimiz Sherqi Türkistan intayin özgiche tebi’i joghrapiyilik orun’gha ige bolup, tarim etirapidikiler hayatliq menbesi bolghan su mesiliside igiz qarliq taghlardin erip kelidighan qar suyige qarashliq. Eger qarliq taghlardin su yiterlik miqtarda erip kelmise, bashqa hechqandaq yerde zapas su tepilmaydu. Shuningdek mirasxorluq mijez bu xelqni bashqa yerlerge kochup ketishigimu yol qoymaydu. Bu yerde bighemlik mijezi yene ortigha chiqidu: „Ghem qilmayli, birer yil chidap otseng kiler yili choqum su kelidu!“ Bu xil tebi’i ozgichilik xelqimizning bighemlik mijezining teximu küchiyip ketishini ilgiri suridu. Su kelishi bek kechikip ketse bashqa yerlerge kochup ketishtin kore, shu yerdin kolap su izdeshni ewzel korishidu. Buning netijiside minglarche karizning otturigha chiqishigha sewep boldi. Bu xil mijez dehqanchiliq rayonlirimizdila höküm surup qalmay, yaylaqlardiki charwuchilirimizdimu ozini körsetmekte: Bu yerde yaylaq qurup ketse nerisigha barayli deyiship, Tengri tagh-Altay taghliri arisida aylinip yuriwerdi.

Bu yerde yene bir muhim mesile otturigha chiqidu: Özgiche siyasi joghrapiyimu biz Sherqiy Türkistanliqlarning bighemlik mijezini kücheytip berdi. Sherqiy Türkistan xelqi yipek yolidin mehrum bolup qalghinidin kéyin, dunyadin yiraqliship ketken bu ziminda dunyani zil-zilge salghidek tuzuk bir dagh-dughiliq tajawuzchiliq urushliri körülmidi. Bu dewirlerde gherp dunyasida Islam alemi kücheygen, Babur, Osman impiriyiliri, Engiliye, Fransiye, Prossiye, Awistro-Wengir qataridiki bir munche impiriyiler dunyagha kélip we oz-ara tinimsiz urushlarni qiliship, gherpni astin-üstün qiliwitishkenidi. Shunga gherp dunyasi taki yeqinqi esirlergiche ottura asiyani esidin chiqirishqan idi. Wetinimiz bu dewirlerde nispi tench hayat ichide yashap kelgendek qilsimu, dewrimizning yengi bilimliridin xewersiz xelqimiz qurghaqchiliq, boran qataridiki tebi’i apetlerdin bash kötürelmey, intayin qalaq we namiratliq ichide bir-biri bilen jidel qilishipla ötkenidi. Bumu wetinimiz xelqini tajawuzchilardin bighem qilishqa sewepchi bolghanidi.

19-esirdin bashlap gherpte Charrossiyining, Jenupta Beritaniyining, sherqte Xitayning körülishi xelqimizni az-tola heyran qaldurghidek qilsimu, yenila bighemlik ichide ichki majiralar bilen aware bolup, herbir yurt kündin- kün’ge nacharliship kitiwatqan muhitidin qutulush üchün oz beshimchiliq bilen heriket qilishiwatqanidi. Gerche Yaqupbeg buxil chechilangghu haletni ozgertish üchün on nechche yildin artuq hepiliship, weten birligini qolgha keltürüsh üchün korinerlik qedemlerni tashlighan bolsimu, tashqi düshmen’ge taqabil turghidek shara’itini toluq teyyarliyalmighanidi. Bu rayon, eyni waqtidiki uch chong impiriyining bir-birige uzaqtin xiris qilishidighan nispi siyasi boshluq halitige kirip qalghanidi.

Buxil nispi siyasi wako’umluq weziyetni axiri Charrossiye chikip kördi. Buningdin tüzük bir eks tesir chiqmighanlighini körgen xitay-manjur impiriyisi Zo Zongtangning uzun muddetlik teyyarlighidin kéyin, zor kulemlik eskiri küch bilen sherqtin basturup kirdi! Yiraq sherqte bir-biri bilen qanliq urushiwatqan xitay bilen rossiye, ortaq düshmini En’giliyedin mudapiye korush birliksepi qurushup, Bedölet hakimiyitimizni En’giliye gomashtisi digen bohtan bilen yoqutushqa kirishti. Derweqe tez aridila wetinimiz xitay tajawuzchilirining beqindisigha aylinip qalghanidi. Bu jeryanda qarimaqqa chet’el tajawuzchi küchliri üstün rol oynighandek qilsimu, mahiyette xelqimiz arisida küchiyip ketken bighemlik rohi haliti düshmen’ge yochuq echip bergenidi.

Zo Zongtang, xelqimizning bu xil ehwalini körüp, bu zeminni menggü xitay yerige qoshiwelish xiyaligha kelgenidi we wetinimizning ismini wetinimiz ichidimu xitaychilashturush, xelqimizning barliq qoralliq küchlirini we barliq uqumushluq zatliri bilen baylirini qirip tugutush, barliq altun-kumushlirini bulap eliwelish, putkul hakimiyet amillirini xitaylashturush qataridiki tedbirler bilen, wetinimiz xelqini xeli uzun mezgilgiche bash kötürelmes qiliwaldi. Xelqimizmu nime weqe bolghinini perq qilip bolghiche etirapini yüzminglighan xitay tajawuzchi eskerlirining qorshap bolghanlighini korginide, nime qilarini bilmey hangwiqipla qaldi. Bu dewirdin bashlap kona ijtima’i kiselliklirimizge qolluq illetliri qoshulushqa bashlidi. Xelqimizdiki ensizlik mijezi tedriji üstünlukke irishishke bashlighanidi. …

Xelqimizning yerim mustemlike hayati yuquriqidek kona-yengi ijtima’i mijez illetlirining birlishishi netijiside dolqunsiman tereqqi qilip, bügünki paji’elik haletke kelishimizning tarixi asasini yaratqan boldi. Eslide xitay tajawuzchilirining wetinimizge besip kirgen waqtliri dunyaning eng qalaymaqan dewirlirige toghra keliwatqan bolup, sherqte xitay manjur impiriyisi ichki-tashqi urushlar tupeylidin eng axirqi mehsher künlirini yashawatqan, keynidinla kelidighan tugimes ichki urushlirining amilliri yaritiliwatqan, gherpte Balqan-Qirim urushliri, keynidinla partilighan birinchi dunya urushi meydangha kélip Fransiye, Prissiye, Avüstir-Ven’gir, Charrossiye, Xitay-Manjur, Osmaniye impiriyiliri birla waqitta aghdurulghan bir weziyet shekillen’genidi. Emma wetinimiz xitay mustemlikisige aylinip qeliwatqan bolsimu, yenila nispiy siyasiy boshluq ewzelligini saqlap, wetinimiz xelqimu yenila dunyadin bixewer halda bighemligini dawamlashturmaqta idi. Buninggha egiship künsayin küchliniwatqan ensizchiligimu xelqimizni bulghashqa bashlighanidi.

20-esirning kirishi bilen, xelqimiz gerche xitay tajawuzchilirining ichki-tashqi parakendichiligidin istixiyilik paydilinip ikki qetimliq milliy azatliq qozghilingigha atlan’ghan bolsimu, Birinchi Jumhuriyet dewrimizni ghil-palla körsitip qoyup yene jimip ketkenidi.

Ikkinchi dunya urushi biz üchün milliy musteqillighimizni eslige keltürüshning tepilmas pursitini yaritip bergenidi: Ros komunizimi yimirilish xewipi astida qalghan, Beritaniye jenobi Asiyadiki mustemlikiliridin ayrilishqa mejbur qeliwatqan bolup, wetinimizning shimal, gherp we jenup teripidin hechqandaq mudaxile tehditi qalmighanidi. Bolupmu xitay doliti yaponlarning qoligha chushup qeliwatqan, buni az dep tugimes ichki urush yeghiliqigha petip qeliwatqan intayin xaniweyran halette idi. Shunga xitaylarningmu wetinimizdiki tajawuzchi qoshunliri üchün hechqandaq yardem qolini uzartish imkanliri qalmighanidi.

Ensiz mijez basquchigha qedem qoyiwatqan xelqimiz arisidiki bir qisim tewekkulchi kishilirimiz Gheni Batur qatarliqlar yitekchiligide Awral dawanlirida xitay tajawuzchilirigha qarshi istixiyilik tewekkulchilik herikitini bashlidi. Bu heriket derhal netijige eriship, tezlikte kengiyip milliy musteqilliq herikitige aylan’ghanidi. Nurghun tejribe-sawaqlargha ige xelqimiz bu azatliq herikitini tarixta körülmigen bir teshkilatchanliq, ittipaqliq, pilanliq türde qanat yaydurushqa bashlidi. Anilirimiz azat rayonlirida suyumluk perzentlirini „dumbengdin oq yiseng balam bolmay kitisen“ digendek wetenperwerlik rohi bilen urushqa yolgha salidighan tesirlik menzirilerni yaratqanidi. Ikkinchi Jumhuriyitimiz waqitliq hökümitimizmu urush qaynimigha petip qalghan sovet ittipaqini eyweshke keltürup bir qisim yardemlerge erishkidek haletnimu yaritalighanidi. Netijide yüz minggha yeqin xitay tajawuzchilirini bir yilgha yetmigen qisqighine waqit ichidila tire-pireng qilip 40 minggha yetmes halgha azaytalighanidi! Hetta Jang Jijongning etirap qilishiche wetinimizdiki qoralliq xitay tajawuzchilirining jem’i sani 8 minggha chushup qalghan, buning ichidiki eng jengguwar dep qaralghan küchlirimu bügünki „Shixenze“ ornigha chushkün qilghan 20-30 ming milliy armiyimizge qarshi Manas deryasining gherbi qirghiqigha istihkam qurghan bir-ikki ming neper teshkilsiz eskiri idi.

Ular Ürümchini qoghdash üchün herbi mektep oqughuchilirini asas qilghan urush tejribisimu yoq 2-3 ming yighindi tajawuzchilirigha tayinishqa mejbur qalghan bolup, milliy musteqillighimiz bir shiddetlik xelqilghuch hujumghila baghliq bolup qalghanidi. Xitay tajawuzchilirining katiwishi Jang Jijongning bolsa wetinimizdiki 40 mingdinmu aziyip ketiwatqan xitaylirini saq salamet dolitige chékindürüp ketishning charisini qilishtin bashqa bir ish eqlige kelmes halgha kélip bolghanidi. U derhal telegramma bérip bir diwiziye qoralliq qoshun keltürüshke buyruq qilish bilen birge, milliy armiyimizning baldur hujum bashliwilishini toxtutup turishi üchün anisini setiwitishkimu teyyar haletke kilip bolghanidi! U eng axirqi herqandaq shermende charilarni sinaq qilishqa teyyar idi. Uning xiyaligha ikkinchi dunya ghaliplirining birige aylinip qalghan Sovetler Ittipaqi konsuli keldi-de, dolitide ittek düshmenliship turghanliqigha qarimay komunist xitayliri wastisi bilen milliy armiyimizning baldur hujum qilishini aziraq waqit bolsimu toxtatquzush üchün ulargha yalwurushqa mejbur boldi.

Öz menpe’etini birinchi orun’gha qoyushqan Sovet Ittipaqimu ottura asiya Türki mustemlikilirining yenida kelgüsi ijtima’i tüzümining qandaq bolishi namelum bolghan we komunizimni ret qilish ehtimali bekla chong bolghan bir Türkiy jumhuriyitining peyda bolishini esla xalimatti. Shu seweptin ularmu xitaylar bilen bolghan düshmenliklirini bir chetke qayrip quyup, Ikkinchi Jumhuriyitimiz waqitliq hökümitini urush toxtutup xitay tajawuzchilirining sulhi tekliwini qobul qildurushqa zorlash wedisini berdi we uzun otmeyla Ikkinchi Jumhuriyitimiz hökümitining sulhi qobul qilish üchün urush toxtatqanlighi ashkarilandi!

Peqetla xiyaligha keltürmigen bu urunushining bunche zor netijige erishkenligidin gulqeqeliri echilip ketken Jang Jijong, nime qilarini bilelmey derhal xitaygha qaytip, wetinimiz xelqini qayta qul qilish we wetinimiz tupraqlirini xitayning hayatliq makani qiliwilishning charisi üstide heriketke atlandi. Bu heqte „Üch Ependilirimiz“ teripidinmu resmi bir sulhi telep qilish maddilirining tepsili layihisi xitay katiwishi Jang Jijonggha sunulghanda,  bu layihini alghan Jang Jijong bu layihini köp özgertmeyla xitay sulhi layihisi süpitide derhal Ürümchige atlandi. Chünki bu layihide uning beshini eng bek qaturidighan milliy armiyimizning teghdiri qilche tilgha elinmighan idi. Shunga Jang Jijong Ürümchi söhbiti jeryanida milliy armiyimiz heqqidiki herqandaq pikir-tekliplerge qet’i yol qoymasliq jehette axirghiche tirkeshti. Buning netijisini chiqiralmay, awal „birleshme hökümet“ qurashturup bolup andin muzakire qilish wedisi bilen „Sulhi shertnamisi“ gha imza qoydi. Halbuki, bu jeryan’ghiche wetinimizge toluqlap kirgüziwalghan xitay qoralliq tajawuzchilar qoshunining saninimu allimuqachan milliy armiyimiz bilen tirkisheligidek halgha keltürishiwalghanidi!

Atalmish qorchaq „Birleshme hökümet“ ning barliq shertliri pütünley Jang Jijongning kütkinidek bolghanidi. Yeni bu qorchaq birleshme hökümet terkiwidikilerning yerimidin köpiregi xitay tajawuzchiliridin we ulargha sadaqet körsitidighan xitay ghalchiliridin teshkil tapqanidi. Hetta bu qorchaq birleshme hökümetning terkiwige kirgen bir qisim kishilerni gerche Jang Jijong yaxshi körüp ketmisimu, emma ularning köp qismi milliy hökümitimiz rehberliri bilen qet’i chiqishalmaydighan kishilerdin terkip tapqanlighini sezgen bu hiliger xitay, ghing qilmidi. Netijide bu qorchaq hökümet ichini tugimes zidiyetler qaynimi ichige paturiwitip, uzun’gha qalmay bu rehberlirimiz arisida yarashturghusiz parchilinishlar chiqiriship, atalmish birleshme qorchaq hökümetni pütünley xitay tajawuzchilirining tizginige eliwilishti. …

Yeqinqi zaman tariximizda eng mukemmel shekilde qurulup zoriyiwatqan milliy armiyimiz bilen Ikkinchi milliy Jumhuriyitimiz özlirini xelqperwer, milletsöyer, dini alim dep atishiwalghan kishilirimiz arisidiki, hetta özlirimu nime ikenligini eniq bilmeydighan atalmish idiyiwi eqimlar talash-tartishliri, xitay tajawuzchiliri we ular yetishturgen weten xa’inlirining buzghunchilighi bilen meghlup boldi. U künlerdiki bizning dahilirimiz özliri etiqat qilip kiliwatqan idiyiwi eqimlargha mensup bolmighan herqandaq bir dahining yenigha yeqin kelmey, xitay tajawuzchilirigha yaki roslar bilen yeqin turushni talliwilishti! Bu dahilirimiz öz eqidilirige bolghan sadaqitini milliy musteqillighimizdin üstün körüshti! Aqiwette, wetinimiz Seypidin Eziz we Burhan Shehidi qataridiki weten xa’inlirining wastisi bilen xitaygha setiwitildi. Yeni bighemlik peyda qilghan abroyperestlik bilen, mustemlikichilik peyda qilghan qulluq idiyisi üstünlukke erishken boldi!

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Xitay Mustemlikichiler

Xitay tajawuzchiliri hergizmu bizning bilermenlirimizdek eqidisini weten menpe’eti üstige dessitiwalmastin, milliy menpe’eti üchün 20 yilliq qanliq jeng qilishqan düshmenliklirini qilche ikkilenmestin chorup tashliship, milliy menpe’eti üchün öz eqidilirini qurban qilishti. 45-yilining küz aylirida bir-birsige bir gherich yernimu tartturup qoymasliq üchün qanliq jeng bashlighan Gomindang xitayliri bilen Komunist xitayliri wetinimizdin ayrilip qalmasliq üchün, Kengsu karidoridiki urush halitini peseytiship, Gomindangning bir diwiziye qoshunining urushtin chiqirilip wetinimizge basturup kirish qararini chiqarghan bolsa, 49-yili wetinimizge qechip kiliwalghan nechche tümen Gomindang qoshuni qilche ikkilenmestin komunistlargha „teslim bolush“ni qarar qilghan idi.

Bügünki künde Beijingni merkez qilghan komunist xitay tajawuzchiliri wetinimizde biwaste bulangchiliq, qirghinchiliq, milliy yoqutush élip berishni kücheytiwatqan bolsa, Amerika, Yawropa, Awistiraliyige „qechip chiqiwalghan“ „demokratchi“ xitaylar özlirini “ „perishte xitay“ lardin qilip körsitiship chet’ellerdiki Uyghur we Sherqiy Türkistan teshkilatlirining küresh yönülishini burmilash, xelqara jemiyetning közini boyash üchün  „hesdashliq“, „Uyghurdin ibaret az sanliq milletke ich aghritish“ we „yardem bérish“tin ibaret ustiliq bilen pedazlan’ghan yumshaq tajawuzchiliq we kona mustemlike döletlerge xelqarea éqimdin ustiliq bilen paydilinip asanla mirasxorluq qilishtin ibaret hile neyrenglirini(xuddi 1912-yili junghua min’guo manju empiratorliridin Sherqiy Türkistanni hechqandaq bedel tölimeyla miras alghandek) „demokratiye“, „kishilik hoquq“, „gep qilish hoquqi“ digendek shéker  yalitilghan oghilar bilen emeliyleshtürüshke urunup, Sherqiy Türkistan tupraqliridin xitaylarni qoghlap chiqirishni ghaye we heriket programmisi qilghan teshkilarlarni Beijing komunist terrorchilar gorohi bilen tamamen oxshash teleppuzda „terrorchi teshkilat“, -dep, xitay tajawuzchilirigha keskin qarshi turidighan, ularni wetinimizdin qoghlap chiqirishni eng asasliq meqset qilghan shexslirimizni bolsa Beijing hökümitige masliship „terrorchi“-dep hemme yerde teshwiq qilmaqta.

Sherqiy Türkistan’gha qanunsiz kiriwalghan xitaylarni qoghlap chiqirimiz, eger chiqip ketmise qoral küchi bilen qoghlaymiz,-digen heqiqet qaysi Sherqiy Türkistanliqning aghzidin chiqsa demokratik xitaylarning quyqa chéchi tik turidu-de, u shexsni derhal yoqutushqa urunidu, u tewe bolghan Uyghur yaki Sherqiy Türkistan teshkilatini özliri turghan döletlerdiki hökümet we xelqara teshkilatlargha chéqishturup yoqutuwétishke urunidu! Ular tajawuzchiliq mahiyitini yoshurush üchün wetinimizning mubarek namini qesten togha atashmaydu „chégrimiz tereptiki yéngi mustemlike „-deydu, xelqimizni bolsa Beijing komunist tajawuzchilirigha oxshash teleppuzda „az sanliq millet“-dep atap, bizning teshkilatezalirimiz qatnashqan sorunlarda bolsa aghzining uchida „Uyghur“-dep atap qoyidu.

Bu bizning musteqilliq kürishimizde ahalide diqqet qilishqa tégishlik mesile bolup, sülhi-salagha aldinip kétip nishandin uzaqliship ketishtin hushyar bolushimiz lazim! Herqandaq dostluqning, hemkarliqning bir pirinsipi we ortaq noqtisi bolidu.

Xitay komunistliri özliri bilen shertsiz birlishiwalghan „Gomindang xitay qalduqlirini tazilap bolupla chiqip ketimiz“ digen aldamchilighi bilen xelqimiz arisidiki diniy dahilar, lebiralist pikir eqimidikiler, musteqilliqni himaye qilghuchi we komunizimni xalimaydighan kishilirimizni „gomindang qalduqliri“ digen qalpaqni keygüzüp qirip tashlashti. Keynidinla milliy armiyimizning ofitser-jengchilirini xizmet guruppisi namida milliy qoshunimizdin ayrip yerlikke tarqaqlashturup, milliy armiyimizni yitekchisiz we azat rayonsiz halgha keltürüshke tirishti. Qalghan birqanche milliy polklirimiznimu wijdani, ghururi bolmighan yaghach qapaq kishilerning qoligha tutquzup heli Altay, heli Qumul, heli Xoten’ge yorghulitip, azat rayon asasidin pütünley ayriwitishti. Xelqimiz xitay tajawuzchilar qoshuni ichige tarqitiwitilgen bolsimu yenila eng söyümlük himayichiliri dep tonuydighan milliy polklirimizning nede turup-nede qopiwatqanlighini bilelmes halgha keltüriwitishti. Atalmish „Hindistan chegra urushi“ bahanisida 7995-milliy polkimizdin bashqa polk-qisimlirimizni Tibet igizligidiki quruq taghlar arisigha chechiwitip tebi’i qirilip tügitishini kütken idi. U yerlerdinmu saq qalghanlirini qayturup kélip sheher-bazarlirimizgha dem aldurush bahanisida tarqitiwitip, jenggiwarlighini tamamen yoqatqan halgha keltürüshup, axiri jimmitila tarqitiwitishti. Eng axirida qalghan bir milliy polkimiznimu Long Shujinning zorlishi, Lin Biyawning testiqlishi we Seypidinning biwaste uxturushi bilen Pukangda tarqitiwétishti!

Bu jeryanda chishining eqini körsitiship yurgen xitay komunistliri Jang Jijongning mesliheti bilen putkul tarim wadisining toghraqliqlirigha, Ghoja Niyaz Hajim qoshunliri bilen urushta eghir meghlup bolghan we ikkinchi Jumhuriyitimiz qoshonliridin eghir meghlup bolghan kona urush meydanlirigha, muhim qatnash tugunlirige, muhim milliy ahale rayonlirimiz etirapi we kona azat rayonlirimizgha hisapsiz muntizim xitay tajawuzchi qoralliq qoshonlirini mokturup, xelqimizning qozghulang qilish ehtimalini basturushqa teyyar qilindi. Bu qoshonlirini milliy rayonlardin mexpi tutush üchün iqtisadi qiyinchiliqlirini oz yeride xelqilish meqsidide he-dep dehqanchiliq ishliri bilen shughullandi. Xitaydin yardem keltürgidek halgha keliwalghan we milliy armiyimizning tehdit qilishidin qutulghan bu tajawuzchi qoshonlirini zor küch bilen maddiy yardem bilen yulep, wetinimiz milliy igiligimizni sunduridighan mexsus xitaylashturulghan yengi sana’et sheherlirige aylandurushqa mexpi tutush qilishti. Yetishmigen emgek küchi üchün mexsus xitaydin köchmen köchürup kélip, nechche milyon kishilik yerim muntizim-yerim ishlepchiqirish xarakteridiki sansizlighan „bingtwen“ sheher-polk meydanlirini berpa qilishiwaldi.

Bu türdiki sun’i xitaylashturulghan mexpi herbi sheherliri arqiliq wetinimizning milliy igiligini toluq weyran qiliwetkinidin kéyin, herxil bahanilar bilen milliy sheherlirimizni igelleshke bashlidi. Bügünki künde wetinimnizning tarixi milliy sheherlirimizdiki barliq sana’et we tijaret yerlirinining hemmisi desliwide bingtwen alaqilishish ponkiti, mihmankutush, oteng-gerejliri namida sheherlirimizge kirip kelgen herbi yaki bingtwen noqtilirining kingeytilishidin barliqqa keltüruldi. Xitay tajawuzchiliri ene shu xil mutleq herbi küchi wastiliri bilen wetinimizni xitaylashturushni ishqa ashurghanidi. Mana bügün bundaq mexpi nopos köpeytishke hajiti qalmighachqa, herqandaq bir yengi sana’et, kan, ferma, meydan, tijaret, herbi sana’et, qatnash esliheliri qurulishi bahanisida xitaydin köchmen keltürüshmekte.

Desliwide epkesh koturup yolgha chiqqan bu xitay tajawuzchiliri mana bügün tömüryol qatnishi wastisi bilen yiligha milyon kishilik sun’i köpuyush shara’itige erishiwaldi. Emma xelqimiz ‚Shixenze‘, ‚Kuytung‘, ‚Ushshaqtal herbiy sana’et-atom yadro sinaq rayoni‘, ‚daxiyen qatnash tuguni‘, ‚Ujachuy herbi shehiri‘ digendekler, undin bashqa barliq bingtwen-diwiziye rayonlirining qandaq meqsette peyda qilin’ghan sun’i xitaylashturulghan yerler ikenligini birer qetimmu oylap qoyushmidi! Bularning hemmisi wetinimizni xitaylashturushning, wetinimiz xelqini qanliq basturushning pilanliq, uzun muddetlik pilanliri idi. wetinimiz bügün ene shu türdiki xitay köchmen küchlirining qurbanigha aylinip ketti. Shundaq kesip eytishqa bolidiki, eger kelgüside milliy azatliq herikitimiz xelqilghuch ghalibiyet basquchigha kirgen dewride, ene shu sun’i xitaylashturulghan sheher-bingtwen yerliri bizge eng eghir bedel tolitidighan noqtilar bolup qalidu!

Melum menide kishini qayil qilish we ishendurush küchige ige „Uyghur Özini Özi Bashqurush Rayoni–Atalmish uyghur aptonom rayoni“ qanunlirining tüzülishi, yuquriqidek weqelerning meydan’gha chiqishigha pütünley qalqan bolup bergenidi. Bügün ularning xelqimizdin qorqup undaq qalqan tutishigha zadila hajiti qalmidi. Shunga bu qanunlardiki ‚Uyghur‘ ismining ornigha xitayni wekil qilip körsitidighan ’shinjang‘ ismini dessitishti we shuningdek bir qisim axmaqlarni qolida tutup turush üchün teximu pedezlengen ‚aptonom qanun‘ lirini tüzüshup xelqimizge sunushmaqta. „Axmaq Uyghurlar bu qanunlarni ijra qildurimiz dep aware bolup tursun“ diyishken xitay tajawuzchiliri wetinimizge qosh relisliq tömüryol yatquzushup tajawuzchi köchmen ahalisini yüz milyon’gha yetküzüsh, nefit-gaz turba yoli yasap toshulidighan nefit-gaz bayliqlirimizni yüz milyon tonnigha yetküzüsh üchün jiddi tutush qilishmaqta!

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Ténchliq Késilimiz

Xitay tajawuzchiliri xelqimizni tench pa’aliyetler bilen melike qilip tutup turidighan „Uyghur aptonomiye“ qalqini bilen öz meqsidige eriship kelmekte. Halbuki, bizning bir qisim kishilirimiz yene ‚aptonomiye‘ telep qilishni milliy musteqilliq herikitimizning aldinqi sherti dep (mezkur kitap yeziliwatqan 5 yil awalqi muhajir teshwiqatlirigha qaralsun) dawrang qilishmaqta! ‚Aptonomiye‘ ni siz meqset qilghiningiz bilen, xitay tajawuzchiliri wetinimizni teximu toluq igellesh, xelqimizni teximu tez yoqutushning eng mukemmel wastisi qilishni arzu qilip kelishmekte! Shu seweptin xelqimiz herqandaq bir ‚aptonomiye, ali aptonomiye, xitayning fédratsiyisi‘ digendek teleplerning hemmisila bügünkidin qilche perqi bolmaydighan, hemde wetinimizning musteqilliq heriketlirini chekleydighan amillar ikenligini qet’i tonup yétishimiz shert!

Kim bilidu, bu xil teleplerni shu’ar halitige keltürishiwalghan uqumushluq kishilirimiz ehtimal bügünki aptonomiye qorchaq hökümiti üstidiki xa’inlarning ornigha qorchaq emeldar boliwilishni konglige pukkenmu texi! Buningdin bashqa yene nime meqsetke yitelishi mumkin? Diqqet bilen kuzitidighan bolsaq Yang Zingshin, Jing Shorin, bolupmu Sheng Shisey dewriliri wetinimiz sheklen bolsimu ‚fidratsiyi‘ ge erishken bolmidimu? U dewirlerde wetinimizdiki ‚fidratsiye‘ tüzümi shekil jehettin asasen qurulup bolghanidi. Xelqimiz bu xil ‚fidratsiye‘ lerdin nime menpet alalidi? U chaghlarda wetinimiz xelqi teximu wehshi xitay tajawuzchilirining millitarist terrori astida ezilmigenmidi?

Bu millitaristlar qolidin kelse, küchi yetkinide biwaste qirghin qildi, küchi yetmise chet’el küchlirini chaqirip kirip bolsimu xelqimizni qirdurghuzdi! Wetinimiz ichide xalighanche bulang-talang qilish bilenla qalmay, wetinimiz xelqi arisigha qimar, ichimlik, zeherlik chikimlik, fahishe, oghurluq, parixorluq, cheqimchiliq, zomigerlik illetlirini keng tarqitip xelqimizni bozek qilish we jasaritidin mehrum qaldurushta chekidin ashuriwetkenidi! Abduxaliq Uyghurimiz, Memtili tewfiq Ependimiz, Tömür Xélipimiz, Ghoja Niyaz Hajimiz, Sawut damollimiz, Lotupulla Mutellipimiz, … ene shu dewirlerde eng wehshi yollar bilen olturulmidimu?!

Mana bular xitay tajawuzchilirining bizge bergen atalmish „fidratsiye“ sining heqiqi ülgiliri! 50 minggha yetmigen xitay tajawuzchiliri bar waqtida erisheligen fidiratsiye hoquqimiz ene shunchilik bolghaniken, bügünki on milyonluq xitay tajawuzchiliridin alidighan ‚fidratsiye hoquqi‘ miz nime bolmaqchi!

„Beyjing hökümitining bizge tutqan pozitsiyisi yaxshi idi, emma yerliktiki xitay chérik emeldarliri ishimizni buzmaqta!“ – Bu neqeder kulkilik we axmaqane qarash! Yang Zinshinni, Jing Shurinni, Sheng Shiseyni, Wu Jongshinni, Jang Jijongni, Wang Jinni, Wang Enmawni, Long Shujinni, Yang Yongni, Wang Fengni, … undin kéyinki barliq xitay tajawuzchi ‚gobernator‘ lirini biz Sherqiy Türkistanliqlar ixtiyari talliwalghanmiduq? Ularni, ular yürgüzgen fashistik siyasetlerning hemmisini shu „pozitsiyisi yaxshi xitay mergizi“ pilanlap bermidimu? ‚Aptonomiye‘ hoquqining özlirige paydisiz terepliri körülgen haman, ene shu xitay mergizi bu türdiki ‚aptonomiye‘ siyasetlirini bir chetke qayrip qoyup, sun’i jiddi siyasi weziyet uydurup chiqiship neq eksilinqilapchilargha, zomigerlikke, gomindang qalduqlirigha, ongchilargha, yerlik milletchilerge, uch qizilbayraqqa qarshi chiqqanlarni tazilash, totni eniqlash, sotsiyalizimgha kondurush herikiti, medeniyet inkar qilish herikiti, küresh qilish, tenqit qilish, özgertish qirghinchiliqliri, Lyu Shawchi, Lin Byaw, Deng Shyawpeng, hetta atam bilmigen Kongzi-Mingzi gomashtilirini tazilash herikiti qatarliq fashistik heriketlerni orunlashturup, özliri chiqarghan „milliy“ qanunlarni waqitliq bikar qilip kelishmidimu? Bundin kéyin yene bundaq fashestik uyunlarning oynalmaydighanliqigha kimmu kapaletlik qilalaydu?!

Bu xil rezil siyaset-qanunlargha ishen’gen dangliq erbaplirimiz pütünley qulluq patqiqigha petip qélip pikir qilishiwatqan kishilirimizdur! Düshmen weziyiti tüptin ozgergen bügünki künde, bizning bu xil dangliq erbaplirimiz yenila shu kona muqamlirini aztola perdazlap bazargha sélip, xelqimizning milliy musteqilliq jengguwar heriketlirini qanat yaydurush qizghinliqlirigha soghuq su sepishmekte! Bügünki dunya bizdin tench yetip berishimizni, jidel chiqirip ularning beshini aghritip bermesligimizni telep qilishmaqta! Yeni, dunya jama’iti bizni bilmeydu emes, intayin yaxshi bilidu. Ular bügün yetti qat asmanda turup yer yüzidiki qaysi bir yerde turghan birer ademning saqilini chushurup-cheshermiginigiche bilidikenu, bizning tartiwatqan naheq azawimizni bilmey qalarmu? (bu sözlerdin 5 yil ötken bügünki künde Amerika we BDT özlirige homuyush xiyalini qilip qoyghan tot tok-tok Uyghurni ta Afghanistan chollukliridin tepip kilip „dunya tenchlighini buzghuchi terrorchilar“ dep, jazalashqa kirishmidimu?!

Halbuki, ular qanche xitayni yaki qanche amerikiliqni öltüreligeniken? Shularni bahane qilip xitaylar wetinimizde uchuq-ashkare her yili nechche yüz qerindishimizni quruq gumanlar bilen qolgha élip sotsiz-soraqsiz xelqi-alem aldida etip olturgenligini birer medeniy dunya chiqip terrorchilar dep jazalash xiyaligha kilip baqqanlighini bügün bilidighanlar bolsa chiqip sözlep baqsun!) Qisqisi, bügünki dunya bizdin zulumgha hijiyip turup berdashliq bérip olumge razi bolishimizni telep qilishmaqta. Bügünki dunya jama’eti shuning bilen teng yene qaysi bir haywan, qaysi bir hasharet we yaki qaysi bir giyaning nesili qurup kitiwatidu dep ensiriship, milyartlighan dollar xejlep qoghdashqa atlanmaqta. Birer janiwar dostimiz uchurap qalarmu digen tamalar bilen milyartlighan dollar xejlep ka’inatni axturup yürüshmekte.

Emma tapinining astida engirawatqan biz Sherqiy Türkistanliqlargha qarap qoydimu? Bizning nechche on milyonlighan xelqimizni bir tal giyachilik, bir tal qurt-qongghuzchilik kördimu? Tenchliq, demokratiye, kishilik hoquq, muhit asirash digendek jarangliq shu’arlarni towlap yürüshken dunya jama’eti bizning xitay tajawuzchilirining changgilida gor azawini tartiwatqanlighimizgha qarap qoydimu? oz waqtida Hindistan xelqi en’giliyiliklerning changgilidin qutulmaqchi bolghinida, Jenobiy Afriqa negirliri erqchilarning zulümidin qutulushni telep qilighinida, Pelestin xelqi wetinini telep qilghinida, Tibetlikler musteqillighini telep qilip heriket bashlashqa teyyarlinish aldida ene shu dunya jama’eti bu xelqlerning etiqat qilip keliwatqan dahilirigha „xelqingni zulumgha berdashliq bérip jim yetip olumni kutushke mejburlashta insaniyetke qoshqan tohpeng üchün“ dep Nobel tenchliq mukapatini boynigha esip aghzini tuwaqlashqanidi. Bekérek heddidin ashqinimizda bundaq usulni bizge qollinishtinmu yanmaydu!

Bügünki künde wetinimizning gherbiy we shimaliy qisimliri komunizim qorshawidin qutuldi. Nurghun tarixi qerindash we xoshnilirimiz milliy dölitini deslepki qedemde eslige keltüriwelishti. Buningdin rohlan’ghan bir qisim ulugh erbaplirimiz derhal heriketke atlinip, „pat arida xitaydimu komunizim halak bolidu, uning ornigha chiqidighan ‚aq kongul demokratik xitaylar‘ bizgimu musteqilliqimizni soghat qiliwitishidu“ deyiship, atalmish demokratchi xitaylargha dadisigha ishengendek ishinip xelqimizni jim yetip berishke zorlashmaqta! „Bügünki xitaylar dunyani qorqutalighidek qoral we eqtisadi küchke erishiwaldi, Sherqi Türkistanliqlar peqetla tench yollar bilenla milliy erkinligini qolgha keltürelishi mumkin,…“!!!

Bu xil qarashtiki kishilirimizning ustazliri bundin 50 yil awalmu shu sepsetisi bilen xelqimizni aldap, 40 minggha yetmeydighan xitay tajawuzchilirining bügünki on milyonlighan apet haligha keliwilishigha birdin bir sewepchi bolghanidi. 40 minggha yetmigen xitay tajawuzchiliri bizge tenchliq yolida musteqilliqimizgha yol qoyushmighaniken, bügünki 10 milyongha yeqin xitay tajawuzchiliri qolida milyon kishilik zamaniwi qoralliq qoshoni, on minglarche tanka-zembirekliri we urush ayropilanliri, hetta atom bombiliri bar turughluq, wetinimizdiki tugimes nefit baylighini, herxil kam tepilidighan kan bayliqlirini, bipayan tupraqlirini, yawrupa-ottura sherqqe chiqish qurughluq yolini körüp turup biz Sherqiy Türkistanliqlargha tench yollar bilen musteqillighimizni soghat qilishini qiyas qilish mumkinmu? 50 yil burunqi xitaylar demokratchi emesmidi?

Bügünki demokratchi xitaylar wetinimizge miqtek qadiliwalghan 10 milyondek tajawuzchi yurtdishini öz dölitige tench we shertsiz élip chiqip ketishke razi bolarmu? Xitay demokratchilirining dahiliridin Yen Jachi qataridikiler buni helitinla keskinlik bilen ret qilishmaqta! „Dunyaning herbir parche yeri dunya insanlirining ortaq mülki!“ – Mana bu bügünki eng ‚yaxshi niyetlik‘ xitay demokratchilirining, insanperwerlirining, kishilik hoquqchilirining birdin-bir köz qarishi. (Herhalda bu xitaylar dölitide hakimiyetni qolgha alalighidek bolghinida wetinimiz puxralirining ularning elige bérip qalghinida bügünkidek addi bir yataqmu bermey qoghlap chiqirishlirini özgerteleydu, dep ishinidighanlirimizdin anche köp kishi bolmisa kérek) Yeni, Sherqiy Türkistanliqlarning tuprighini xitaylarghimu tewe dimekchi bolishidu. Emiliyette buningdinmu ashuriwitishmekte! Bundaq bir demokratchi xitaylar bilen xitay komunist tajawuzchiliri arisida birer perq barmidu?

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Wetinimizdiki Xitay Tajawuzchilirining Bügünki Haliti

Xitay tajawuzchiliri Zo Zungtangdin bashlap ta bügün’giche wetinimizni herxil bahanilar bilen, herxil meqsetler bilen besip yatmaqta. Ularning tajawuzchiliq qara niyiti künsayin yéngilinip barghansiri wehshi tus almaqta! Xelqimiz bu jeryanlarda nurghun qetim ashkare qoralliq qozghulanglarni qozghap, düshmen’ge qarshi seplerni tüzgen, nurghun qetim siyasi namayish, yighilish, shikayetlerni qilip körgen, nurghun qetim sülhilerge olturup baqqan. Bu türdiki heriketlirimizge qaytidin nezer salidighan bolsaq, xitay tajawuzchilirining qoralliq küchi üstün waqitlirida xelqimiz üstide qilche ikkilenmey ashkare qirghinchiliq qilghanlighini, ajizlashqanlirida özlirige eng esheddi düshmen bolishidin qet’i nezer Roslar bilen, gomindang bilen wetinimizni yutiwelishta qilche ikkilenmey, barliq idiologiyilik zidiyetlirini bir chetke qayrip qoyup birliship ketkenligini eniq körmektimiz.

Qet’i imkani qalmighinida sülhi bahanisida waqitni qolgha keltürup qayta küchlinip üstünlükke ériship kiliwatqanlighini körimiz. Purset tapalisa ashkare basturush, purset tapalmisa sülhi oyuni bilen qayta küchlinip purset yaritish, töhmetlerni oydurup basturushqa bahane chiqirish, jiddi weziyetni hijiyip-yalwurup, yalghan wediler qilip peseytiwalghinidin kéyin, waqitni uzartish, untuldurush, andin qolgha elish, nazaret qilish, surgun qilish yollirini tutup kelmekte. Qisqisi wetinimizni qolida tutup turush üchün herqandaq rezil yaki wehshi charilardin paydilinishta qilche ikkilinip baqqan emes!

Bulardin qarighanda, xitay tajawuzchiliri birinchi qedemde wetinimiz xelqini milliy siyasiy hakimiyitidin we muntizim qoralliq qoshunidin ayriwitishning barliq usulliridin paydilandi. Andin barliq wetenperwer küchlirimizni her xil siyasiy töhmet we ichki zidiyet yolliridin paydilinip yoqatti. Arqidinla mustemlike hayatqa razi bolmighan kishilirimizni herxil rezil charilar bilen xelqimizdin ayrip yoqatti. Bundin bashqa milliy dolitimizni peyda qilish ehtimali bolghan barliq tarixiy izlarni, materiyallirimizni, barliq medeniy, milliy, diniy adet we eqidilirimizge zerbe berdi. Bir millet süpitide mewjut bolishining barliq iqtisadiy, siyasiy, diplomatik, medeniy, tarixi, zamaniwiy bilimler, sana’et, sheher hayati qatarliqlardin xelqimizni qet’i uchuratmasliqning barliq tedbirlirini ishqa saldi! Bu jeryanda xelqimiz arisida eghir zidiyet yaritip bir-birimizge düshmen qilip milliy, weten teghdirimizge munasiwetlik chüshenchiler heqqide qayta uyghunup qalmaslighimiz üchün barliq charilar bilen xelqimiz arisida eghir wehime menzirisi yaritip, xelqimizni erkinlik pikirliridin mehrum halgha keltüriwitishti. Hetta arilap yalghan teshkilatlarni qurashturush yaki uydurup chiqirish, ehmiyetsiz pa’aliyetlerni teshkilat pa’aliyiti qilip körsitish wastiliri bilen muddet boyiche xelqimizning oyghan’ghan tebiqilirini yoqutup keldi.

Buning netijiside xelqimizning teshkillinishini, qorallinish imkanlirini toluq yoqitiwaldi. Bundaq bir ehwalda xitay tajawuzchilirigha qarshi küreshni herqandaq bir shekildiki ashkare qoralliq qarshiliq, ashkare namayish, ashkare toplinish, ashkare shikayet, ashkare heq telep pa’aliyetliri qataridiki heriketlerge mutleq imkaniyet qoyushmidi. Buni yeqinqi bir qanche yilliq heriketlirimiz toluq ispatlap chiqti. Bu heqte shundaq kesip eytalaymizki, biz bu jeryanlarda xelqimizning heriket tejribisining yiterlik bolmighanlighidin emes, belki düshmen weziyitige bu xil heriket shekillirining qet’i uyghun kelmesligidin meghlup bolmaqtimiz.

Xelqimiz ashkare qozghulup qoralliq heriket bashlighinida wetinimizdiki yurtlirimiz arisining bek yiraqlighi, susiz chollirimiz, qurghaq taghlirimiz, xelqimiz ichidiki sun’i ensizchilik qatarliqlar tezlikte yotkilish, qechip yushurunush, ozara yardemge kelish imkaniyetlirimizni eghir derijide cheklep turmaqta. Bu xil tebi’i we sun’i tosalghulardin bügünki ehwalimizda bosup otelishimiz mumkin emes. Etirapimizdiki xoshnilirimizning hemmisi digidek biz bilen diniy, irqiy yaki tarixi baghliri bolghini bilen, ularning hemmisi intayin ajiz yaki yengidin musteqillighini qolgha keltürgen döletler bolghachqa tenchliqqa, hetta xitay bilen tench herbiy, deplomatiye, siyasiy, iqtisadiy hemkarliqlirigha bekla muhtaj halda turmaqta. Shu seweptin bu xoshnilirimizning bizge herqandaq shekildiki yardem qolini uzartishliridin ümid qilalmaymiz. Ular hazirche biterep turup birelisila bizge eng chong yardem qilghini bolidu.

Bizge eng zor xewp we tosalghu shuki, wetinimizge jayliship alghan milyon kishilik muntizim, zamaniwilashqan qoralliq xitay tajawuzchilar qoshuni bilen, yerim muntizim bingtwen qoralliq tajawuzchiliri, mehelle saqchiliri wetinimizning barliq sheherlirimizni, muhim qatnash tügünlirimizni, barliq chegra boylirimizni toluq tizginige eliwalghan. Bu tajawuzchilar qoshunliri xelqimizdin mutleq mexpi halda, xalighan waqitta, xalighan yerlirimizge ayrupilan, aptomobil, poyizlar bilen derhal yetip baralaydu. Ularning qorallirigha, ayrupilan, top-zembirek, tanka-birowniklirige taqabil turushning herqandaq bir imkaniyiti xelqimizde yoq. Shu seweptin xelqimizning herqandaq bir nispiy ashkare partizanliq qoshunlirining bügünki wetinimizdiki xitay tajawuzchiliri yaritiwalghan yaki tebi’i tosalghulirimiz astida birer baza tiklep uzun muddetlik qoralliq qarshiliq herikiti bilen shughullinishimiz mumkin emes. Buning üchün chare qollinip muwapiq shara’it yaritishimizgha toghra kelidu.

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Xata Heriketlirimiz

Biz bügün’giche xitay tajawuzchilirining emeliy küch ehwali we özimizning ajizlighimizni közde tutmighan bir qatar xata heriketlirimiz arqiliq wetenperwerlik herikiti bilen shughullan’ghanlighimizni pesh qilip kelduq. Buning üchün emeliy weziyitimizni toluq tonishimiz we uni etirap qilishimizgha toghra kelidu.

Biz awal yeza qishlaqlirimizgha qaraydighan bolsaq, bizning barliq sheherlirimizning etirapi we ahalimiz zich yezilirimizning etirapliri, barliq muhim noqtilirimiz toluq qorallan’ghan xitay tajawuzchiliri we yerim herbi bingtwenler bilen qorshalghan weziyette turmaqta. Shu seweptin bügünki weziyet astida Tömür Xelpimiz, Ghoja Niyaz Hajimiz, Gheni Baturimiz paydilan’ghan ushtumtut hujum, tuyuqsiz qozghilip qorshawgha elish shekilliri bilen sheherlirimizni xitay tajawuzchiliri qolidin tartip elish imkanlirimiz tügidi. Bipayan yézilirimizdimu mexpi qorallinish pursetlirimiz yoq diyerlik, hemde yezilirimizni asas qilidighan qoralliq azat rayon heriketlirini yaritishqa urunishimiz düshmenning zamaniwi qorallar bilen qorshap yoqutishigha purset yaritip berginimiz bolup qalidu.

Buning üchün düshmen qoralliq küchlirining yezilirimizgha asanliqche yeqin yoliyalmaydighan weziyet yaritishimizni aldinqi shert qilmaqta. Uning üstige yezilirimizda zamaniwi qorallan’ghan düshmen’ge izchil zerbe bireleydighan qoral-yaraq, oq-dora, jiddi turmush buyumliri, eqelliy qatnash wastiliri, kam bolsa bolmaydighan dawalash boyumliri qataridiki eqelliy shara’itlarni teyyarlash imkaniyetlirimu yoq. Bundaq ehwalda seldek basturup kelidighan düshmen’ge izchil zerbe berish yaki chekinishke imkanimiz yoq. Herbir wetenperwer bu achchiq pakitlarni qet’iy unutmaslighi lazim.

Sheherlirimizge qaraydighan bolsaq, yengidin shekillen’gen toluq xitaylashturulghan bingtwen-herbi sheherliride herqandaq bir pa’aliyitimiz üchün zadila shara’itimiz yoq. Bundaq yerlerge zerbe berish üchün belkim u yerlerdiki xitay tajawuzchilirini türküm-türkum sirtqa chiqirish charisini tepip zerbe berish shara’itini yaritishqa mejburmiz. Shunga yenila xitay tajawuzchiliri bilen nispiy arliship turiwatqan sheherlirimizge diqqitimizni tartishqa mejbur bolmaqtimiz. Bundaq sheherlirimizge qaraydighan bolsaq, u yerlirimizdiki barliq dölet igiligidiki yaki köpuratip xaraktiridiki barliq idare-organlar, nazaretler, shirketler, zawutlar, kan-karxanilar, ferma-meydanlar, mulazimet yerliri, hökümet organliri, medeniyet, ma’arip, tetqiqat, dem elish-kongul echish yerlirining hemmisi digidek xitay tajawuzchiliri teripidin igellen’gen bolup, bu xitay tajawuzchilirining mutleq köp qismi wetinimizge qoralliq wezipe uteshke kelgen herbilerdin kesip almashturghan zapas eskerlerdin terkip tapmaqta.

Yeni sheherlirimizning mutleq köp qismi qoralsiz zapas eskerler teripidin igelliwilin’ghan. Bular yene dawamliq herbiy telim-terbiye körüp turidighan minbing qoshunlirining yaki yerlik xelqning narazilighini biwaste basturghuchi zomigerler qoshuni, raziwitchikler guruppiliri qatarliqlarning asasiy qisminimu teshkil qilmaqta. Bundaq bir muhitta sheher ichidiki xitay tajawuzchilirigha qarshi tuyuqsiz qozghilang koturup ushtumtut ashkare zerbe berish shekli bilen qarshi chiqishimiz mumkin emes. Xuddi shuningdek bundaq düshmenlik engigha ige zapas düshmen eskerlirige qarshi shikayet, namayish, achliq elan qilish, yighilish, metbu’at, … qataridiki tench siyasiy wastilar bilen düshmenlikliridin waz kechtürüshni xiyal qilishmu pütünley xiyalperestliktin bashqa nerse emes. Dimek, sheherlirimizde tench yaki ashkarilinip qalidighan muntizim qoralliq shekillerdiki qarshiliq heriketlirimizdin ümid kutishimiz bügün mutleq mumkin emes.

Ijtima’iy noqtidin alghinimizdimu, xitay tajawuzchiliri wetinimiz xelqi arisida yurtwazliq, qebiliwazliq, tar milletchilik, abroyperestlik, menpetperestlik, dini ayrimichiliq jehetlerde tugimes sun’iy zidiyetlerni peyda qilip, bir-birimiz bilen orun talishish, abroy talishish, menpet talishish halitini peyda qiliwetkenligidin, sheher ichidiki xelqimiz arisida herqandaq shekildiki mustehkem teshkilatlargha uyushush imkanlirimiznimu qoymidi. Ensizlik, ishenmeslik, ümidsizlik, gumanxorluq illetliri xelqimiz arisida bekmu chongqur yeyilip ketkechke, azghina bir zidiyet yaritilsila bir-birimizni wastiliq yaki biwaste shekillerde ungayla pash qilip qoyimiz. Bulargha az-tola terbiye körgen jasus-xa’inlar ariliship qalghinida ehwalimiz teximu echinishliq tuske kirip qalidu.

Xelqimizning nispiy istixiyilik halda teshkillinip melum bir naheqchilikke naraziliq bildurush, melum bir heqqaniy telepte bolush namayishlirini uyushturghinida qismen bolsimu achchighini chiqiriwilish heriketliride bolishi, qarimaqqa xitay tajawuzchilirini ensirtip qoyghandek korunushni bergendek qilghini bilen, mahiyette bu xil heriketlirimizning otturigha chiqishi yushurun milletchilirimiz, yushurun yitekchilirimiz qatarliqlarning tonulup qelishi üchün düshmen’ge tepilmas pursetlerni yaritip bermekte. Bu xildiki heriketlirimiz qozghalghan haman xitay tajawuzchiliri derhal barliq jasuslirini ishqa sélip bir mezgil kuzitishidu. Andin söhbetke razi bolghan qiyapetler bilen awan’gartlirimizni teximu muqimlashturidu. Hetta bezide qilche roli bolmaydighan bir qatar shertlergimu qol qoyghan qiyapetlerni ipadiliship, rehberlirimizning otturigha chiqishini jasaretlendurmekchi bolishidu.

Andin xelqning hayajini bir mezgillik besilidu. Nöwet xitay tajawuzchilirining basturishigha kélip, barliq bulung puchqaqlardin tartip bu xil ashkare siyasi heriketlerge qatnashqanlarni tekshurushke, nazaret qilishqa, qolgha élip jazalashqa bashlaydu. Bolupmu yitekchilik qilghanlarni, qozgghughichilirimizni, qollighuchilirimizni tepip chiqishqa alahide küch serip qilishidu. Aqiwette, xelqimizning qimmetlik hisiyatliri mislisiz derijide zerbige uchirap xulasilinidu! Bu noqtidin alghanda xitay tajawuzchiliri bu xil ashkare siyasiy namayish, yaki yighilish heriketlirini astiritin arzu qilishidu ( Bu türdiki arzuliri ashkarilinip qalidighan qoralliq qozghulanglar üchünmu körülishi ehtimal).

Yuqurqilar düshmen ehwali we öz halimizni közde tutmay heriket qilishlirimizning ziyanliridur. Bulardin shuni xulasilashqa bolidiki, nöwettiki Sherqiy Türkistan weziyiti astida élip berilidighan herqandaq shekildiki ashkare qarshiliq heriketliri we ashkare telep heriketlirimiz wetinimizning milliy musteqilliq herikitimizni qanat yaydurushimizning bashlinish dewrilirige qilchimu paydisi bolmaydighan, hetta ziyanliq heriket shekilliridur. Bu jehette chet’ellerdiki muhajirlirimizning kökke kötürüshüp yürgen deplomatiye asas deydighan terghibatlirimu alahide misal bolalaydu.

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

„Bilim Hemmini Xel Qilidu“- Digüchilerge

Bu jeryanda nurghun bilermenlirimiz „bilim hemmini xelqilidu“ telimatigha choqunup, awal xelqimizning ilim-pen sewiyisini yuquri köterginimizde, xelqimiz özligidin oyghunup milliy azatliq herikitige atlinalaydu yaki ilim-pen üstünligi bilen xitay tajawuzchilirini riqabette yengip chiqip xitayni soraydighan halgha kelishke bolidu- dep terghip qiliship, nurghun kishiler „Bilim sewdaliri“ din bolup kétishti. Emma ulardin közge körün’gidek birer ilim-pen netijisi yaritalighanlarni ta bügün’giche uchurtalmiduq! Buning eksinche xitaygha qulluq qilidighan, xitaydin maash we unwan östürüp bérishni tama qilip öy haywanliridek yashashni bext sanaydighanlar köp. Hetta weten xa’ini bolup ketken ilim-pen „sewdaliri“ din xeli köp uchritalaymiz.

Xelqning ang sewiyisini östürüsh asasida muntizim milliy musteqilliq pa’aliyetlirige asas yaritish telimati – Pütünley emelge ashmaydighan fantaziyidin bashqa nerse emes. Bizning musteqil bolishimizdiki eng muhim meqsetlirimizdin birsi, xelqimizni zamaniwi bilimge ige qilishtin ibaret.

Shundaq iken, xitay tajawuzchiliri bizge bu pursetni menggü bermeslikke tirishidu. Her halda xitay tajawuzchiliri özlirini qoghlap chiqirish üchün bizni yetishtürüshke razi bolmisa kérek. Uning üstige yüksek bilimge tayinip musteqil bolghan birmu milletni bilmeymiz. Noqul bilim üstünligi hemmini hel qilalisa idi, dunya tebi’iy penler nobel mukapatining yüzde 70%ini qolgha chüshüreligen yehudilar dunyani qolida tutalisa bolatti. Ularning bir qismi kichikkine isira’iliyide ta bügün’giche urushtin beri kilelmey yürmekte.

Halbuki, xelqimiz bügünki ehwalida dunya etirap qilghidek bir ilim-pen netijisini yaritalighidek ijtima’iy, maddiy we bilim asasigha zadila erishelishi mumkin emes. Bilim jehettiki üstünlük, milliy musteqil dölitimiz eslige keltürülgendin kéyinmu xeli uzun’ghiche xam xiyalimiz halida qélishi muqerrer. Shunga biz bir qisim kishilirimizning bilim posmisini kiyiwélip qilghan teshwiqatlirigha aldinip yürmesligimiz lazim. Nöwette bilimdin wetenni söyidighan qelb, insaniy wijdan we iman téximu muhim orunda turidu. Milliy musteqilliq – Bilimlik bolishimizning birdin-bir asasi ikenligini hergiz unutmaslighimiz lazim. Bu noqtidin alghanda, bilimni bahane qilghuchilarning xeli köp qismi özlirining milliy musteqilliq kürishige biwaste qatniship qelishidin ensireshlirini meqset qilishqanlar, toxu yürek, imani sus yaki imansiz,  jan baqtilar diyish mumkin.

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

„Pul Hemmini Xel Qilidu“- Digüchilerge

Yene shuningdek, xeli köp kishilirimiz beyish arqiliq milliy musteqilliq herikitimizge asas seliwelishimizni terghip qilishmaqta. Buning astidimu iqtisadni bahane qilip özini milliy musteqilliq kürishige qatnashturulishidin qachurush héssiyati yatqanlighi muqerrer.

Iqtisad–Ilim-pen’ge oxshashla bir milletning hayat qelishi we küchlinishidiki intayin muhim amillarning biri. Shundaq iken, xitay tajawuzchiliri wetinimizde bir kün mewjut bolidiken, özlirini qoghlap chiqirishqa asas bolidighan bu pursetnimu qet’iy bermeslikke tirishidu. Uning üstige bügünki künde meyli wetinimiz ichide bolsun yaki chet’ellerde bolsun, milliy azatliq herikitimizning kéreklik iqtisadi ehtiyajlirini üstige alalighidek birmu milyonirimiz yoq. Bar diyishke toghra kelgendimu, undaqlar intayin béxil, intayin shexsiyetchi, qilchimu weten, millet söyerligi bolmighan abroyperest yaki chirigen kishilerdur.

Ularning ichidiki atalmish milletchi yaki wetenperwerlerning xeli köp qismi wetenperwerlikni tijaretning wastisi qilishiwalghan. Hetta ularning mutleq köp qismi az-tola desmayisini xitay meligha tayinip qolgha keltürgen bolghachqa, xitaylarning közige set körünidighan herqandaq bir herikettin özini chetke alidighan kishiler! Bolupmu ularning kündilik turmush rasxotigha diqqet qilidighan bolsaqla, ularning öz hayati üchün neqeder bérilip ketken kishiler ikenliginiochuq körüwalalaymiz. Ularning ilajisiz wetenperwerlik namida qilghan yardemlirige qarighinimizda, wetenperwerlerge goya bir tilemchige tutqan pozitsiyeni tutup kelishmekte. Shunga béyighandin kéyin heriket qilish sepsetisige qet’iy ishenmesligimiz lazim. Wahalenki, musteqil bolishimizning yene bir muhim meqsetlirimizning birsi–Pütün xelqimizni beyish shara’itigha ige qilish. Shundaq iken, biz awal béyishni emes, awal musteqilliq herikitimizni meqset qilishimiz kérek.

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Burmilan’ghan Eqidilirimiz

Yuqurqilardin bashqa din heqqidiki teshwiqatlarghimu alahide diqqet qilishimiz kérek. Din mesilisi intayin nazuk mesililerning biri bolup, yeqinqi zaman tariximizda bu mesiledüshmen teripidin chetke qéqilip, burmilinip,millitimizning meniwi tüwrüki bolghan islam dini haqaretlinip imansizlashturush süyiqesti(Atizim teshwiqati) kücheytilmekte. Buning bilen qarmu-qarshi chüshenchiler otturigha chiqishqa bashlap,kishilirimiz arisida beziler musulmanliq dawasi qilip turup musulmanliq burchini we perzlerni ada qilishtin bash tartidighan, imani üchün bedel tölestin qachidighan, teqwa musulman qérindashlirini haqaret qilidighan, arigha almaydighan, düshmen bilen bir meydanda bille eyipliship béridighan gheyri normalliq kapirliq qilmishliri peyda bolmaqta.

Ming yildin köprek waqittin buyan etiqad qilip kiliwatqan mubarek Islam dinimiz ezeldin milliy musteqil dölet qurushimizning eng küchluk himayichisi bolup kelgen. 20-esirde Sherqiy Türkistanni azat qilip jumhuriyet qurghanlarmu diniy etiqadi saghlam mujahitlar idi. Weten ichide tajawuzchi xitaylarxelqimizni imansizlashturup haywandek rohsiz haletke ekilip bashqurush we qul qilish üchün,din öginishni qattiq cheklep, heqqani we samawi İslam dinimizni haqaretlep „insanlarni bixutlashturghuchi dora“-dep tetür teshwiq qilip, qur’an, hedis, tarix qatarliqlar muhim ilahi qanun we medeniyet miraslirimizni köydürüp tashlash bilen bir waqitta, bir qisim jan baqti, saxta diniy zatlarni sétiwelip, İslam dinini tajawuzchi xitay hakimiyitining menpe’eti üchün xizmet qilidighan waste qilip qollanmaqta.

Islam dini -bendining bendige qulluq qilishini qattiq chekleydighan din bolup,tajawuzchigha qilche ikkilenmey keskin jihat qilish perz qilin’ghan.

Qur’ani Kerim, Hedisi Sheripler heqqide munasiwetlik kitaplarni oqup we ölimalardin sorap kéreklik ilimlerni öginishinglarni soraymiz. Biz qur’anda herxil ehwalda Allahning düshmenlirige we xata xahishlargha, jinayi qilmishlargha qarshi, öz nepsimizge qarshi jihad qilish heqqide 600 ge yeqin yerde zikir qilin’ghanliqini hergiz unutmaslighimiz shert. Allah hemmini bilgüchüdur, Allah digendek qilsaq her ikki dunyada hergiz ziyan tartmaymiz, sawapqa érishimiz, axirette dozaq azabidin qutulup jennetke kirimiz. Qur’ani-Kerimning rohi boyiche weten azatliqi üchün shehit bolush- jennetke udul kirishning eng asan yoli bolup hésaplinidu. Shunga, qur’ani-kerim we hedis sheripni, Muhemmed Eleyhissalam(S.E.W)ning körsetken yolini weten musteqilliq kürishidiki qibliname qilishimiz kérek.

Biz milliy musteqilliq herikitimiz jeryanida xitay tajawuzchilirining bizning bir qisim aynighan kishilirimiz wastisida Qur’ani-kerimning rohini burmilaydighan, weten tajawuzgha uchrighanda tajawuzchi kapirgha qarshi derhal jihad qilish perz digendek eng muhim mezmunlarni „atlap ötküziwetip“, (xitay- kapir, tajawuzchi, zalim tursimu) uning emri wajip-deydighan kapir tajawuzchigha qulluq qilishqa köndürüshke urunidighan teshwiqatlargha keskin qarshi turushimiz lazim. Bir qisim özini ölima chaghlaydighanlarning  xelqimizning weten musteqilliq kürishige atlinish, xitay tajawuzchilirigha qarshi jihat qilish rohigha we heriketlirige soghuq su sepishige yol qoymasliqimiz lazim.

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Bügünki Pursetlirimiz

Yuqurida milliy musteqilliq heriketlirimizdiki bir qisim xata chüshenchiler heqqide qisqiche toxtalghaniduq. Bu xil ehwalda biz qandaq qilishimiz kérek? Buning üchün bizde qandaq imkaniyetler bar? Tarixta netije yaritalighan heriket shekillirimizni bügünki künde ijra qilish imkaniyitimiz hazirche yoq iken, undaqta milliy azatliq herikitimizni qanat yaydurushning qandaq imkanliri qaldi?
Xitay tajawuzchiliri tarixta bizning ejdatlirimizdin qorqup, nechche ming kilometirliq igiz seddichin sepillirini soqup dölitining chegrasini bizdin qoghdashqa mejbur bolghanlighini hemmimiz bilimiz. Yeni, xitaylar bügünki dunyadiki eng qorqunchaq milletlerning biri. Bu heqte mutleq köp sandiki yurtdashlirimizning biwaste tejribilirimu yoq emes. Bolupmu yeqinqi tariximizda körülgen Ghulja-Böretalalardin xitay tajawuzchilirining qechish weqesi hemmimizning iside. Bu xil hadisiler yeqinqi künlergichimu arilap körülup turmaqta.

Kichikkine Peyziwat yashlar herikitige, Barin dehqanlirining üstige xitay tajawuzchilirining urush ayripilanliri, nechche diwiziye esker keltürüshliri, Ghulja namayish weqesini basturush üchün on minglarche qoralliq qoshunini ishqa selishi, her qetimliq mexpi partilitish weqelirini pash qilish üchün yüz minglarche jasuslirini ishqa sélip milyonlighan xelqimizni aylarghiche hetta yillarghiche tekshurushke mejbur bolishi, kücha-küchilarni qoralliq charlighuchi eskerliri bilen tolduriwitishliri, … xitay tajawuzchilirining neqeder qorqunchaq nersiler ikenligini toluq ispatlap beridu. Yeni xitay tajawuzchilirini qorqutush imkanlirimiz helimu yetip ashqiche saqlanmaqta.
Bizning milyonlighan dehqan-charwuchilirimiz asasen xitaysiz mehelilerde yashaydu. Wetinimiz teweside bu türdiki sap milliy yeza-qishlaqlirimizdin on minglighan yeza kenti we milyonlighan xelqimiz bar.

Bu xelq özining milliy söygüsi, yurt söygüsi we diniy söygüliri bilen özlirini saqlap yashap kelmekte. Bu bizning pütmes-tügimes arqa sep qoshunimiz bolalaydu. Nöwiti kelgende ular yol eghizlirida, taghlarda, chöllerde, sheher etiraplirida eng mexpi türde xitay tajawuzchilirigha parakendichilik salalaydu yaki mexpi qoralliq qarshiliq körsitish heriketlirige yardemchi bolalaydu.
Bizning sheherlirimiz, kan rayonlirimiz we sana’et rayonlirimizdiki xitay tajawuzchiliri asasen yerlik xelqtin ayrim yer yaki binalarda yashaydu. Ularning a’ililik binaliri, zawut-kanliri, soda orunliri, idare-shirketliri, tetqiqat orunliri, mektepliri, dawalinish-dem elish yerliri asasen xitay köchmen tajawuzchiliridin teshkil tapqan bolup, adette post qoyulmighan, qoghdash küchi ajiz noqtilar diyish mumkin. U yerlerde birer weqe peyda qilinsa yerlik xelqmiz asasen zehmetke uchurimaydu. Yeni, birer amal qilsaqla noqul xitay tajawuzchilirigha biwaste zerbe berish imkanlirimiz helimu mewjut. Uning üstige mutleq köp sanliq xitay tajawuzchi köchmenlirining oyliride gaz tungi, haraq-sharaplar mewjut, eliktir-gaz bar.

Mutleq köp sandiki aptomobil, aptowuz, poyizlar asasen xitay tajawuzchi köchmenlirining qolida. Ulardin asasen xitay tajawuzchiliri behrimen bolmaqta. Bu xil benzinliq  qatnash wastiliri we ularning yeqilghu menbelirige mexpi hujum qilsaqmu asasen xitay tajawuzchi köchmenlirige zerbe berish mexsitige yiteleymiz. Bolupmu xitay köchmen tajawuzchilirining a’iliside emes, resturan, tansixana, méhmanxana, ashxana, qehwexana, kino-tiyatirxanilarda köngül echish aditining bolishi ulargha ayrim zerbe berish pursetlirimizni teximu köpeytip we asanlashturup beridu.

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Bizning Küchlirimiz

Bu xitay köchmen tajawuzchiliri arisigha kim wehime peyda salalaydu?
Asaslighi bizning milliy sheher ahalilirimiz arisidin chiqidighan wetenperwer pida’ilirimiz bu wezipini üstige alalishi mumkin. Yeni yoqurida deyilgen xitay tajawuzchi köchmenliri mergezleshken yerlerning mutleq köp qismida az sanda bolsimu milliy qorchaq ishchi-xizmetchilirimiz birge turmaqta. Bu türdiki sheher ahalilirimizning mutleq köp qismi xitay tajawuzchi köchmenlirining biwaste zulumi, haqariti, kemsitishi we zerbisige uchurighan bir qeder ghezeplik kishilirimiz bolghachqa, ular özlirige ishench turghuzalisa, xitay tajawuzchi köchmenliri arisigha eng asan we eng wehimilik parakendichiliklerni peyda qilish imkaniyitige ige.

Sheherlirimizde olturaqlashqan ishchi, texnik, memuriy xadim, mulazimetchi, tijaretchi, medikar, hunerwen-kasiplar, ishsizlirimiz we oqutquchi-oqughuchi, … qataridiki kishilirimiz xitay tajawuzchilirigha zerbe beridighan eng muwapiq küchke aylinalaydu. Bolupmu dölet organlirida ishleydighan kishilirimiz imanliq bolup azraqla milliy ghorurigha tayinidighanla bolidiken, xitay köchmen tajawuzchiliri arisida yetkiche wehime peyda qilalighidek shara’itlargha ige.
Bügünki künde wetinimizning sheherliride xitay köchmen tajawuzchiliri bilen birge ishleydighan milliy memuri kadir, texnik, edebiyat-sen’etchi, oqutquchi-oqughuchi, tijaretchi, hunerwen-kasip, ishchi-xizmetchi, saqchi-emeldar we qorchaq herbi-eskerliktin kesip almashturghan qatarliqlar özlirining kesipi alahidiligi, bilim-kesipi sewiyisi, xitay tajawuzchiliridin koriwatqan bezi imkaniyetliri, ular bilen mu’amililiride, iqtisadi ehwalidiki igiz-pesliklerde his qilidighan tengsizliklirige asasen milliy hisiyatliri, dini etiqatliri, weten-millet soyguliri, milliy musteqilliq arzulirida belgilik perqler körülishi mumkin. Emma ularning ortaq bir alahidiligi – herwaqit xitay tajawuzchiliri teripidin kemsitilishi bolup, ularning hemmisining digidek nowiti kelgende belgilik derijide hisiyatliq peyitliri bolidu. Bu xil hisiyatlar köpunche hallarda xususiy söhbet sorunlirida angliq yaki angsiz bir shekilde ipadilinip turidu. Emma ensizlik rohi halitining tesiride ozige, oz etirapidiki kishilerge ishench qilalmasliqtek alahidiligi üstün orunda turup kelgechke, ozi pilan tuzup musteqil birer heriket qilish jasariti yoq diyerlik.
Adem – Qilidighan ishining netijisini qiyas qilalmisa, bundaq ishqa asanliqche jasaretmu qilalmaydu. Buning üchün tewekkulchilik rohigha ige bolishi kérek. Shuningdek bu kishiler herbir herikitidin kéyin ozining ijtima’iy ornida birer korinerlik xeterliközgirishning bolmaslighini, bolupmu norimal ish we hayatigha tehdit yaritidighan aqiwetlerning bolmaslighini arzu qilidu. Yeni bu kishiler nöwette qiliwatqan ishidin ayrilip qalghinida turmushini qamdashqa kapaliti qalmaslighidin bekla ensirishidu. Shunga qilidighan tewekkulchilik herikitining düshmen’ge emiliy tesir yaratmay qelishidin we bihude qolgha chushup qelishidin bekla ensirishidu. Ulardiki bu ensizlik herbir kishidin guman qilidighan gumanxor mijezini yetishturgen, etirapidiki kishilerdinla guman qilip qalmay, hetta özliriningmu birer ishni ongushluq qilalishidin gumanlinidighan haletke bérip yetkechke, jasariti bekla ze’ip kishilerdur.
Emma insandiki jasaret küchi eqilge, bilimge biwaste baghliq bolmighan we menggülukmu bolmighan birxil waqitliq hisiyat hadisisidur. Shunga insanning jasariti belgilik tashqi muhit astida ajizlishish bilen birge, yene mu’eyyen tashqi shara’itlarda qaytidin küchiyip ketishimu mumkin. Bir qisim kishilirimizde bu xil jasaret hayatidiki eng zor netijige erishken peyitliride alahide küchiyip otturigha chiqidu. Bu ehwalda bu shexisning jasariti eqil bilen ishqa selinip, qiyas qilinmighidek yengi pikir we yengi charilerni yaritidighan küchke aylinishi mumkin. Emma yene bir xil ehwallarda intayin ümidsiz hallarda otturigha chiqip, oz jasaritini eqilsizlarche qaramlarche ishqa sélip bir munche xeterlik heriketlerge jasaret qilalishimu mumkin. Yene bezide haraq qataridiki nerwini tormuzlighuchi maddilar wastisidimu sun’iy we waqitliq jasaretke erishelishimu mumkin. Bumu eqilsizlik bilen otturigha chiqidighan sun’i jasaret hésaplinidu. Adette kishilerdiki jasaret meyli tebi’iy otturigha chiqidighan yaki sun’iy otturigha chiqidighan telwilerche jasaret bolsun, birer keskin heriket qilduralaydighan jasaret bolghachqa, her ikkisila paydiliq haletke aylinalishi mumkin. Jasaret yene tunji qetim birer tewekkulchilik herikitige sewep bolalishi bilen teng yene, muweppeqiyetlik ishlen’gen bu tewekkulchilik heriket qayta bir jasaretni otturigha chiqirishningmu turtkisi bolup qalalaydu.
Bolupmu jasaretning bir muhim alahidiligi shuki, u kulkige oxshash „yuqumluq“ xarakterige ige bolghachqa, bir shexisning alahide gewdilen’gen jasariti etirapidiki shexslernimu jasaretke keltüriwiteleydighan xususiyetke ige. Ademdiki bu xil jasaret hemmidin mehrum qalghan kishilerde, eghir naheq zerbe yigen peyittiki kishilerde, hayatidin ümidi qalmighan peyittiki kishilerde, qimarwazlarda, oghrilarda, kücha nochilirida, yashlarda eng köp meydan’gha kilish imkaniyitige ige. Eger bundaq halettiki kishilerning jasariti özliri pütün wujudi bilen etiqat qilidighan kishiler teripidin eqil we pilanliq türde yiteklense, adem qiyas qilalmighidek netijilerni yaritish mumkin. Melum menidin alghanda, herqanche sirliq korun’ginidek qilsimu, Gitler xarakteridiki kishilerni insanlar arisidiki jasaretke teyyar turghan kishilerni perq qilalaydighan we bundaq jasaret menbesini qozghitip etirapidiki kishiler arisigha tezlikte tarqitishqa mahir kishiler diyish mumkin. Yatlarning gipini qoyup turayli, bizning yeqinqi tariximizdiki Ghoja Niyaz Hajim, Elixan ture, Exmetjan qasim qataridiki kishilirimiz tar da’irilik bolsimu xelqimiz arisidiki jasaretni uyghutalaydighan kishilirimiz deyish mumkin. Xuddi shuningdek, Gheni Batur qataridiki kishilirimiz bolsa jasaritini eng asan jari qilduralaydighan kishilirimiz hésaplinidu.
Xelq jasaretke erishkinide, ularning aldidiki düshmenmu shunche ze’ip korinidu, ularning eng ze’ip waqitliri we noqtilirimu eng asan sezilidu. Shunga jasariti ulghayghan kishiler üchün bilim, iqtisad, qoral-yaraq, oq-dorilar peqetla waste bolush rolini oynap, hechqachan meqset derijisige koturilelmeydu. Shundaq bolghachqa, bu türdiki kishiler birer ishqa jasaret qilghanlirida, bu ishqa munasiwetlik bilim, qoral yaki iqtisadni bekla asan xelqilalaydu yaki bu türdiki ehtiyajlarni eng töwen derijige chushiriwiteleydu. Bu heqte Gyoti „bir ishqa jasaret qilghan ikensen, u ishqa derhal atlan. Chünki jasaretning astida eqil, küch we tewekkulchilik yushurun’ghan bolidu“ digen mesh’hur sözini qaldurghanidi. Shu seweptin xitay tajawuzchilirigha qarshi heriketke atlinishta qolida iqtisadi bar, bilimi bar kishilerning aghzigha qarap qalmasliq yaki bu türdiki shertlerni teyyarlighandin kéyin andin heriket qilimen dep saqlap yatmasliq lazim. Bekla zoruriyet bolghinida, bu türdiki shara’iti bar kishilerni zorlash yaki ujuqturush arqiliq heriket ehtiyajigha erishsimu ziyini yoq. Eng muhimi, xelqimiz arisidiki jasaretni otturigha chiqiralaydighan kishilerni herikitimizge jélip qilishimiz üchün tirishchanliq körsitish.
Biz shunimu unutmaslighimiz kérekki, Wehimilik pa’aliyetler xelqimiz arisida resmiy bir dolqun, heriket halitige kelishige egiship, xelqimiz arisidiki gheywetxorluq, cheqimchiliq, qorqunchaqliq qataridiki passip illetlirimizgimu tedriji orun qalmaydu.
Bu yerde wetinimizdiki yurtlar arisidiki alahidiliklergimu diqqet qilishni oylinip korushke erziydu. Bizning nurghun yurtlirimizdiki kishilirimizde bashqa yurt kishilirimizde kam körülidighan bezi alahidilikler mewjut. Mesilen, Qeshqer xelqini bashqa yurt kishiliri teswirliginide ularning mal bahasigha qoyghan özgirishchanlighi we salamlishishlardiki ozgichiliklirige qatrapla baha berishke tirishidu. Halbuki, Qeshqer wetinimizning eng chong qedimqi sheherlirining biri. Bolupmu Qeshqer xelqining heyt-bayram namazlirini yigane Heytika jamiysige toplinip otishini bir xil alahide uyushqaqliq we bir mergezge boy sunushning simowuli deyishke bolmasmu? Melumatlardin qarighanda heyt namizini pütün yurt boyiche birla jamide utesh ehwali peqet Heremdila körülidighan ehwal ikenligi melum. Buningdin Qeshqer xelqini milliy musteqilliq herikitige yitekleshte özgiche bir usul qollinishni teqezza qilidu deyishke bolmasmu? Derweqe, bu jehette Appaq ghoja mazarlighi etirapini ayrip qarashqa toghri kelidighandek. Buningda tarixtiki appaq ghoja bilen birer tarixi ang munasiwiti barmu-yoq, tetqiq qilishqa toghra kelidu.
Yene bir misal alsaq, melum menidin alghanda Atush xelqini Qeshqerlik dep qarashqa bolatti. Emma, Atushluqning alahidiligi Qeshqerliktin, bolupmu „bir tagh xoshnisi“ hésaplinidighan Beshkiremliktin tüptin perq qilidu. Shunche molluq bilen qaplan’ghan Appaqghojam mazarlighi etirapida doxmushta bir tilemchi uchuritishqa bolsimu, Emma yerining we suyining tayini yoq, hetta bir menide yerni yasap terishqa mejbur qalghan diyishke bolidighan Atushta birmu yerlik tilemchi uchurimaydu. Bolupmu Atushluq shunche qiyin bir yerdin kelginige qarimay, wetinimizning herqaysi jayliridiki dangliq shexsler ichide ene shu yerni sun’iy yasap teriqchiliq qilidighan, tirekliri bilektin bek chongiyalmaydighan, qehetchilik purap turidighan yerdin kelgen Atushluqlar köp sanliqni igellep kelgenligimu bir inkar qilinmas pakit. Yene kilip Qeshqerning bosughisigha jaylashqan, hechqandaq bir qatnash tuguni bolush ewzelligimu bolmighan Atushning jenobi yurtlirimiz arisida tijaret mergizige aylinip qelishi qatarliqlarni qandaq chüshendurush kérekligini oylanmay turalmaymiz.
“ …Yetimchini qollaydu, Hezsultan mazari bar“!
Bu xelq naxshisi bu heqte birer isharet bermesmu? Sherqiy Türkistan tupraqlirida tengdashsiz Xanliq qurghan we Uyghurlargha Islam dinini ozleshturgen Heziriti Sultan Stuq Boghra Qara Han (Heziriti Sultanim, Hezsultanim) qewrisining Atushta bolishi buninggha bir tarixi ang sewebi bolalmasmu? „Atam qolgha alghan barliq zemin mening oyum!“ digendek istixiyilik tarixi yoshurun ang bilen barghanla yeride, herqandaq bir ishida özlirige tarixi yushurun engidin jasaret élip kiliwatqan bolishi mumkin emesmidu?
Buninggha oxshaydighan Qaghiliqlarning, Qomulluqlarning, Qaraqashliqlarning, Qaraghoja-Astaniliqlarning, Ghuljiliqlarning, Uchturpanliqlarning, Toxsun Ilanliqchilarning, Gomiliqlarning, Niyiliklerning, … özgiche jasaretlikligi, jenggiwarliqlighi we shuningdek yene bezi yurtlirimizdiki ijabi yaki selibi alahidiliklirige ige bolishi tarixiy yushurun engigha baghliqmidu yaki joghjrapiyiliközgichiliklirige baghliqmidu? Bu türdiki alahidilikler Wetinimizning azatliq heriketliri üchün qandaq ijabi tesirlerni qozgxiyalishi mumkin? Bularmu wetinimiz azatliq ishlirida mexpi tetqiq qilip paydilishqa tigishlik ilmi temilar hésaplinishi kérek. Emma bu türdiki alahidiliklerdin yurtwazliq yaki kemsitish sheklide paydilinishqimu hergiz yol qoymaslighimiz lazim. Chünki, wetinimizning milliy musteqilliq herikitini qozghishimiz qandaqtur bir yurtqa baghliq ushshaq mesililerdin emes!
Bulargha yene herqaysi mewsum, ay, kün yaki qandaqtur bir özgiche ehmiyiti körülgen sanliq melumatlarnimu qoshup oylinip korishimizge bolidu. Mesilen, ’12‘, ’11‘, ’51‘, ’72‘, Ramzan eyi, bahar, kuz, na’heq olumler, na’heq zulumlar, jengguwar heriketlerge sewep bolalaydighan xurapi kün, herxil sirliq qarashlar, jengguwar heriket peyda qilishqa türtke bolidighan siyasi qarash, siyasi guruhlar, mehelliwi örpe-adetler, düshmen parakendichilikliri, riwayetler tesiri, hikaye-roman tesiri, herxil kolliktip yaki xususi murasimlar, xa’inlar gurohi, qara qol yaki exlaqsiz gurohlar, xitay tajawuzchi köchmenliri arisidiki zidiyetler yaki ularning öz ichige wehime peyda qilidighan gurohliri, … qisqisi tench muhit terghibatliridin, düshmenni hatirjem qilishqa yitekleydighandin bashqa, bularning xurapi körünüshler berishidin qet’iy nezer, ularning ijtima’iy rolidin mexpi pa’aliyetlerde toluq paydilinishimizgha bolidu.
Biz tariximizdiki milliy musteqilliq heriketlirimizning tunji partilishigha sewep bolghan weqelirige diqqet qilidighan bolsaq, Tömür Xélipe, Ghoja Niyaz Haji, Gheni Batur, Barin Qehrimanliri, Ghulja Shehitliri, … qataridikilerning hechqaysi baylardin, ziyalilardin, diniy olimalardin bolmastin, belki eng namirat, eng eghir künlerde qalghan, eng bilimsiz kishilerdin ikenligini koreleymiz. Bu heriketlermu mexsus pilanlinishtin yaki birer resmiy teshkilatning biwaste qozghitishi bilen emes, belki tuyuqsiz qozghalghan istixiyilik heriketlerdin barliqqa kelgenligini koreleymiz. Bundaq heriketlerdiki dangliq, bilimlik yaki bay kishilerning köpunchisi heriket tereqqiyatining belguluk basquchliri, hetta axirqi dewrliridila qatnashqanlighi hemmimizge melum bolsa kérek. Bu xilm dangliq kishilerning beziliri heriketke mejburi qatnashturulghanlighimu riwayet qilinmaqta. Qisqisi, tariximizda yüz bergen milliy musteqilliq heriketlirimiz bilim sewiyisi, diniy sewiyisi, iqtisadiy haliti, joghrapiyilik alahidiligi, düshmen küchlirining ehwali qatarliqlar bilen birer qanuniyetlik baghlinishi yoq. Yeni bu xil heriketlerni xalighan yerde xalighan peytlerde, xalighan shekillerde, xalighan weqe uchqunliri we xalighan kishiler teripidin qozghashqa bolidighanlighini körsitip beridu.

Emma her qetimqi heriket shekli choqum eyni waqtidiki düshmen’ge zerbe berishte heqiqi roli bolishi muhim ehmiyetke ige. Shu seweptin her bir wetendishimiz ozini Yetti Qizlirim, Sadir Paliwan, Tömür Hélipe, Ghoja Niyaz, Gheni Batur, Riziwan’gul, … dep tonup, xalighan waqitta, xalighan yerde we eng muwapiq dep qarighan shekillerdiki heriket usulliri bilen belgilik bir düshmen’ge qarshi jengge atlinishi kérek. Belkim bu xil heriketlerning melum birsi omumiy weziyetke aylinip ketishi mumkin.

Heqiqetenmu Ghoja Niyaz Hajim Qarataghda tunji oqini atqinida, Gheni Batur Awral taghlirida düshmen mashinisigha tunji oqini atqinida uzun’gha qalmay bir milliy azatliq inqilawining, bir milliy musteqil Jumhuriyitimizning, bir Milliy Armiyimizning peyda bolidighanlighini hergizmu qiyas qilalighan emes idi! Shunga herbir wetenperwer xitay tajawuzchilirigha zerbe berish üchün bir kishilik hessem bolsun digen irade bilen heriket bashlishi lazim. Bir qetimida bolmisa, yene bir qetim heriket qilsun, heriketning izchilliqigha kapaletlik qilishqa tirishchanliq körsetsun!
Yuquridiki mulahizilirimizdin melumki, wetinimizde xitay tajawuzchilirigha zerbe berishning yenila nurghun imkaniyetlirini yaritalaydighanlighimizni körüp alalaymiz.
Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

2. Düshmenning Ajiz Noqtiliridin Qandaq Paydilinish Kérek?

Yuqurida biz xitay tajawuzchilirining nurghun ajiz noqtilirining bolidighanlighi, bizdimu nurghun pursetlirimiz we pida’iliqqa teyyar küchlirimizning bolidighanlighini, muwapiq heriket sheklini qollan’ghinimizda xitay tajawuzchilirini qoghlap chiqirish dolqunini yaritalaydighanlighimizni körüp chiqtuq. Biz bu yerde düshmenning kimligi, uning ajiz noqtiliri, ulargha zerbe berishning usullirini muhakime qilimiz.

Mexpi Wehime Peyda Qilish
Wetinimizni besip yatqan xitay tajawuzchilirini herqandaq bir sahe boyiche tetqiq qilip koridighan bolsaq, xitay tajawuzchilirining dunyadiki eng qorqunchaq kishiler toplimi ikenligini ispatlap chiqalaymiz.
Wetinimizge tajawuz qilip kirip yerimizni besip yatqan bu xitay tajawuzchilirining qedimqi ejdatlirining qorqunchaqliqta dunyada tengdishi yoq nimiler ikenligining eng tipik ipadisi – Ularning dunyada bir bolghan nechche ming kilometirliq seddichin sepilini soqup oz dolitining chegrisini orap chiqishi. Bu sepilni maxtinish bilen bügün’giche nomus qilmay saqlap keliwatqanlighi – Bügünki xitaylarning qorqunchaqlighini irisi shekilde miras qilip kiliwatqanlighini körsitidu. Buningliq bilenla qalmaydu: Tarixtin buyan xitaylarni qorqutup kelgen Xuangxe deryasini tizginlep bolalmay uningdin qorqup „bizni bashquridighan dadimiz“ dep biliship, uni qorqunushluq ejderhagha oxshutup choqunup keliwatqanlighimu ularning qorqunchaqliqining tarixi yushurun engigha yerliship ketkenligini körsetmekte. Unche yiraqlargha ketmeyli, texi yeqinqi yillardila 7 ming kilometir yiraqtiki Wetnam chegirasida urush boluwatqinida wetinimizning Böritala-Ghuljidiki xitay tajawuzchilirining qorqqinidin zimistan soghuqta bowaq balilirinimu almay yollarda muz üstige tashliwitip mashinilargha esilip dolitige qarap qechishliri, chegra boyi sheherlirimizdin aptowuz biletlirini 20 hesse qimmet bahadiki welisipitlirige tigiship qechishliri, Urunchi poyiz istansida qistaqchiliqta biliti bar turughluq poyizgha chiqalmay uyghur balilirigha yalwurup 20 yüwendin heq bérip poyiz derizisidin ittirip kirgüziwitishni telep qilishliri, … xitay tajawuzchilirining nime digen qorqunchaq bir mexluqlar ikenligini toluq körsitip turmaqta. Ularning bu xil qechishi özlirining bu weten’ge tewe kishiler emesligini, bu weten’ge düshmenlik bilen kelgenligini, tajawuzchiliq jinayitidin qorqup qechip kitishiwatqanlighini angsizliq bilen bolsimu etirap qilishiwatqanlighini ispatlimaqta.
Xitay tajawuzchiliridiki bu xil ajiz noqta – Bizning tunji hujum qilishimizni saqlaydighan bir boshluq bolup qelishi muqerrer. 1992-yili xitay chaghan bayrimining axshimisi sa’et 19 larda keyni-keynidin partilighan ikki bomba sadasi bir yilliq tajawuzchiliqtin kelgen ghenimitini juwawa qilip tugup olgidek yiyishiwatqan xitay tajawuzchilirini alaqizade qiliwetti. Bezi mexpi melumatliridin qarighanda, shu bir qetimliq mexpi partilitish weqesidin qorqup dolitige qarap qachqan xitay tajawuzchilirining sani 100 mingdin eship ketken! Eger bu xil mexpi partilashlar uda on qetim, yüz qetim, minglarche qetim yüz bérip turghan bolsa qandaq weziyet barliqqa kelgen bolatti? Unimu qoyup turayli, shu bir qetimliq anche muweppeqiyetlik bolmighan partilash weqesining bash ‚jinayetchisi‘ ni pash qilish üchün nechche yüz ming xitayni 6 ay ishqa sélip, ikki milyondin artuq xelqimizni düshmen dep hésaplap birmu-bir tekshurup chiqishqa mejbur bolghan.

Buni az dep aylarghiche aptowuz biketlirini we adem köp jaylarni nechche on ming xitay qoralliq bandit eskerlirige saqlitip, barliq wetendashlirimizning yenini axturup chiqishqan. Bu xil mexpi partilitish weqeliri izchil dawam qilip kitelmigen bolsimu, yeqinqi künlergiche arilap körülüp turmaqta. Bu jeryandimu xitay tajawuzchiliri yetkiche ensizchilikke petip qelishmaqta. Melum menidin alghanda bu xil mexpi we korunmes heriketlerning peyda qilidighan xitay tajawuzchi köchmenliri arisigha wehime yaritish tesiri, nechche ming baturimizning qoralliq teshkillinip düshmen’ge ashkare urush oti achqan Barin weqesidinmu zor diyishke bolidu. Halbuki, Barin weqesi bahanisida nechche ming baturimiz shehit bolghan halda, mexpi partilitish weqeliride hechqanche chiqim tartmiduq disek bolidu.

Bu ikki selishturmidin shuni eniq koriwelishqa bolidiki, nöwettiki milliy musteqilliq herikitimizning muhim noqtisini yezilirimizgha emes, belki xitay tajawuzchi köchmenliri zich jaylishiwalghan sheherlirimizge mergezleshturishimizning toghra yol tutqanliq bolidighanlighini ispatlimaqta.
Emma sheherlirimizde düshmen bekla küchluk, xelqimiz bekla ajiz halette bolghachqa, düshmen zich jaylashqan yerlerde herqandaq shekildiki ashkare qarshiliq heriketliri bilen shughullinish imkanlirigha ige emesmiz. Shundaq iken, eng mexpi shekillerde, eng qorqunushluq wehime weqelirini peyda qilip, xitay tajawuzchiliri arisigha qorqunush selishimizgha toghra kelidu.

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Düshmen Köz Qarishimiz

Endi biz xelqimiz arisida bekla mujimelleshturiwitilgen düshmen digen bu sözning menisige diqqet qilip koreyli: Beziler xelqimizni biwaste jazalighan neq qatil xitay kelgindilirinila düshmen dep qarishidiken. Bek ilgirligendimu qoralliq tajawuzchi xitay eskerlirini, saqchilirini, emeldarlirinila düshmen dep qarishidiken. Qalghan xitauy kelgindilirini biguna xelq dep hésaplishidiken. Shuni esimizdin chiqarmaslighimiz lazimki, wetinimizni besip yatqan mutleq köp sandiki xitay köchmen tajawuzchilirining tigi-tekti wetinimizge tajawuz qilip kirgen qoralliq xitay fashistlirining kesip almashturishidin, bingtwenlerge, yerlikke ozgertilishidin shekillen’gen zapas banditliridur.

Az bir qismimu öz dölitide herbi wezipe ötep, wetinimizdiki bingtwen, hökümet, zawut, shirket, idare-organlirigha kesip almashturup kelgen zapas tajawuzchi eskerliridin teshkil tapmaqta. Teximu az bir qismi bularni pana tartip kelgen dost-yarenliri bolup, bularmu toluq tajawuzchiliq rohini singdurup wetinimizge kelgen zapas bandit qoshun kandidatliridur. Eger bu xitaylar aq niyetlik, biguna xelq hésaplan’ghinida, wetinimiz bosughusigha hergizmu ayaq basmighan bolatti. Ayaq basqan teghdirdimu xata qilghanliqlirini tonup derhal Jayugwen quwuqigha qarap chekin’gen, qalghan ‚yaman niyetlik‘ wetendashlirigha tesir körsitip birlikte chiqip ketken bolar idi.

Bundaq aq niyetlik xitaylardin wetinimizde birersini bolsimu uchuratqanlar barmu? Buning del eksinche ene shu ‚biguna‘ qiyapitige kiriwalghan xitay tajawuzchiliri wetinimizni mustemlike qilishta aktip rol oynighanliq shejerisige ige yaki herxil siyasi besimlarni, siyasi heriketlerni, siyasi we bashqa bohtanlarni qilip xelqimizni zar qaxshitip, pütün rezil we yawuzluq charilirini tallap olturmay ishqa sélip xelqimizge qarshi wastiliq yaki biwaste urush echip kiliwatqan tajawuzchi jinayetchilerdur. Del ene shu tajawuzchilar ahalisi wetinimiz xelqining sheherlerdiki, zawutlardiki, kan rayonliridiki, ilim-pen, medeniyet, hakimiyet saheliridiki barliq menpetlirini tartip élip özliri, ata-aniliri, bala-chaqiliri, dost-yarenliri üchün xizmet qildurmaqta. Ene shu xitay tajawuzchiliri xelqimiz arisigha tugimes bölgünchiliklerni terip, bir-birimizni düshmen qilip ichki jidelge muptala qilishmaqta.

Qoralliq tajawuzchilar, qoralliq tajawuzchi saqchilar, yoquri derijilik emeldarliri del ene shu ‚gunahsiz‘ xitay tajawuzchi köchmenlirining arzusini ishqa ashurup bermekte. Shundaq iken, wetinimiz chigirisidin wetinimizning milliy musteqil tashqi ishlar nazariti tarqitidighan wiza testighini almay kirgen barliq xitaylar, wetinimizge tajawuz qilip kirgen jinayiti bilen jazalinishi shert! Eng bolmighanda wetinimizge basturup kiriwatqan bu xitay köchmen tajawuzchiliri, oz wetinide hayati xewp astida qélip wetinimizge panaliq tilep kelgen musapir xitaylar emes. Belki milyonlighan qoralliq qoshonlirining himayisida, wetinimizni igelliwilish üchün, eng bolmighanda wetinimiz xelqini bulang-talang qilish, xelqimizning hayatliq menbesini tartip elish üchünla kelgen neq tajawuzchi jinayetchilerdur!

Bu hökümge razi bolmaydighanlar bolsa, wiza almay turup xalighan bir döletke qoralliq yaki qoralsiz kirip sinap beqishini tewisiye qilimiz. Xitay köchmenlirini tajawuzchi düshmen dep tonimaydighan bundaq qarashtiki kishilirimiz belki xitay dolitige bérip Sherqiy Türkistanliq bolghini üchünla addi bir yataqqimu erishelmesligining zulumini chikip baqmighan bolsa kérek?! Chet’elge chiqalishi esla mumkin emes!
Wetinimizdiki her bir xitay tajawuzchisini tajawuzchi düshmen dep qarighan ikenmiz, bu düshmenlerge kona-yengi dimey, bowaq-qeri dimey, tilemchi-emeldar dimey, alim-ishchi dimey, qoralliq-qoralsiz dimey hemmisini düshmen dep tonushimiz shert! Shundaq iken, bu düshmenlerni qilche perqlendürmey, kelgüside bizge esqetip qalsa ejep emes digendek axmaqanewe xa’înlarche xam xiyallarda bolmay, qet’iy ikkilenmey shertsiz halda Jyayügüen qowiqidin xitay dölitige qoghlap chiqiriwétishimiz shert!

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Heriket Shekli

Epsuski, 50 nechche yilliq qanliq tejribe we emeliyet bu düshmenlerning öz dölitige bizning aghzaki iltimaslirimizni qobul qilip tench chiqip kitishini hergiz qobul qilmaydighanliqini ispatlidi.

Eksiche, wetinimizdin chiqip ket dep qoyghini üchünla xitay tajawuzchiliri teripidin bizning ni-ni oghlanlirimiz u alemge yolgha selindi! Emdiki chare ularni bir amal qilip qoghlap chiqirishimizdila qaldi. Qandaq chare bilen qoghlap chiqiralaymiz? Ularda hemme zamaniwi urush qoralliri tel, yetip ashqiche mexpi apsharka küchlirige ige, wetinimizning barliq muhim iqtisadi, qatnash tügüni, chegra boylirimizni toluq igellep boldi. Bizning qolimizda tömürning suniqimu bolmighan halgha chüshürülduq. Öz yerimizdin buning üchün birermu herbi qorali tapalmaymiz. Chet’ellerdin elishqimu qurubimiz yetmeydu. Hetta buninggha jür’et qilalaydighan birermu yeqin dost döletmu yoq.
Emma xitay tajawuzchilirini qorqutsaq dölitige qarap qachidighanlighini yuqurda körsitip ötkeniduq. Undaq bolsa qandaq qorqutushimiz kérek?
Yeqinqi zaman tariximizda Zo Zongtang wetinimizge basturup kirginide chonglar turmaq bowaqlirimizningmu yürigini sughurup chiqirip qorup yiyishken iken! Yang Zinshin xelqimizni tirik kömüp öltürgeniken! Jin Shurin xelqimizni köydürüp öltürgeniken! Sheng Shisey xelqimizni Jadugha besip toghrap öltürgeniken! Wangjinmu mehele-mehele xelqimizni böshügidikilernimu qoymay qirip tügetkenidi! Wang Inmawmu xelqimizni türmilerde tunjuqturup öltürginiyetmey, nechche on ming xelqimizni acharchiliqqa qoyup öltürgenidi!

Hetta yeqinqi yillardila Barin xelqini bowaq balinimu qoymay muntizim eskerliri bilen besip kirip qirip tügetkenidi! Mana bügün xelqimizni terrorchilar digen bohtan bilen ashkare tutqun qilip qirip öltürüshmekte!

Xitay tajawuzchiliri xalisa ashkare qoralliq qirghin qilish, xalisa mexpi qirghin qilish, xalisa qoghlap sürgün qilish, xalisa mexpi öltürüsh qataridiki banditliq, fashistliq, terrorchiliq yolliridin toluq paydilinip xelqimizni qirip, öltürüp, qamap, sürgün qilip yaki nazaret qilip kelmekte! Buning bilenmu qanmay, texi tughulmighan bowaqlirimizni ana qarnidin sughurup eliship qurutup ayallirigha talqan qilip berish, özliri haraqqa zakuska qilip yiyish, öltürgen ademlirimizning yürigini yerip qorup yiyish, ezalirini kesip xitaylargha ulash, tirik turghuzup tejribe haywini qilip öltürüsh, radiaktipliq, ximiyelik sinaq meli qilip ishlitishlirini tilgha almayla qoyayli! …
„… Düshmen sanga qanchilik zulum qilsa, senmu shunchilik zulum bilen qarshiliqqil!…“ -bu telimat Janabi Allahtin kelmekte! Biz yenila düshminimizning bizge salghan barliq zulumlirini ulargha qilalmaymiz. Yeni biz xitay tajawuzchilirigha oxshash ularning balilirini qorup talqan qilalmaymiz. Yürigini sughiriwélip qorup yiyelmeymiz. Tejribe haywini qilip öltürelmeymiz….Unchilik wehshilik bizning qolimizdin kelmeydu!

Shundaqtimu qalghan xitay köchmen tajawuzchilirigha ibret bolsun, bu yerdin derhal chiqip ketsun, qayta tajawuz qilip kelmisun disek, qolida qorali bolmighan xitaylarni xuddi düshminimizning xelqimizni öltürgen wehshi usullirigha oxshash qilmisaqmu güzel shekilde bir terep qilip wehime yaritish weziyitini yaratsaq, …. bu xitay tajawuzchiliri yene qandaq qilalar? … Xitay köchmen tajawuzchiliri bunchilik wehimiler ichide qalghan we bundaq wehimilerni her yerde her küni körüp yaki anglap turghinida qandaq bolup kiter? Ular bunche wehimilik weqeler ichide yene xelqimizni bozek qilishqa pétinalarmu? Bundaq wehimilik ichide bixaraman yashiyalarmu? Bixeter oyniyalarmu? Ailisini, ata-anisidin xatirjem bolalarmu?

Oylap köreyli, bir partilashta, hetta intayin mexpi tutulghan anche muweppeqiyetlik bolmighan bir partilashta 100 minglap xitay tajawuzchi aqquni waqitliq bolsimu dölitige qéchip ketken, yengidin bésip kilishni niyet qilip yürgenlermu yeniwalghan bir ehwalda, bunche köp qorqunush ichide qandaqmu xatirjem bulang-talang qilalar? Xelqimizni yene shundaq bozek qilalarmu? Shöbisizki, ular dölitige qarap qachidu, … her bir wehimilik herikitimizdin qorqup eng kamida 10 xitay tajawuzchisi dolitige qarap qachidu, eng kamida 10 xitay wetinimizge tajawuz qilish niyitidin yeniwalidu! Yeni xitay tajawuzchiliri wetinimiz teweside azaysa aziyiduki, hergizmu köpiyelmeydu! Bu bir utuq emesmu? Bu wetenperwerlik herikitimizning bir netijisi emesmu? Shuni keskin höküm qilishimiz kérekki, bügünki wetenperwerlik herikitimizning birdin bir ölchimi – wetinimizde xitay tajawuxchilirining kamayghan eniq weziyitini yaritish! Bundaq netijige erishturelmigen herqandaq bir pa’aliyet wetewnperwerlik herkiti digen namgha erishelmeydu!

Oylap köreyli, bügün biz wetinimizdiki xitay tajawuzchilirini ene shundaq usullar bilen kamaytishtin bashqa yene qandaq imkanlirimiz qaldi? Yaki he digendila polk-polk muntizim qorallan’ghan eskerlirimizni qatar tizip qoyup, ‚oghul balidek jeng qilish’imizla wetenperwerlik hésaplinamdu? Bundaq xam xiyal qilidighan kishilirimiz bolsa, ulargha bir tewisiyimiz bar: Xelqimizni axmaq qilishqa, qaymuqturushqa urunmay, asta siyip kirip uxlap qeling!
Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

3. Xitay Tajawuzchiliri Arisigha Wehime Selish Qoralliri

Wetinimizdiki xitay tajawuzchilirining qorqunchaqliqtin ibaret bu ajiz noqtisigha zerbe berishte qandaq qorallardin paydilinishqa bolidighanlighini perez qilip köreyli:
Wetinimizning bügünki xitay tajawuzchiliri weziyitini küzetkinimizde, xitay tajawuzchilirini mexpi parakende selish heriketliridin paydilinip qorqutup qoghlashtin bashqa ünümlük charimiz qalmighanlighini ochuq körüp alalaymiz. Heyran qalarliq yeri, nurghun kishilirimiz bu pakitni etirap qilghisi kelmey, wehshilikte dunyada kam körilidighan we uchqandek tezlikte köpiyip we küchiyip ketiwatqan bir düshmen’ge bir bolsa ashkare qoralliq toqunush chiqirip qoghlap chiqiralaydighanliqigha ishinidu, yaki bolmisa buning del eksiche, ashkare tench namayish, shikayet, yighilish, medeniy, ilmiy…pa’aliyetliri bilen insapqa keltürup chekindürüsh, chet’el siyasi deplomatiyilik besim pa’aliyetliri bilen keng shughullinip sirttin siyasi yaki deplomatiyilik besim peyda qilip chekindürüsh qatarliq bimeniliklerge ishinishmekte. Bu yerde shuni qet’iy kesip elan qilishimiz kérekki, bu xitay tajawuzchiliri, herqandaq bir tench besim yaki ashkare tehditlerdin qorqup qachidighan düshmen emes. Bizmu ularning qollan’ghan usulliridin biri bolghan Exmetjan Qasimimizni, Iminop Hamutimizni, Barin bowaqlirimizni, … terrorluq usullarda mexpi yoqutush pa’aliyitini ülge qilip xitay tajawuzchiliri arisigha eghir wehime yaritip, düshmen sanining sun’iy köpiyish yolini cheklesh, andin kéyin azaytish we axirida qoghlap chiqirish basquchlirini yaritishtin bashqa hechqandaq chiqish yolimiz yoq!
Buning üchün bizge ayrupilan, rakita, tanka-zembirekler kérek emes. Hetta mexsus granat-minalardin paydilinishmu shert emes. Xitay tajawuzchiliri herqandaq bir xoshallighini pojangza etip tebriklishidu. Dimek pojangzini uchuq-ashkare tapalaymiz. Shunga bizmu bu xil pojangza doriliridin paydilinishimiz mumkin. Birer bolaq pojangza dorisini toplap pongzek qilip, etirapini yilim yaki yepishturghuchi lentilar bilen qaqtek-qunaqtek tash-sheghil, eski sharek-saqilarni orap chashma bomba teyyarliwilishimiz mumkin; bir qanche bolaq serengge beshini toplap addi partilatquch teyyarlishimiz mumkin. Aziraqla bilimge murajet qilsaq gunggurt, posfor, nitratliq oghotlar yardimide addi partilatquchlarni teyyarliyalaymiz. Giologiye, ximiye, qurulush kesipliri saheliride oqighan texnik-enjinerlirimizge tayinip benzol, tolol, solfat kisilatasi, nitirat kisilatasi, nitroluq, posforluq, solforluq maddilardin resmi partilatquch dorilarnimu yasiyalishimiz mumkin; Hasharet doriliri, dezinfiksiye doriliri, dehqanchiliq doriliriiherxil gaz qatarliqlardin paydilinip zeherliguchi gaz bombilirinimu yasiwilishimiz mumkin. signalliq qol sa’et-uyunchuqlar, elektronluq eswap-usküniler, radio-telewizorlar, telefon qataridiki addi kündilik turmush boyumlirini aziraqla özgertip signal ornigha qil wolfiram qatarliq simlarni almashturup, bir qanche tugme batariyisi bilen kücheytip aptomatik partilaydighan, waqit tezginligili bolidighan, yiraqtin tezginlinidighan pistanlarni teyyarlishimiz mumkin.

Bu heqte fizika-elektron kesipliridin xewiri bar texnik-enjinerlirimiz yardemchi bolishi mumkin. Addiy partilatquchlarni aptomatik pistanlar bilen birleshturush, partilitish bombisini benzin-ispirtlar bilen bir gewde qilish, bularni gazlandurghuchi hasharet-dezinfeksiye doriliri bilen bir gewde qilish, bularni konsiriwa qutisi, uyunchuq, kitap, miwe shekillirige keltürup teyyarlishimiz, bularni oghurluqche aptomobillarning chaqliri, benzin bakliri yenigha tashlap qoyush, aptowuzlargha, wagonlargha, gaz tunglirigha, bulung-puchqaqlargha mexpi yushurup jaylashturup weqe peyda qilishni teximu wehimilik halgha keltürelishimiz mumkin. Kim bilidu, binakarliq, qurulush, dorigerlik, qatnash, mashinisazliq, elektron, dehqanchiliq, kanchiliq, su qurulishi, … qataridiki kesiplerdin xewiri bar wetenperwerlirimiz yene qandaq oylimighan teximu addi, teximu erzan, teximu küchluk, teximu eplik usul-charilarni tepip chiqalaydu texi! … Hech bolmighanda bir tal pichaq, biritiwa-ustur, birtal toxmaq, birer tal arqan, lenta, birer parche tash-kiseklernimu ajayip bixeter qoral ornida ishlitish mumkin. Uxlawatqan, yalghuz qalghan, dawaliniwatqan, qarshiliq körsitish küchi bolmighan xitay tajawuzchilirini bulung-puchqaqlarda, adem kormigen yerlerde urup mijiqini chiqiriwitish, parchiliwitish, bughush, ichi-baghrini tokiwitish üchün bu türdiki qorallar bekla eplik bolidu.
Bulargha qarap, mexpi wehime yaritish heriketlirimizni bekla addi bolup ketti dep oylarmisiz? Rast, wetenperwerlik herikiti ene shundaq dawrang qilishqimu nomus qilghidek addi bir ish. Yaki bekla paji’elik bolup ketti dep oylamsiz ya? U halda siz düshminingizning ehwalini texi bilmeydikensiz, yaki bolmisa milyonlighan xelqimizning biguna öltüriliwatqanlighini, mexpi tutqun qilinip ujuqturiliwatqanlighini, wehshilerche azaplishiwatqanlighini bilmeydikensiz! we yaki xitay tajawuzchilirini düshminimiz dep qarimaydighan, ulargha sadiq xa’ingha ma’il birsi ikensiz!
Oylap köreyli, düshmen’ge qarshi jengge atlinish üchün bexil bayiwetchilirimizning, toxo yurek, bir zaghra üchün xitay tajawuzchilirigha qulluq qilishni ewzel koridighan bilimdanlirimizning qoligha qarap qalghidek yeri barmiken? „Yotqan’gha qarap put sun“ dep bikargha dimigen, qanchilik imkanimiz bolsa shunchilik mexpi heriket qilghudek pursitimiz tepilidu.
Biz söletwaz baywetchilirimizge bekla köp tégip öttuq, ular yene renjipmu qalmisun. Eger tijaretchilirimiz bügünki shara’itida wetenperwerlik bilen az-tola bolsimu shughullinip baqayla deydiken, ularning qolidiki baylighi bilen bir polk sanidiki pida’ilirimizning pa’aliyet rasxotini teminliguchiligi bar.   Yuqurida misal qilip ötülgen qorallarni mexpi teyyarlash üchün bir qap tamaka puli, bir botulka haraq puli, bir waqitliq tamaq puli yaki balisining bir qetimliq xejleydighan puli, balingizning chet’elge chiqip sayahet qilip oynap  kélidighan sayahetxirajitila yétip ashidu. Siz özingiz biwaste qilalmisingiz, qilalaydighan pida’ilargha mexpi shekilde yardem qiling. Hech bolmighanda pulgha adem setiwilip bolsimu mexpi qildurghuzung. Wetinimizning milliy musteqilliq herikiti tarixida sodigerdinmu birer wetenperwer bashlamchi, qehriman, dahi chiqip baqsun!
Namratchiliq ichide tolghunup yürgen yurtdashlirimizghimu chaqiriq qilimiz: Namiratchiliqtin qutulushning ghemi ichige petip qalmay, yilda birer qetim bolsimu birer kilo gosh pulingizni tikip mexpi wehime yaritish weqesi peyda qilishqa tirishing! Qerindashlirimiz ichide wagon-wagon mallarni aldap kiteleydighan, qewet-qewet binalargha oghurluqche kirip telewizor-gilemlerni oghurlap chiqalaydighan iqtidarliq kishilirimiz az emes. Ularmu he disila pul ghemide yurtdashliriningla meligha tigish xiyalida bolmay, Gheni baturni ulge qilip partilatquch dorilarni, pistanlarni oghurlap chiqip mexpi tarqitiwetsun yaki bomba komup chiqsun.

Eger qolidin kelse, bixeterlikige kapaletlik qilalighinida bu türdiki materiyallarni oghurlap kélip wetenperwerlerge mexpi setip pulini xalighanche xejliwalsun! Bu türdiki dora-materiyallarni, qoral, chertiyoj, retsiplarni xitay emeldarlirining, xitay iskilatchilirining, xitay enjiner-texnikilirining ozige, bala-chaqisigha, ata-anisigha, mal-mülkige, yeqinlirigha, yardemchiliri, bashliqlirigha tehdit selish, ziyan selish, qachurush qataridiki wastilardin paydilinip bolsimu xelqilishqa, purset yaritalighinida qachurup kitip mexpi mejburlap yasatquzushqimu bolidu. Buninggha oxshaydighan chare-tedbirlerni xelqimiz heriket jeryanida choqum köplep tepip chiqalaydu! Bir ish qilmasliqtin, qilishqa teshwiq qilinmasliqtin qalmaqta. Birer ishni bashlaydighanla bolidikenmiz, choqum chare qilalaymiz.
Qisqisi, wetinini düshmen qolidin tartip elishni oylap jasaretke kelgen herbir wetenperwer üchün eytqanda, qoral mesilisi wetenperwerlikning tosalghusi bolalmaydu! Kallingizni silkiwétip axiretni, ewladliringizni oylang, mes’uliyitingizni oylang! Axirette sizdin „bankida qanche pulung bar?“, „binada öyüng barmidi?“, „qanche qétim resturanda ziyapet yiding?“, „qaysi mektepte oqup qandaq deplom alding?“, „oqush tarixing qandaq?“, „chet’elge chiqip oqudungmu?“, „siyasetke arilashmay, wetiningni qoghdimay tajawuzchi kapir telep qilghan muqumluqni qoghdidingmu?“..-dep soraq-soal qilmaydu. Eksiche perzlerni ada qildingmu?“…dep soraq-soal qilidu we hésap alidu!
Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

4. Mexpi Heriket Qandaq Élip Berilidu?

Xitay tajawuzchilirining ajiz noqtilirini tepip qandaq qoral bilen qandaq bir terep qilishni biliwalghinimizdin kéyin resmiy heriketke qedem basalaymiz. Dimek biz nöwettiki weziyitimizde xitay tajawuzchilirigha zerbe berishtiki eng axirqi charimiz–eng mexpi usullar bilen xitay tajawuzchiliri arisigha omumiy yüzlük eng qorqunushluq wehimiler peyda qilishtin paydilinip milliy musteqilliq herikitimizni bashliwétish!
Adem desliwide düshminini öltürüshke heqiqetenmu jür’et qilalmaydu. Bolupmu jeni chiqiwatqan birsini körginide uzun’ghiche rohiy sarasimige chüshüp qelishi mumkin. Bundaq halet u kishining qayta heriket qilishigha eghir tosalghu bolupla qalmay, özining rohiy halitige ige bolalmay pash bolup qelish xewpini keltürup chiqiridighan heriketlerni ipadilep qoyushtinmu saqlinishi tes. Shuning üchün deslepki könüsh basquchigha alahide diqqet qilishi kérek. Eger shara’it yar berginide tejribilik birsi bilen bir mezgil özini köndürüsh kérek. Bundaq imkaniyiti bolmighanda, deslepki heriketlirini waqit tezginlinidighan, yiraqtin tezginlinidighan, özi biwaste neq meydanda bolmaydighan heriketlerdin bashlishi, bu xil heriketlerni he digendila düshmen zich yerlerdin bashlashqa aldirimay, maddiy boyumlargha hujum qilishtin bashlashnimu oylinish lazim. Hechkimge bildürmigen asasta chet’ellerning wehimilik, raziwitka teswirlen’gen kinolirini körüp cheniqish, purset bolsa özi qilalaydighan qolay nishanlargha sinaq qilip cheniqsimu bolidu. Muhimi düshmen’ge bolghan gheziwini eng mexpi shekilde ichide saqlap, bu gheziwini xitay tajawuzchilirini mexpi qoghlap chiqirish herikiti üchün küch qilishi lazim.
Adette heriket qilghuchi kishi özining burunqi qiyapitini qilche özgertmeslikke tirishchanliq körsitishi, etirapidiki xitay taajawuzchiliri bilen bolghan burunqi normal munasiwitini qilche özgertmesligi, mexsus bir mexpi wehime yaritish qoshunigha eza bolmighan ehwalda pilanini, qiliwatqan we qilip bolghan wehimisini hetta özigimu sözlep qoymasliqtek mutleq mexpi tutushqa adetlinishi kérek. Bir qisim ishen’gen kishilirimiz hayajanlan’ghinida bu xil heriketliringizdin xoshallan’ghanlighini ipadiligendek qilsimu, ishliri ongushluq bolmighanlirida yaki ichi pushqinida bu pa’aliyetliringizni maxtap yaki tenqitlep kishilerge hikaye qilip berishi, bezi ongushsiz hallirida hetta özidiki bu ongushsizliqlirining sewebini sizning shu heriketliringizdin körüp bashqilargha shikayet qilip qoyishimu mumkin. Rohi ajizlashqan ademning iradisi mustehkem bolmighachqa, mexpiyetlikni menggü saqlashqimu berdashliq birelishi natayin. Kim bilidu, u kishining rohiy ajizliship qalghan peyitlirining qachan otturigha chiqidighanlighini we nimiler dewitidighanlighini? Shunga, mexpi heriket hikayilirini biwaste sözlep yürüshtin menggü saqlinishi, hetta imkan bar menggüluk untup kétishke tirishish shert! Eger bashqilargha tejribe tonushturush yaki bashqilarni righbetlendurush meqsitide teshwiq qilishqa toghra kelginidimu, mutleq mexpi teshwiqat usulliridin paydilinip qilchimu yip uchi qaldurmighidek haletke keltürup teshwiq qilish lazim.
Xitay tajawuzchiliri arisigha peyda qilinidighan mexpi zerbe berish herikiti, düshmenning mexpi heriketlerni pash qilish iqtidarining dunya sewiyisidin köp töwen turidighanlighini, heriketke qatnishidighan herqaysi mexpi pida’ilar qoshuni ichidiki eza sanining azlighi we mexpiyetlik tüzümining yolgha qoyulishi jehettiki qolayliqlighi, heriket chiqimining töwenligi, heriket sheklining addilighi we heriket tesirining küchlukligi qatarliqlar sewibidin, wetinimizde nöwettiki milliy musteqilliq herikitimizning bashlan’ghuch dewride eng muwapiq heriket shekli dep qaraydighanlar künsayin köpeymekte. Bu xil heriketlerge bashlamchiliq qilghuchi kishi desliwide bekla qorqup heriket qilghan bolsa, tedriji cheniqish netijiside intayin jenggiwar, tejribilik we temkin haletke kileleydu. Shundaqtimu pash bolup qelish, qolgha chushup qelish, ashkarilinip qelishlardin xali bolush tes. Shunga bu xil heriketlerge ozini beghishlighuchi qehrimanimiz olum aldida jan azawi chekiwatqan nechche on milyon wetendishining xitay tajawuzchiliridin koriwatqan zulumlirini köz aldigha keltürishi, her qetimliq herikitide eng wehimilik weqelerni yaritishqa alahide küch chiqirishi, az bolsimu wehimilik heriket bolishigha kapaletlik qilishi, xelqimizge jasaret beridighan we olge körsitidighan pa’aliyetlerge alahide ehmiyet berishi lazim. Eger qolgha chushup qelishtin qutulush imkaniyiti bolmighanda, zich turghan düshmen arisigha küchluk partilatquch qataridiki qorallar bilen basturup kirip düshmen ichide qehrimanlarche shihit bolushqa her waqit teyyar turushi lazim.
Bu türdiki heriketlerge özini ataydighan pida’ilirimiz heriket élip berish jehette toluq piship yetilgenligini his qilghinida, özining mexpi qoshunini qurup chiqishnimu özige muhim wezipe qilishi, shu arqiliq mexpi heriket sepini kingeytip, ezalirini cheniqturushqa tirishchanliq körsitishi lazim. Shuning bilen birge, herqandaq bir mexpi qoshun ezasining peyda qilidighan herikitini mexpi teshwiq warighi, mexpi xet yaki zamaniwi wastilar bilen eng qorqunushluq shekillerge keltürup tarqitishqa alahide küch chiqirish lazim. Shuningdek yene xelqni düshminidin agahlandurush, xelqqe yengi, addi, küchluk, erzan qorallarning yasilishi, ishlitish usuli heqqidiki bilimlerni mexpi teshwiq wastiliri bilen xelq arisigha tarqitiwitishkimu ehmiyet berilishi lazim.
Mexpiyetlik ishi teyyarliq jeryani we herikettin kéyinla muhim ehmiyetke ige bolupla qalmay, heriket jeryanidimu intayin muhim ehmiyetke ige, Yeni mexpi heriket élip barghuchi pida’iyimiz iz qaldurmasliqqa alahide diqqet qilishi, barmaq, ayaq, ter-puraq izliri qaldurup qoyushtin, ozige xas herqandaq izlarni qaldurushtin, herqandaq kishige korunup yaki tunulup qelishtin saqlinishqa alahide tirishish lazim. Bu heqte bilim elish, tejribe toplashqa ehmiyet birishi lazim. Bundaq pa’aliyetlirini ozila qilip qalmastin, bashqa pida’i heriketchilergimu tejribe tunushturush sheklide teyyarlap mexpi tarqitiwitishke tirishish lazim.
Mexpi heriketke qatnashquchi qehrimanimiz heriketning tez kengeymesligi, közligen netijini bermesligi, düshmen besimining artip ketishi qatarliqlardin zérikish yaki holuqup qalmaslighi, ataghliq „dahi“lirimizning, partiye-teshkilatlirimizning, insanperwer qiyapitige kiriwalghan kishilirimizning, demokratiye bilen özini pedezliwalghanlarning, ilmiy xadimlirimizning, qorchaq kadirlarning,ghalchilarning, qara qorsaqlarning tenqitlishi, qarilishi, yolyoruq berishi, burmilashlirigha hergiz pisent qilmaslighi lazim. Bolupmu chet’el xewerlirining, herqandaq bir xelqara teshkilatliri, herqandaq bir döletning, herqandaq bir el partiyisining, herqandaq bir dölettiki muhajirlirimizning bahalishi, tenqitlishi, tehdit qilishi, arlishiwelishi yaki özining qiliwilishlirigha qet’iy qulaq salmaslighi shert! Bu heriketni biz wetinimizde eng axirqi bir xitay tajawuzchisi qalghan’gha qeder qet’iy dawamlashturidighan irade bilen heriket qilishtin hergiz yanmaslighimiz lazim. Buning üchün hayatining eng axirqi bir minutighiche imkanbar köp wehime peyda qilishqa irade tiklishi lazim. Heriket jeryanidimu aldiraqsanliqqa yol qoymaslighimiz, zor tesir yaritalaydighan heriketlernila oylap olturmay, ushshaq-chüshshek wehime peyda qilalaydighanliki ishlarnimu sel qarap hergiz qoldin bermeslikimiz lazim. Hetta bundaq ushshaq wehimilerning yaritidighan tesiri teximu keng bolidighanlighini hergizmu unutmaslighimiz lazim.
Shuni unutmasliq kérekki, dunya alimliri insanlarning bügünki otturiche köpiyish sur’iti boyiche köpiyip barghinida, 21-esirning 60-yillirigha barmayla dunya nopusi 18 milyartqa yetip baridighanlighini, emma yer yüzining bügünki tereqqiyat sür’iti boyiche hésaplighanda yer shari aranla 11 milyart insanni beqip kiteleydighanlighini perez qilishmaqta. Shunga wetinimizni tezlikte xitay tajawuzchilirining qolidin tartip almighinimizda, bu wetenni xitay tajawuzchilirila emes, belki xalighan bir dunya zomigiri tartip elishqa atlinish ehtimalini bilishimiz lazim! Qadir Allah undaq künlerdin saqlisun,bizning qolimniz bilen u Allah düshmenlirini qoghlap chiqirishqa nésip qilsun, Amin!

Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

5. Pramida Sheklidiki Yer Asti Qoshuni Teshkillinishning Ehmiyiti

Wetinimizning nöwettiki düshmen weziyitini tehlil qilghinimizda, wetinimiz ichide xeli uzun bir mezgilgiche xitay köchmen tajawuzchilirini qoghlash mutleq mexpi heriketlirige tayinip xitay tajawuzchilirini qorqutup, wetinimizge tajawuz qilish xiyalini qurishiwatqan yengi xitay tajawuzchi köchmenlirini Jayüygüwendin wetinimizge qarap ayaq basalmas qiliwitish we yerlishiwalghan xitay tajawuzchilirini qorqutup Jayuygwen’ge qarap qechishini qolgha keltürüsh weziyitini yaritish – Bizning birdin-bir chiqish yolimiz hésaplinidu. Bu xil qanat yaydurilidighan xitay tajawuzchilirini qorqutup azaytish herikitini melum mezgilgiche dawamlashturup, wetinimizdiki xitay tajawuzchi köchmenlirini belgilik bir sanda cheklep turup, kelgüsi weziyetning tereqqiyatigha qarap milliy musteqilliq herikitimizning kéyinki basquchliri bolghan partizanliq urush we muntizim qoralliq urush weziyitini yaritiwelishimiz mumkin. Yeni ötken yerim esir jeryanida qoldin bérip qoyghan weziyetlirimizni basquchmu-basquch qayta eslige keltürüshke mejburmiz.

Awal biz shuninggha qet’iy ishinishimiz kérekki, wetinimizni besip yatqan bügünki xitay tajawuzchilirining meyli xitayda bolsun yaki dunyaning herqandaq bir yeride yüz beridighan xalighan birer zor dawalghushlargha qarimay, wetinimizdin tench chekinip chiqip ketish qararigha kélishini yaki wetinimiz xelqige tench shekilde milliy musteqilliqini berishni qiyas qilish pütünley uxlimay chüsh körgenligimizdin bashqa nerse emes. Buninggha oxshap ketidighan xam xiyallarning keynige kirip xelqimiz yerim esirlik qimmetlik pursetliridin ayrildi. Hal bügünki künde wetinimizni besip yatqan barliq xitay köchmen tajawuzchiliri we ularning qoralliq fashist qoshunliri wetinimiz xelqini herxil wastilar bilen qisqawaqit ichide pütünley yoq qiliwétidighanliqigha toluq ishench bilen heriketke atlanmaqta.

Shu seweptin xitay tajawuzchiliridin herqandaq shekildiki tamalarda bolush–tarixta sadir bolghan xa’inliq weqelirini qayta tekrarlashtin bashqa netijige élip baralmaydu. Bügün bizning mangidighan birdin-bir we eng axirqi yolimiz–xitay tajawuzchilirigha qarshi eng mexpi we eng wehimilik shekillerde urush elan qilip, kelgüsi partizanliq we muntizim azatliq herikitimizge asas tikliwélish, hech bolmighanda kelgüsi ewlatlirimizgha bügünkidin ashuriwetmey bolsimu xitay tajawuzchisi „miras“ qalduralisaqmu bir netije hésaplinishi mumkin. Wetinimiz milliy musteqilliq herikitimizni yolgha seliwilishta buningdin bashqa imkanimiz qalmighanlighini etirap qilishimiz lazim.

Bu ghayimizni ishqa ashurush üchün wetinimiz xelqining keng kölemlik qozghilip yekke-yekkidin yaki ushshaq musteqil heriket qilidighan pida’ilar qoshunliri sheklide yaki nisbiy musteqil heriket qilalaydighan zenjirsiman eng az ezadin teshkil tapidighan mexpi qoshunlar sheklide xitay tajawuzchilirigha mutleq mexpi eghir weime selish heriketlirini uzun bir mezgil tinmay qanat yaydurishimizgha toghra kelidu. Bu meqsette heriket élip berishlarda adette yalghuz kishilik yaki toluq musteqil heriket qilalaydighan ushshaq qoshunlar boyiche mexpi wehime yaritish heriketliri bilen shughullinishta eniq bir nizamnamilarni tuzup heriket qilishning hajiti yoq. Bundaq heriketchilirimiz xitay tajawuzchilirining qoligha chushup qalmasliqni aldinqi shert qilip heriket qilishla kupaye. Bundaq oz aldigha pilan tuzup heriket qilghuchi kishilirimiz qolidin kelidighan barliq charilardin paydilinip purset tapalighan haman özlirining közi yetidighan shexsi pilani boyiche xalighanche heriket élip barsa boliwéridu.
Emma öz ara zenjirsiman taq baghlinishliq ushshaq we nispi musteqil heriket qilidighan mexpi qoshun sheklide heriket qilishningmu nurghun ewzellikliri bolidu. Bu xil zenjirsiman mexpi qoshunlargha uyushup heriket élip barghanda, bir kishi yaki az kishi oylap yitelmigen nurghun yetersizliklerdin we bir qisim xeterlerdin saqlinishqila bolupla qalmay, xitay tajawuzchilirigha zerbe berishning pilanliri teximu toluq we teximu küchluk wehime qozgxiyalaydighan bolidu. Uning üstige adem sani az bolsimu birhil teshkil qoynida nisbeten pilanliq we hemkarliq asasida teshkillik heriket qilish kishige ümid we xatirjemlik, ishench we gheyret ata qilalaydighan bolghachqa, bügünki xelqimizning ichki mijez halitigimu uyghun kelidu. Derweqe, bu türdiki qoshunlar herqanche mexpi heriket qilduq diginidimu yenila birqisim iz qaldurup qoyushlardin saqlinish bekla tes. Shunga bu xil qoshunlar alahide erkin pilan tüzüsh we extiyari heriket qilish hoquqigha ige bolishini aldinqi shert qilish bilen birge, mukemmel zenjirsiman teshkili tüzülishini tuzup pa’aliyet qilishi intayin muhim ehmiyetke ige.

Dunyada bügün’giche nurghun shekillik mexpi heriket qilidighan teshkilat nusxiliri otturigha chiqip herxil muddalar boyiche mexpi pa’aliyet qilip keldi. Emma ularning tupki meqsetliri asasen alghanda nispeten pilanliq, nisbeten küchluk tesir yaritalaydighan we asanliqche pash bolup qalmaydighan bolishini aldinqi shert qilishidu. Bizmu düshminimizge ashkare otturigha chiqip qarshi turushqa küchimiz yetmeydighan bolghanlighi üchün, shu türdiki mexpi teshkil qurulush shekilliri ichidin özimizning pa’aliyet qilidighan makanimiz we zamanimizgha layiq kilidu dep qarighan, shuningdek nöwettiki wezipilirimizge asasen eng muwapiq shekilliridin birni tallap ishqa kirishishimiz mumkin. Biz bu yerde pash qilinish ehtimalini eng töwen’ge chushireleydighan we tarixta bashqa milletler herxil meqsetlerde paydilinip bir qeder bixeter we muweppeqiyetlik pa’aliyet qilghanlighi ispatlan’ghan pramida shekillik taq baghlinishliq yerasti mexpi qoshun tüzülishini tallap tunushturimiz.

Buhil mexpi qoshunlargha uyushup xitay tajawuzchilirigha qarshi mexpi zerbe berish heriketliri bilen shughullan’ghinimizda, shobihsizki mexpi qoshun herikitimizni teximu netijilik qanat yayduralaymiz. Shundaqtimu buxil mexpi qoshun shekli bilen pa’aliyet qilghanda birqeder köp kishilik pilan tüzüsh we qismen teshkillik we pilanliq heriket qilishqa kapaletlik qilishqa bolghinidimu, partizanliq qoshunlardikidek köp kishilik teng hemkarliq asasida pa’aliyet qilish imkani bolmasliq, we qoshunlar ara baghlarning asanla menggüluk uzulup qelishi ehtimali bekla eghir. Shunga bu jehette tedriji mukemmelleshturushke toghra kelidu. Emma xelqimizning mutleq mexpi qarshiliq körsitish heriket tejribiliri yiterlik bolmasliq, mexpiyetlikni saqlash adetlirining eghir derijide bolghiwitilgini üchün, qoshun ezalirining bixeterlikige kapaletlik qilish, ezalarning mexpiyetlik aditini yetildurush, wehime yaritalaydighan yurigi toxtighan ezalarni köpeytish jehette buxil shekil yenila muhim ehmiyetke ige.

Wetinimizde qurulidighan xitay tajawuzchilirini qoghlap chiqirishning mexpi heriket qoshonining asasiy meqsidi xelqimiz arisida xita tajawuzchilirigha qarshi heriket qilishqa bolidighanlighi heqqide emiliy pakitliq teshwiqatlarni qanat yaydurush, xelqning eghir düshmen weziyiti astida düshmen’ge zerbe berish jasaritini tiklishige heydekchi bolush, shuningdek yene kelkündek köpiyip kitiwatqan xitay tajawuzchilirining sun’iy nopus köpeytish herikitini cheklesh weqelirini dadilliq bilen qanat yayduralaydighan yengi zamanning Ghoja Niyaz Hajiliri, Gheni Baturlirini yetishturup chiqish. Shu asasta yengi weziyitimizge mas kelidighan bu xil xitay tajawuzchilirini qoghlash herikitimizni toxtawsiz qanat yaydurup, resmiy partizanliq heriketliri bilen shughullinishqa bolidighan weziyet yaritish, qismen azat rayon qurulushlirigha asas yaritishnimu küntertipke qoyushqa bolidu. Bularning muqerrer netijisi – Milliy musteqilliq herikitimizning axirqi basquchi bolghan nisbeten muntizimliship baridighan milliy armiye herikiti basquchigha yuksilishtin ibaret.

Shuninggha ishinishke bolidiki, bu türdiki mexpi heriket pa’aliyetlirini omumlashturush arqiliq, xelqimizning bügünki ümidsiz rohiy halitini tüptin ozgertishke, bir moma üchün xa’in bolup ketidighan wijdansizlarni agahlandurushqila bolup qalmastin, xitay tajawuzchi tereplirigimu küchluk agahlandurush bergen bolimiz; xelqaraghimu wetinimiz xelqige bolghan qarashlirini tüptin ozgertishke mejburlaydighan xewerlerni yollighan bolimiz. Shundaqken, xitay tajawuzchilirini wehimige selish mexpi qoshun ezaliri heriket jeryanida herqandaq bir idiyiwiy eqim, herqandaq bir chet’el hökümiti, herqandaq bir partiye, herqandaq bir jemiyet, herqandaq bir dahiy yaki alim, diniy olimalirimizning buyruq-yol körsitishlirige beqinmaslighi shert. Peqetla oz sebdashlirigha bolghan sadaqitini saqlash we oz qoshun yitekchilirining wezipisinila qobul qilishqa tirishishi lazim.

Buxil mexpi qarshiliq körsitish herikitige qatnishish bir xil wijdaniy wezipe asasida ishqa ashuriliwatqanlighi üchün, qolgha chushup qalghinida, pash qilin’ghinida, olum aldida, ata-ana, bala-chaqisi xeterge yoluqqanda, hetta kelgüsidiki resmi partizanliq qoshunigha eza bolghini, milliy hökümetke xizmet qiliwatqanliridimu ozining mexpi qarshiliq körsitish qoshunigha eza bolghanlighini we qilghan mexpi heriket hikayilirini qet’iy sir tutishi shert!

Mexpi qarshiliq herikitimiz düshmen’ge pütünley ashkare qarshi turushqa bolidighan muntizim milliy armiye qurulush dewridila tedriji shekilde özligidin toxtap qalidu. Bu dewirde mexpi qarshiliq qoshunlirimu özligidin tarqilip ketidu. Mexpiy qarshiliq herikitige qatnashqanlar menggü arxip saqlimaydu, menggü mukapat telep qilmaydu, menggü sulhi telep qilmaydu we qobul qilmaydu, menggü esir saqlimaydu, bolupmu heriket jeryanida mexpi qarshiliq herikiti bilen shughullan’ghuchilar özining salahiyitini ashikarilashqa mejburlaydighan herqandaq heriketke qatnashmaydu. Allah rizaliqi üchün qilidu.
Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Zenjirsiman Mexpiy Qoshun Tüzülishi

Mexpiy qarshiliq körsitish zenjirsiman yer asti qoshuni mundaq tüzilidu: Bir qeder tejribilik kishi tunji qoshunini tüzüshke kirishidu. Yeni toluq tekshürülüshtin ötüp ishenchke erishken, yeshi 16 din ashqan, wetinimizning milliy musteqilliq ishlirigha jan pida qilishni shertsiz qobul qilidighan, xitay millitidin bolmighan herqandaq bir Sherqiy Türkistanliq jinsi, irqi, yurti, pelsepe qarishi, kespi, bilim sewiyisi, iqtisadiy ehwali, ijtima’iy orni, partiye teweligi, tili, yeziqining qandaq bolishidin qet’iy nezer, xitay tajawuzchilirini qoghlash mexpi heriket qoshunigha kandidat eza bolalaydu. Tallan’ghan bu shexs bir qanche qetimliq mexpi qarshiliq emiliy heriket sinaqliridin ötküzülüp resmiy ezaliqqa qobul qilinidu.

Bir mexpiy heriket qoshunida eng köp bolghinida 5 kishi bolup, uning birsi qorghuchisi yaki yitekchisi bolidu. Bu qoshunda qoshun bashliqi eza tallash, heriket pilan-layihisini otturigha qoyush, qararlashturulghan wezipilerni oz ezalirigha mexpi tarqitish qatarliq wezipilerni öteydu. Bu qoshunda herqaysi ezalar heriket layihisi berish, heriket pilani-layihilirini muzakire qilish, heriket shekli, heriket qorali, heriket obiktiwi, heriket noqtisi, heriket waqti qatarliqlarni qoshun bashlighining nazariti astida erkin talash-tartish qiliship mexpi awaz qataridiki shekiller bilen heriket pilanini qararlashturghandin kéyin, wezipini qoshun bashlighi muwapiq körgen ezasigha imkan bar yushurun tapshuridu we bu wezipining ijra qilinishini suylesh, bolmighanda wezipini bashqa ezalargha almashturush, ijra qilinishi mutleq mumkin bolmay qalghan wezipilerni qayta muzakirege qoyup ozgertish yaki bikar qiliwitip yengi wezipe tüzüsh tekliwini beridu. Qoshunning yighilish waqti, yeri, paroli qatarliqlarnimu qoshun bashlighi qarar qilidu. Bu qoshundin tughunda bolup shekillen’gen tughunda qoshunlarning kandidat bashlighi bilen parolluq munasiwetlishish, tughunda qoshunlardin alghan pilanlirini oz ezalirigha wezipe qilip tapshurush qatarliqlarnimu öz üstige alidu.

Bir qoshundiki ezalar bashlighining tapshurghan wezipisini shertsiz qobul qilidu. Heriket tejribisi köpeygendin kéyin, bashliqining razilighini élip eza sani 4 tin ashmasliq sherti bilen ozige biwaste qaraydighan tughunda qoshun teshkilliyeleydu. Teshkilligen özige tewe qoshun ezalirining barliq salahiyitini mutleq ozila bilish sherti astida, aldinqi qoshun bashliqigha peqet eza saninila we kandidat qoshun bashlighi bilen alaqilishish parolinila melum qilip qoyidu. Shundaqtimu bu kandidat bashliq aldinqi qoshun bashlighi bilen peqet qayta ozgertilgen paroli arqiliqla barlighini bildurup turidu. Bu tughunda qoshunning pa’aliyetlirimu xuddi aldinqi qoshun pa’aliyetliri tertiwi boyiche bolidu. Tughunda qoshun bashlighi aldinqi qoshun bashlighidin alghan wezipini özi ijra qilishqa yaki qol astidiki muwapiq körgen ezasigha wezipe qilip berishkimu bolidu. Bu tughunda qoshunda pilanlan’ghan wezipilerni yuqurigha melum qilmayla özliri biwaste qarar qiliship ijra qilalaydu. Peqet heriket netijisini yoqurigha melum qilsa kupaye. Eger tughunda qoshundikiler yuquridin alghan wezipini orundashqa közi yetmeydighanlighini ispatlighinida, kechikturmey bu wezipini yuqurigha yaki bashliqigha qayturup berishi shert.

Kandidat bashliq aldinqi qoshun bashlighi bilen biwaste alaqilashmaydu. Peqet oz bashlighi qurban bolghan yaki yitekchilik qilish iqtidaridin menggüluk mehrum bolup qalghanlighi melum bolghinidila yuquriqi qoshun bashlighining tekliwi bilen alaqiliship aldinqi qoshun pa’aliyetlirige qatnishidu we burunqi qoshunining resmi bashlighi bolup wezipe öteydu.

Herqaysi qoshun ezalirimu uchuratqan paydiliq pursetliride qoshunigha melum qilmayla özi pilan tüzüp wezipe ijra qilalaydu. Peqet netijisini bashliqigha melum qilip qoysila kupaye.

Eger qoshunida xalighan birsining xa’inliq herikitini sezginide derhal oz bashlighi yaki bashlighidinmu guman qilghinida kandidat bashliqigha melum qilidu. Ular bu sebdishining xa’inlighini heqiqi türde ispatlap chiqqinidin kéyin, xa’inni bir terep qilish heqqide aldinqi qoshun bashliqigha melum qilidu. Aldinqi qoshun bashlighi bu xa’inni bashqa qoshundiki ezalar wastisi bilen ujuqturilidu.
Eger xalighan qatlamdiki qoshun, aldinqi qoshuni bilen alaqisini menggüluk uzup qoyghinida, öz qoshunini xuddi tunji qurghuchi qoshun dep qariship, qol astidiki tughunda qoshunlirigha yitekchilik qilishini dawam qilduriwiridu.

Herbir qoshunidiki ezalar oz qoshunida heriket layihisi sunush, muzakuire qilish, awaz berish, yengi texnika, yengi usul, düshmen ehwali, teshwiqat mezmun we shekilliri, paydiliq tejribe-sawaqlarni qoshun muzakirisige sunup turishi lazim. Eger halighan bir qoshun ezasi ishlitishte pash bolup qalmaydighan birer iqtisadiy oljigha erishkinide mexpiyetlikke kapaletlik qilish aldinqi sherti bilen xalighancge birterep qilishqa hoquqluq.

Ene shu shekilde qorghuchi ozi biwaste yiteklep mangidighan 4 kishiliktin az ezasi bar birdin tughunda qoshun qurup chiqishqa hoquqluq. Yeni, tunji qoshunda 5 kishi, uning ezaliri qurghan tughunda qoshunida 16 eza, ularning qurghan tughunda qoshunida 64 eza, ularning qurghan bu qoshunlirida 256 eza, … digendek dawamliship kétiwirishi mumkin. Shuningdek bu türdiki qoshunlar chongiraq sheherlirimizde bir qanchidin, wilayet sheherlirimizde birerdin bolsimu qurulghinida, wetinimizdiki xitay tajawuzchilirigha mexpi wehime yaritish herikitimiz resmi kün-tertipke kirgen bolidu. Eger bu qoshunlirimizdiki barliq ezalar yiligha peyda qilidighan mexpi wehime yaritish heriketlirini kamida 3-4 qetimdin ishqa ashurushqa kapaletlik qilidighanla bolidiken, bizning milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchi resmiy bir heriket halitige kelgen bolup, uzun’gha qalmay xitay tajawuzchilirining sun’i köpiyishini tezginliyeligen bolimiz. U künlerge kelginide, kéyinki basquchlar heqqide konkiritni teyyarliq qilidighan pilanchilirimiz choqum yetilishke bashlaydu!
Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Teshwiqat Ülgiliri

Ya ölüm! Ya Körüm!

Sherqiy Türkistan xelqi dunya jama’etchiligining, dunya insanperwerlirining, dunya demokratchilirining, barliq xelqaraliq teshkilatlarning, herqandaq bir dölet hakimiyitining, gherp dunyasi, Islam dunyasi, türk dunyasi, xoshna eller, xitay yengi demokratchilirining ezeldin yardimige, himayisige, etiwarigha eriship baqqan emes. Dunya jama’eti qaysi bir nefitlikning, qaysi bir bayliq menbesining, qaysi bir soda bazirining, qaysi bir öz menpe’etining peyide milyartlighan amerika dolliri xejlep yürgen bolsimu, wetinimiz xelqining milliy azatliq ishlirigha qilche nezirini selish niyitige kilip baqqan emes.

Hetta dunya ilgharliri qaysi bir haywan, hasharet, qaysi bir giyaning nesilini saqlap qalayli dep milyartlarche amerika dolliri xejligini bilen, 30 milyon Sherqiy Türkistanliq insanning sun’iy yollar bilen öltürüliwatqanlighigha qarapmu qoyushmidi! Birer janliq uchurap qalarmu digen tamada ka’inatni qezip yürgen dunya jama’eti tapini astidiki sun’iy öltüriliwatqan xelqimizning yoqutilishini tamasha qilip olturushmaqta! Dunya jama’eti digenler bizni birer giyachilik, birer hasharetchilik körmigen iken, bizningmu dunya jama’etchiligi teripidin aksyuma halitige keltürishiwalghan birqatar kishilik hoquq, tenchliq, insanperwerlik, demokratiye, ademgerchilik, … digendek ularning özlirigila payda qilip keliwatqan qanun-nizamlirigha, mentiqilirige boy sunushimiz shert emes! Bizning boy sunidighan birla mentiqimiz qaldi, hayat qelishimiz üchün:
Ya ölüm! – Ya musteqilliq!
Bizning chet’ellerdiki muhajirlirimizmu yerim esirdin buyan qilche ehmiyiti bolmighan atalmish wetenperwerlik pa’aliyetliri ichige chokup, wetinimiz xelqini quruq ümid, quruq tamalarda qoyidighan, köptürüp mubalighileshturulgen dunya xewerliri bilen bixotlashturup kelmekte! Bu muhajirlirimizning bir qismi goya dunyadiki qaysi bir dölet, qaysi bir chet’el teshkilatining xitaygha besim ishlitip wetinimizni etila musteqil qildurup bereleydighanliqigha dadisigha ishen’gendek ishinishmekte! Yene bir qisim muhajirlirimiz wetinimizni xelqaraliq siyasiy shikayet-namayishlar bilen, xitay demokratchilirigha tayinish bilen tench azat qilishqa bolidighanliqigha wehige ishen’gendek ishinip pa’aliyet qilip kelishmekte! Yighip eytqanda bizning bu türdiki muhajirlirimiz ana weten xelqini qolidin hech ish kelmeydu, bizni chet’ellikler qutquzidu, bizni tench heriketler, tench deplomatiyilik pa’aliyetler qutquzidu dep qarishidu! Ular ana weten xelqige ezeldin ishen’gen emes we hazirmu izchil ishenmey kelmekte.

Ular xelqaradiki bezi ellerde ghil-pal korunup qalidighan sehipe toshquzush  üchün elan qilip qoyushqan gezit-jornal, radio-telewiziye xewerliri, xitaygha, yipek yoligha, sirliq qalghan wetinimiz tarixigha, Türki xelqlerge heyran qeliship uyushturushqan bezi ilmiy muhakime yighinlirida tilgha elinip qalghan wetinimiz xelqi heqqidiki xewerlerni, bezi namayish-yighilishlarni mubalighe qilish, nöwettiki xitay tajawuzchilirigha qilchimu emiliy tesir körsitelmeydighan, intayin ehtiyat bilen élip berilghan bezi pa’aliyetlirini kokke koturiship xelqimizni pepilep kelishmekte! Buni az dep tugimes eqim, guroh, teshkilatlargha boliniwilip, bir-birsini xa’in-jasus dep jidel qilishlirinimu wetenperwerlik herikitimiz dep dawrang qilishmaqta!
Mahiyette bügünki dunyada wetinimiz xelqining „majra“ peyda qilip dunya tenchliqigha tehdit peyda qilip qoyushimizni arzu qilidighan birmu dölet yaki xelqaraliq teshkilat yoq. Tibetlikler buxil „tenchliq“ ni buzmaqchi bolghandek koriniwidi, dunya jama’eti derhal heriketke keliship „dunya tenchlighini qoghdash we tajawuzchilar teripidin yoqutulishinglargha berdashliq berishte dunyagha ulge yaratqininglar üchün“ dep Dalay Lamagha bir Nobel tenchliq mukapatini beriship aghzini etken bolushti. Dunya buxil oyunni yeqin tarixta Hindistanliqlargha, Pelestinliklerge, Jenubi Afriqa negirlirighimu oynighanidi. Möriti kelse bu oyunni bizgimu oynashtin bash tartmaydu!

Shunga biz herqandaq chet’el xewirige qulaq salmaslighimiz shert! Eger ishinishke toghra kelse, Barin qehrimanliri, Mexpi wehime yaratquchilirimiz, Ghulja qehrimanlirigha ishinishimiz lazim! Nöwette bizning aldimizda mundaq bir riyal xewip bizge tehdit bolup turmaqta: Xitay tajawuzchiliri pütün ghaljirliqlarni ishqa sélip omumiy yüzlük heriketke atlinip biz Sherqiy Türkistanliqlarni yer yüzidin süpürüp tashlashqa pütün sep boyiche atlanmaqta!
Biznimng aldimizda peqet birla yol qaldi: Qullarche olsekmu olimiz, baturlarche jeng qilip olsekmu olimiz. Bizni haman bir olum kutiwatqaniken, „Ya ölüm! – Ya Körüm!!!“ dep janni alqan’gha élip düshmen bilen tirkishishtin bashqa yolimiz qalmidi! Hetta bu yolimizmu künsayin taraymaqta!
Bu digenlik küp-kündüzde qolimizgha oghaq-pichaqlarni élip xitay tajawuzchilirining muntizim qoshunigha, xitay tajawuzchi saqchi-jasuslirigha ashkare urush oti achayli dep dawrang qilghinimizmu emes. Biz bu xil ashkare yollarni Osman Baturimiz, Axunup-Mijit weqeliride, Peyziwat-Qaghiliq heriketlirimizde, Barin-Ghulja weqeliride köp qetim sinaq qilip baqtuq. Bu yollarning hemmisila wetinimizni azat qilmaq turmaq, xitay tajawuzchilirigha wehime yaritip qachurusah rolinimu oyniyalmidi.
1992-yili zimistan qish künlirining biri, xitay chaghan bayrimining axshimi saet ontoqquzlarda, bir yilliq bulang-talang qilishqan ghenimetlirini köz-köz qiliship terisige petishmay eyshi-ishiret qaynimi ichige chokup ketken Ürümchidiki xitay köchmen tajawuzchiliri kiler yili yene Uyghurlarni yoqutush üchün bulang-talang, qirghinchiliq, hili-mikirlerni pilanlishiwatqinida, – Keyni-keynidin tuyuqsiz partilighan bomba sadasi xitay tajawuzchilirini ishigidin talagha chiqalmas qiliwetti! Intayin addi yasalghan bu partilatquchlarning partilishi xitay köchmen tajawuzchilirini aylarghiche bir yerge yighilalmas, bir Sherqiy Türkistanliqning yenigha yoliyalmas, aptowuzlargha chiqalmas qiliwitipla qalmastin, yillarghiche nechche milyon xelqimizni düshmen dep qariship, nechche yüzming jasuslirini ishqa sélip tekshurushke mejburlan’ghanidi! Eger bu xil partilash bir yerde, bir sheherde emes, nechche on yerde we nechche sheherde barliqqa kelgen bolsa qandaq ehwal meydan’gha kelgen bolatti? Eyni waqtidiki qehrimanlirimiz taki bügün’giche mexpi qarshiliq herikitini toxtatqini yoq. Bu xil mexpi qarshiliq heriketliri hetta xitay dolitining yurigigiche yetip bardi! Emma xelqimiz arisida bu türdiki heriketlerni terghip qilip berish ornigha , bu türdiki unumi korilidighan heriket sheklini düshmenliri bilen birge qariliship yaki wastiliq chekliship beridighan teshwiqatlar „dahi“ lirimiz teripidin keng terghip qilin’ghachqa, bu türdiki heriketlerdin ulge alidighanlar ta bügün’giche bekla az körülmekte.
Biz Sherqiy Türkistanliqlarda milyon kishilik muntizim qorallan’ghan xitay tajawuzchiliri qoralliq qoshunlirigha teng kileligidek birmu muntizim eskirimiz, birmu zamaniwi qoralimiz, hetta bir talmu miltighimiz bolmighan ehwalda qandaq heriket sheklidin paydilinishimiz kérek? Xitay tajawuzchilirining qoralliq küchlirige, emeldar-saqchilirigha, jasuslirigha, xa’inlargha biwaste zerbe berish imkaniyitimiz bolmighan bügünki ehwalimizda nime üchün wastiliq yollarni axturup kormeymiz? Eng ünümlük xitay tajawuzchilirigha mexpi zerbe berish shekli ikenligi we eng bixeter, eng addi, eng erzan heriket shekli ikenligi ispatlap berilgen mexpi qarshiliq herikitini nimishke kingeytelmeymiz? Biz xitay tajawuzchilirining katiwashlirigha, qoralliq armiyisi, saqchi-jasuslirigha biwaste zerbe berish imkanigha ige bolmisaq, ularning ata-anisi, xotun-baliliri, yeqin xolum-xoshniliri, dost-yarenlirige eng qorqunushluq mexpi wehimilirini yaritish qataridiki wastilar arqiliq zerbe berish imkanlirigha ige ikenligimizni hemmimiz bilimiz. Uning üstige wetinimizge tajawuz qilip kirgen mutleq köp sanliq xitay tajawuzchiliri, wetinimizni basturush üchün kelgen qoralliq tajawuzchilarning kesip almashturushidin barliqqa kelgen zapas qisimliridur. Ularning yerim muntizim tajawuzchi armiyisi bolghan bingtwen fashistliri we ulardin yerlikke almiship kelgenler wetinimizni toluq xitay yurtigha aylandurushni özlirige birdin-bir meqset qilishqan eng wehshi banditlardur. Hetta ularning tilemchi-manglurlirimu birer yilgha qalmay shopur, ishchi, kadir bolmaqta!

Bu xitay tajawuzchilirining bala-chaqilirimu wetinimizni xitay tuprighi, xelqimizni xitay hindiyanliri dep ogenmekte. Bügün’giche birer xitay bolsimu tajawuzchilighidin waz kechip dolitige ixtiyari chekinip ketiwatqanlighini kim körüptu? Wetinimizdiki barliq xitaylar, wetinimizge yengidin basturup kiriwatqan barliq xitay tajawuzchiliri wetinimizge tajawuz qilip kiriwatqan neq milliy düshmenlirimiz! Shunga biz „gunahsiz chayan, jallat chayan; aq niyetlik bulangchi, qara niyetlik bulangchi“ digendek mentiqisiz siniplashturush kesilige giriptar bolmay, herbir xitay tajawuzchisini, ularning yeslidiki baliliridin tartip sanatoriyidiki loxenlirigiche, kadirliridin tartip tilemchilirigiche, ishchi, yezigilik ishchiliri, oqughuchiliridin tartip usta, texnik, enjiner, profisor-alimlirighiche bolghan barliq xitay tajawuzchilirini wetinimizge qoralliq armiyisining himayiside wetinimizni yutiwelish üchün kelgen milliy düshmenlirimiz ikenligini qet’iy tonup yetishimiz shert!

Eger ular dostimiz bolghan bolsidi, bu tupraqlar xitaygha tewe yer emes, men bu yerge wiza almay qanunsiz kirip keldim, dep derhal dolitige qaytip ketken, oz dolitige besim ishlitip wetinimiz xelqining milliy azatliq ishlirigha yardemchi bolushqan bolar idi. Bundaq xitay bu dunyada tughulghini yoq! Belkim xitaylar bizdin qorqup nechche ming kilometirliq igiz dölet sepillirini soqup özlirini bizdin qoghdashqa mejbur qalghan nechche yüz yil awalqi xitaylar arisida tughulghan bolishi mumkin. emma bügünki xitay köchmen tajawuzchiliri wetinimizning sepi özidin ashkare tajawuzchi düshminige aylinip bolghan tajawuzchi millettur!
Düshmen, milliy düshmen iken, ularni qilche ikkilenmestin yoqutishimiz shert! Bu düshmenlerni wetinimizdin qoghlap chiqirishimiz shert! Ashkare sep tartip qoralliq hujum qilip qoghlap chiqirish imkaniyitimiz yoq iken, usul tallap olturmastin qolimizgha chiqqanliki nersilerni qoral qilip düshmen’ge eng mexpi shekillerde, eng qorqunushluq zerbilerni tenim tapmay peyda qilishimiz shert! Tinmay heriket qilish arqiliq resmi qoralliq hujum qilish shara’itini yaritishqa tirishishimiz shert! Dunyada qorqunchaqliqta tengdishi yoq, qorqunchaqliqning eng büyük simowuli bolghan seddichin sipilini soqup qorqunchaqliqning rikortini yaratqan, yette ming kilometirliq yiraqtiki Vetnam-xitay chegra urushidin qorqup bala-chaqiliridin tartip muz üstige tashliwitip dolitige qachqan xitay tajawuzchilirining qorqunchaqliq ajizlighidin toluq paydilinishimiz shert! Bir mexpi wehime herikitimizni pash qilalmay yillarche aware bolghan, bu ishtin gumanlinip milyonlighan xelqimizni düshmen dep tekshurushke mejburlan’ghan, hetta bumu yetishmey chet’ellerdin gumanlinip axturushup yurgen iqtidarsizlighidin paydilinayli!
Xitay tajawuzchiliri Qeshqeriye dolitimizni basturush üchün milyonlighan xelqimizni biguna qirip yoqatqanlighi; Tömür Xélipe jengchilirini minglap tirik komgenligini, Ghoja Niyaz baturlirini, Ghoja Niyaz Hajimni, Sabit Damollini, Abduxaliq Uyghurni, Lutupulla Mutellipni, Iminop Hamutni, … dindarlirimizni, alimlirimizni, dahilirimizni, yitekchilirimizni, qehrimanlirimizni, milyonlighan biguna xelqimizni, Barin, Ghulja shihitlirimizni, … – insan qélipidin chiqqan eng wehshilik bilen chanap olturgenligini, turmilerge qamap qiynashqanlighini, surgun qilishqanlighini, qalpaq keyguzup sazayi qilip qiynighanlighini esleyli! Xitay tajawuzchilirining wetinimizni besiwilish herikitini Exmetjan Qasim qataridiki rehberlirimizni terrorluq usuli bilen olturgenliklirini, nurghun dahi, rehberlirimiz, qumandanlirimiz, qehrimanlirimiz, baturlirimiz we milyonlighan biguna xelqimizni mexpi shekillerde eng wehshi yollar bilen mexsus terrorluq usulliri bilen yoqutup keliwatqanlighini hergiz untup qalmayli!
Bizmu ularni qolimizdin kelgen barliq charilar bilen xitay tajawuzchilirining bizge qilghinidek bughup oltureyli, chanap oltureyli, partilitip oltureyli, koydurup oltureyli, zeherlep oltureyli! Bizmu xitay tajawuzchilirining mehelilirimizni mexpi partilitip tup-tuz qiliwetkinidek, mehelle-mehelle boyiche qirip tugitiwetkinidek, sun’iy yuqumluq kisel tarqitish, sun’iy zeherlik madda tarqitishtek, atom bomba sinighi, radioaktip sinighi qilghinidek, sun’iy acharchiliq peyda qilghinidek, sun’iy teshkilat uydurushqinidek, xelqimizni tirik tejribe haywini ornida olturushkinidek, … bizmu ularni qolimizdin kelidighan eng wehimilik usullar bilen qorqutayli! Bizmu 70% tin artuq xitay köchmen tajawuzchiliri yerlishiwalghan yerlerde eng wehimilik, eng qorqunushluq, eng paji’elik xitay tajawuzchilar paji’elirini yaritishqa atlinayli, bu herikitimizni izchil dawam qildurushqa tirishchanliq körsiteyli! Bu herikitimizni resmi we toxtawsiz heriket halitige aylandurush üchün tirishayli!
Buning üchün bizge nime kérek? Rakitalar, tanka-zembirekler kérekmu? Aptomat-granatlar bolmisa, tnt bolmisa, pul bolmisa bolmamti? bir bolaq pojangza-serengge dorisi, bir kilo benzin-ispirt, bir shishe hasharet dorisi bir qetimlik qorqunushluq xitaygha qarshi wehimilik heriket yaritalmasmu?

Bularni muwapiq miqtarda bir gewde halitige keltürüsh arqiliq teximu wehimilik weqelerni birla waqitta peyda qilishqa bolidighan qorallarni teyyarlashqa bolmasmu? Bu türdiki maddilarni addi elektronluq zapchaslar bilen birleshturushke bolmasmu? Bu xil addi qorallar bir shishe haraq pulingiz, bir waqitliq tamaq pulingiz, bir qap tamaka pulingiz, … qatarliqlardinla waz kechsingiz teyyar bolidu. Wetenperwerlik ene shunchilikla bir ish, hetta dawrang selishqimu nomus qilghidek adddi bir ish! Emma shu bir qetimliq addi wehime yaritish herikitide, bu türdiki wehime heriketlirining izchil peyda qilinip turghan sheherlirimizde xitay köchmen tajawuzchiliri qandaq haletke chushup qalar? Bundaq menzirini bir körüp beqishni xalimamsiz? yaki bunche addi qorallarni teyyarlashqimu küchingiz yetmemdu-ya?
Halbuki, mana bular biz sherqi türkistanliqlarning xitay köchmen tajawuzchilirini wetinimiz tupraqliridin qoghlap chiqirishqa atlinishning eng axirqi charisi! Biz bu xil heriketler bilen uda bir qanche yil shughullinidighanla bolidikenmiz bashqa tejribe, purset, yitekchi we yardemleshküchilergimu erisheleymiz! Mexpi zerbe berguchi baturlirimizdin, mexpi qoshunlargha, ulardin mexpi zenjirsiman mexpi teshkilat qoshunlirigha, ulardin nispi mexpi partizanliq qoshunlirigha, nispi azat rayonlirigha, nispi muntizim milliy musteqilliq armiyimizge erisheleymiz! Fizika, ximiye, binakarliq, kanchiliq, dorigerlik, charwuchiliq, tenterbiye, elektron, kompyuter, tibbi penler qatarliq kesipler bilen shughullan’ghuchi kishilirimiz heriket jeryanida teximu addi, teximu erzan, teximu küchluk qorallarni layihilep xelqimiz arisigha mexpi tarqitiwiteleydu! Zorur tepilghinida xitay tajawuzchi köchmenliri arisidiki texnik üstilar, enjinerlar, alimlar, oqutquchilar, … qataridikilirini élip qechish, ularning bala-chaqisi, ata-anisi, yeqin tuqqanliri, el-aghiniliri, yeqin gumashtiliri, mal-mülki qatarliqlirigha eghir tehdit selish we ziyan selish wastiliri arqiliq kéreklik chertiyoj, retsip, dora-materiyalliri, qoral-zapchaslirighimu erishelishimiz mumkin. Eng muhimi ene shu xil wastilar arqiliq qehriman, yureklik, chebdes jengchilirimizge erisheleymiz!
Mexpi wehime yaritish pa’aliyiti bilen shughullinidighan qehriman pida’ilirimizning peyigha chushken, pash qilghan we xa’inliq qilghanlarnimu xuddi shu shekilde yoqitayli, ozini yoqitalmisaq ularning we ulargha munasiwetlik kishilerning ata-anisi, bala-chaqisi, uruq ewlatliri, yeqin yalaqchiliri qataridikilerni yeshi, jinisi, kesipi, abroyi, siyasi orni qatarliqlirigha qarimay yuquriqidek pajielik jazalash arqiliq qisas elishimiz, agahlandurishimiz lazim!
Wehshileshken xitay tajawuzchilirining och elish we basturush heriketliri üchünmu bir shihidimiz üchün onlap hetta yüzlep qisas elishqa herda’im teyyar turishimiz lazim. Ürümchidiki shihidlirimiz üchün Qarimayda, Altaydiki shihitlirimiz üchün Aqsuda, Börtaladiki shihitlirimiz üchün Qumulda, … qisas alsaqmu boliwiridu!
Muntizim qorallan’ghan tajawuzchi xitaylargha, qoralliq minbinglargha, qoralliq bingtwen jallatlirigha, fashist saqchilirigha, huliger jasus jallatlirigha, qattiq qoghdunush astidiki emeldarlirigha, küchluk qoralliq saqlinidighan yerlirige hujum qilishqa aldirap ketmeyli. Aptomat, pilimot, nagan, granatlar bilen hujum qilishni xiyal qilip tama qilip yatmayli! Künduzi xitay tajawuzchi köchmenliri bilen „appaq-chapaq“ boliwalsaqmu, kechilerde, bulung-puchqaqlarda huqushtek heriket qilayli! Kinolarda teswirlen’gendek mexpi zerbe berish heriketlirini, Pelestin, Chichenlerdek heriketlerni ülge qilip wehime yaritishqa küch chiqirayli, özimizni mexpi zerbe berish heriketlirige terbiyeleyli!
Yeqinda arimizda tarqilip yurgen – Xitay parchilansa ishimiz qan tokulmey hel bolidu, BDT bizge fidratsiye élip beridu, AQSh bizge yardem beridu – digendek yalghan-yawdaq chöcheklerge hergiz ishenmeyli! Pulni hejleydighan yer tapalmay eyshi-ishiretke birilip ketken Erep-islam döletliridin ümid kutmeyli! Qursighini toyghuzalmay xitaylardin qorqup titirep yurgen xoshna ellerdin ümid kütmeyli!
Dunyada biz sherqi Türkistanliqlardin bashqa dostimiz yoqlighini hergiz unutmayli! Bizni biz özimizla qutquzalaymiz!!! Allahtin bashqa yardemchimiz yoqlighini hergiz untup qalmasliqimiz lazim!
Barindiki, Ghuljidiki we bashqa jaylardiki weten üchün oz hayatini teghdim qilip küresh qiliwatqan shihitlirimiz, qehrimanlirimiz yashashni, ata-ana, bala-chaqilirini beqishni hemmimizdinmu bekérek arzu qilishatti! Ularmu uqup kesip ehli, bilimlik kishilerdin bolushni, ishlep bayashat yashashni bizdinmu bekérek arzu qilishatti! Ular bu dunyada düshmen’ge qul bolup jim yetiship gunahkar bolushtin köre, qehrimanlarche küresh qilip shéhit bolush yolini tallashti!Ular shahadetke érishti.
Ya – Musteqilliq!

Ya ölüm!

Ya Sheriyet Ya Shahadet!

Yashisun Sherqiy Türkistan Xelqi!
Musteqillighimizdin Ümid Barmu?

Bizning Bügünki Wezipilirimiz
Yeqinqi yillardin beri wetinimiz xelqi özining ana wetinidin xitay tajawuzchi köchmenlirini tel-töküs qoghlap chiqmighiche ademdek yashash pursitige menggü erishelmeydighanlighini, hetta jim yetiwerginide intayin qisqa waqit ichide Sherqiy Türkistan xelqining yer yüzidin menggü süpürülüp tashlinidighanlighini barghansiri eniq tonup yetishke bashlidi. Biz gerche bu chüshenchige xelila kechikip kélishke bashlighan bolsaqmu, ötkendiki paji’elik yerim esirlik dewrimizge nisbeten eytqanda yenila qolgha keltürgen bir utughimiz diyish mumkin. Xelqimiz bügün pütün saheler boyiche milliy musteqillighimizni qolgha keltürüshning chare-tedbirliri üstide omumiy yüzlük izdinish basquchigha qedem qoymaqta. Bizning ötkendiki yerim esirlik tariximiz del bu xil izdinish iradisini yoqatqan passip dewrimiz idi. Xelqimizning bu xil izdinishke kechikip bolsimu atlan’ghanlighidin pexirlinishimiz kérek.
Biz shuninggha qet’iy ishinishimiz kérekki, ichimizdiki bir uchum ghorurini, iradisini, ümidini we en’enisini yoqatqan weten satquch xa’in unsurlarni hisapqa almighanda, xelqimiz asasen xitay tajawuzchilirigha qul bolup qelishini ezeldin xalimay kelgenidi. Emma xelqimiz ozining ortaq iradisidin we ortaq yitekchiliridin mehrum qalghachqa, bir mezgil tingirqash, qaymuqush we ümidsizlinish dewrilirini bashtin köchürup, nurghunlighan qimmetlik pursetlirini qoldin chiqirip qoyghanidi. Shu seweptin bügünki paji’elik weziyet ichide milliy musteqilliq korishini qaysi küch we qandaq shekilde qanat yaydurush kérekligi heqqide eniq bir chüshenchige kilelmey yurmekte. Eliwette bu xil haletke chushup qelishimizda bizning birqisim kishilirimiz tigishlik mes’oliyetni ostige elishliri kérek.

Alayluq, 40-yillarning otturlirida düshmen küchlirining eghir ajizlashqan pursitidin istixiyilik paydilan’ghan xelqimiz wetinimizning Ikkinchi Jumhuriyitini berpa qilish kürishini bashliwetkinide, bizning bir qatar pishqedemlirimiz eyni waqtidiki dunyawi sul’hi dolqunidin ilham élip we özlirining mustehkem neziriyiwi asasi bolmighan shexsi eqidilirige tayinip wetinimiz xelqini qoralliq musteqilliq kürishi ornigha tenchliq asasidiki siyasiy yollar bilen qedem-basquchluq halda milliy musteqillighimizni qolgha keltürüsh yoligha bashlap kirdi. Bu xil „qedem-basquchluq halda tench yolda milliy erkinligini qolgha keltürüsh“ herikitimiz, awal Ikkinchi Jumhuriyitimiz hökümiti ornigha Sherqiy Türkistan-Xitay gomindangi birleshme hökümiti dewrini xelqimizge zorlap tengip berdi. Qisqa waqit ichidila parchilan’ghan omumiyüzlük birlik sep asasida teshkillen’gen qorchaq „birleshme hökümet“ ornigh tar da’irilik qorchaq „birleshme hökümet“ shekli bolghan atalmish „aptonomiye hökümiti“ dessitildi. Xelqimiz „tench yolda musteqilliqqa erishish“ patqiqigha paturulghan bu ikki qetimliq „birleshme hökümet“ dewri, tench siyasiy hoquq talishish heriketlirige teyyarliqsiz turghan xelqimizni mislisiz derijide eghir bedel toleshke mejbur qildi.
Bu meghlubiyetlik heriketlerning tepsili seweplirini kelgüsi milliy tarixchilirimiz choqum tetqiq qilip tepip chiqalaydu. Shunga biz ötken bu paji’elik yerim esirlik meghlubiyet tariximizni waqit isirap qilip tehlil qilishimizning hajiti yoq. Uning üstige pütünley xata we cholta shexsi dunya qarashlar asasida yaritilghan bu paji’elirimizdin birer tejribe yekünlep chiqiralishimizmu bihude urunush bolidu. Chünki, u dewrler eslidinla tipik xata yaritilghan dewrilirimiz idi. Aydinglashturiwilishqa tigishlik birer noqta bar deyilse, bu noqta eyni waqtidiki herxil chümperdiler ichige oruniwalghan xitay tajawuzchilirining tupki we ozgermes meqsetlirining biri wetinimiz sherqiy Türkistan ziminini menggüluk xitay yerige aylanduriwilish we xelqimizni bu ziminda qedemmu-qedem yoq qilip tashlash pilanini körüp yitelmigenligimiz bolishi kérek!
Epsuski, bügün xelqimiz arisidiki bir qisim wetenperwer yitekchilirimiz yenila shu xil passip „tench yollar bilen Sherqiy Türkistanni qedem-basquchlar boyiche erkinlikke erishturush“ shu’ari bilen xelqimizni qaymuqturup kelmekte! Klassiklashqan bu tenchliq tereptarlirimiz, xelqimizni tench yoldin bashqa hechqandaq küreshning musteqillighini yaritalmasliqigha ishendurushke küchining bariche tirishmaqta!
Biz shuni hergiz unutmaslighimiz kérekki, wetinimizni besip yatqan bügünki xitay tajawuzchiliri bilen yeqin kelgüside xitay hakimiyitini qolgha elishni xamxiyal qiliship yurgen xitay demokratik küchliri hergizmu yerim esir awalqi muteessip, qalaq we ajiz xitaylar emes. Bügünki Sherqiy Türkistanda turiwatqan herqandaq bir xitay tajawuzchisi, wetinimiz xelqining milliy musteqillighini telep qilishigha eqli heyran qalidighan showinist rohida turmaqta. Shu seweptin xelqimizni herqandaq bir idiologiyini asas qilidighan xitay tajawuzchilirining merhimitini kutushke undimek, wetinimiz xelqini tez arida tarix betidin yoqutilishigha yiteklimektin bashqa netijige erishturelmeydu! Bu netijini bügün’giche yetip ashqiche ashkare körmektimiz!
Bizning yene bir qisim wetenperwerlirimiz tariximizdiki bu meghlubiyetlirimizni addiy shekilde yüzeki tehlil qilishqinidin kéyin, bügünki xitay tajawuzchilirining wetinimizdiki siyasiy, iqtisadiy, eskiri, ijtima’iy we joghrapiyilik üstünluklirige qilche etiwar qilmastin, xelqimizni jiddi teyyarliq qilip omumiy yüzlük qoralliq partilap chiqish bilen xitay tajawuzchilirigha qarshi xelqilghuch jeng qilishni ümid qiliship heriketke atlinishmaqta. Derweqe, xelqimiz bügünkidek ümidsiz turiwatqan eghir besim astida qisqa muddetlik xelqilghuch jengge atlinishtin bekla ümid kutup, bu xil heriketlerge omumiy yüzlük halda özlirini pida qilishmaqta. Xelqimizning bu xil azatliqqa teshna rohidin pexirlenmey turalmaymiz. Melum menidin alghanda Axunup, 3-rota, Qaghiliq, Peyziwat, Barin, Ghulja qozghulanglirimiz, shuningdek melum menidin alghanda Aqsu, Qeshqer, Ürümchi siyasiy namayishlirinimu bu xil tuyuqsiz qozghilip düshmen’ge biraqla zerbe berishning ülgiliri deyishimiz mumkin. Erkinlikke teshna xelqimiz muqim bir heriket pilani bolmighan bügünki ehwalida düshmen’ge qarshi uzun muddetlik mexpi küresh qilish yolidin kore, bu xil dagh-doghiliq ashkare heriketlerge atlinishini ewzel korishidu. Yeni, xelqimiz koriwatqan zulümidin derhal qutulush üchün jan etip turghachqa, buxil dagh-doghiliq bashlan’ghan xata pilanlanghan heriketlerge derhal qatniship kiteleydu.
Emma wetinimizning milliy musteqilliqi hayajan peyda qilidighan, xelqaraliq medihilerge sewep bolalaydighan bu türdiki emiliy netijisi bolmaydighan ashkare dagh-doghiliq heriket qetim sani bilen qolgha kelmeydu. Belki, bizning milliy musteqillighimiz wetinimizni besip yatqan xitay tajawuzchilirini ajizlashturalaydighan heriket sheklimiz netijisidila emelge ashurilidu! Yeni, bizning herqandaq bir azatliq kürishimiz düshmen’ge heqiqi zerbe peyda qilip, ularni köpiyelmeydighan, oz dolitige qechishni tezleshturup beridighan, wetinimizde bexuduk turalmaydighan weziyetni yaritalishimiz, bu jeryanda xelqimizmu heriket jehette asanliqche ozini tutquzup qoymaydighan, oz shara’itige asasen hemme kishi heriket peyda qilalaydighan addi, bixeterligi üstün, onumi yoquri, tez we erzan usul-charilargha tayinishimizni aldinqi shert qilidu. Düshmenni azaytalmaydighan, düshminini qachuralmaydighan, xelqimiznimu bihude chiqimlardin saqlap qalalmaydighan ashkare qoralliq yaki siyasiy heriketlirimiz hergizmu wetenperwerlik herikitimiz tarixida tigishlik yer tutalmaydu.
Bulardin bashqa, xelqimizni hergizmu oz tizginide tutup turalmaydighan xelqaraning himayisige erishturishini, xitaylarning himayisige erishturishini, xoshnilirimiz we dindashlirimizning yardimige erishturushni terghip qilishlar, hetta qandaqtu Deng Shyawpengning olümidin kéyinki xitaylardin, xitayning ichki parchilinishidin, xitay demokratchilirining ghelibe qazinishidin, qandaqtur bir teley yaki birer perishtidin ümid kutushke undeydighan zamaniwi xurapat teshwiqatlirining hemmisi ümidsizlik, hurunluq, qorqunchaqliq, oz xelqige ishenmeslik qataridiki passipliqlarning ipadiliri bolup, bu xil teshwiqatlarning hemmisila xelqimizni xitay tajawuzchilirining qolida menggü qaldurushtin bashqa netijige erishturelmeydu! Shunga bu xil teshwiqatlargha xa’inlarning, jasuslarning, xitay tajawuzchilirining teshwiqati dep qarishimiz kérek.
Bu digenlirimizdin hergizmu xelqimizning pidakarliq bilen élip barghan milliy musteqilliq heriket shejerilirini inkar qildi digen xulasighimu keliwalmaslighimiz kérek. Emma musteqilliq herikitimizning mahiyitige qara chaplashqimu yol qoymaslighimiz lazim. Bu heqte töwendiki achchiq pakitlirimizgha bir qur köz yugurtidighanla bolsaq, belkim milliy musteqilliq herikitige berilidighan eng toghra hökümning nime bolidighanlighini teximu uchuq körüp alalymiz:

1. Bizning Ikkinchi Jumhuriyitimiz waqitliq hökümitining „Onbir bétim“ söhbitige olturush harpisida, wetinimizdiki qalghan barliq xitay tajawuzchilirining sani qiriq mingghimu yetmeyitti. Shu kündin étiwaren élip barghan yerim esirlik „tench milliy qutulush herikitimiz“ netijiside, wetinimizni besip yatqan xitay tajawuzchiliri omumiy sani on milyondin eship ketti! Bu köpiyish bügün tosiwilishqa köz yetmigidek derijige yetip, yilliq sun’iy köpiyishila milyon’gha yetidighan qorqunushluq weziyetke kelmekte. Shunga wetinimizni igellep yatqan xitay tajawuzchilirining sanini nechche on milyon bilen emes, yüz milyon bilen hésaplishimizgha daghdam yol echilmaqta. Bular milliy musteqilliq herikitimizning 50 yilliq netijisi bolamdu?
2. Yene shu „on bir bétim“ söhbet harpisida wetinimizdin qechish yollirini axturushup yürgen xitay qoralliq tajawuzchilirining sani on mingghimu yetmeyitti. Hetta Jang Jijongning bergen melumatidin qarighanda bügünki „Shixenze“ ornigha yighilghan 20-30 ming kishilik milliy armiyimizge taqabil turush üchün manas deryasining sherqi qirghiqigha iwerteleydighan xitay tajawuzchi eskerlirining sanimu töt minggha yetmeytti! Bizning ötken „50 yilliq milliy musteqilliq korishimiz“ ning netijiside bügün wetinimiz teweside atom-bakteriye qoralliri, urush ayrupilanliri we tanka-zembirekliri bilen qorallan’ghan yerim milyondin artuq muntizim xitay tajawuzchi eskerliri, charek milyondin artuq qoralliq saqchi qoshuni, milyonlighan yerim muntizim bingtwen we minbing qoshonliri, herxil saqchi-jasusliri, yiterlik munapiqliri bolup milyon kishilik qoralliq tajawuzchi düshmen bizge tashlinishqa teyyar halette turmaqta! Bularmu bizning milliy musteqilliq korishimizning 50 yilliq ghelibisi hésaplinamdu?
3. Eyni shu sintebir aylirining burulush künliride, Ikkinchi jumhuriyitimizning 50 mingdek muntizim yaki yerim muntizim milliy qoralliq qoshunimiz xitay tajawuzchilar qalduqlirini wetinimizdin tel-töküs tazilap chiqishning eng axirqi xelqilghuch segnalinila kutup turatti. Bizning bu ötken „shereplik 50 yilliq wetenperwerlik herikitimiz“ netijiside bu qoshunimiz düshmen’ge qaritip bir paymu oq etish pursitige erishelmey birimu qalmay yoqutuldi! Bu qandaq wetenperwerlik herikiti?
4. …
   Nomus qilmay bu türdiki „50 yilliq inkar qilinmas shereplik wetenperwerlik heriket netijiliri“ mizni sanap körsiteylimu?! Bes! Bularni biz qaysi yüzimiz bilen „yerim esirlik milliy musteqilliq küresh netijimiz“ dep tarix betige yezip kelgüsi ewlatlirimizgha qalduralaymiz?! Bizning milliy pidakarliq en’enimiz ene shundaq aqiwetlernimu „netije“ dep qarishattimu? Tömür Xelpimiz, Sabit Damollam, Zerip Qarihaji, Ghoja Niyaz Haji,Abliz Mexsum, Elixan Töre,  Exmetjan Qasimi, Abduxaliq Uyghurimiz, … Birinchi we Ikkinchi Jumhuriyetlirimiz shihitliri ene shundaq „inkar qilishqa bolmaydighan tinmay küresh qilghan shejerilirimiz“ üchün mertlerche düshmen jadisigha beshini tutup bergenmidi?! Ene shundaq heriket qilghuchi ewlatlar üchün kökrigini düshmen pilimot oqigha tutup bergenmidi?! …

Biz shundaq deyishke pütünley heqqimiz barki, biz ötken yerim esirlik tariximizda bir bolsa düshmen’ge qarshi qilche heriket qilmay jim yetiwalduq yaki bolmisa pütünley xata yollar bilen heriket qilip kelduq! Milliy musteqilliq kürishi hergizmu undaq bolmaydu! Afiriqa negirliri, Latin amerika mustemlikiliri, Musulmanlar dunyasi, Vietnamliqlar, … milliy musteqilliq herikiti bilen ene shundaq shughullan’ghanmidi? Afghanlar, Chichenler, Boshnaqlar, Kosowa Albanliri, Pelestin Erepliri ene shundaq küresh qilghanmidi? Yaki milliy musteqilliq korishi diginimiz usul oynap berish, naxsha eytip berish, puxadin chiqqidek bir waqit tamaq yewilish, konguldikidek bir qur kiyim kiyiwilishmu? Yaki yerim esirlik yigha-zarliq, quruq shikayetler, bashqilargha yalwurushlar, ozini aqlashlar, … milliy musteqilliq herikiti hésaplinamdu?!
Milliy musteqilliq herikiti diginimiz, eng kamida melum bir milletning tarixi ana wetinini, tarixi xelqini, tarixi miraslirini yatlarning depsende qilishi, yoqitishqa urunishidin saqlap qelish üchün élip baridighan, ghelbige eridshturushke jenini ataydighan, kelgüsi ewlatlirigha tillarda dastan bolghidek qehrimanliq shejerilirini qaldurush herikitidur! Tenchliq dep wetinini düshminige tashlap beridighan xa’inliqning ulgisi bizdin bashqa kishilerde bekla az tepilidu! Bizning ostimizge miniwalghan shu xitay tajawuzchilirining wetini yaponlarning qoligha kiriwatqinida xitay xelqining qandaq qarshiliq körsetkenligini hemmimiz angliduq.

Xitay weten xa’ini Wang Jengwidin bashqa xitaylar yaponlar bilen tenchliqta birge turushni talliwalmastin, qilchilik purset tapalighan hamanla qanliq jenglerni qilghan, wetinige besip kirgen tajawuzchilirini qeri-yash dimestin, xotun-qiz dimestin olturushken, hetta gheziwige hay birelmigenler yaponlarni tutiwilip yurek-baghrini sughuriwilip yewitishkiche bérip yetken! Armiyisi bolghanda armiye bilen, qorali bolsa qoral bilen, hech nimisi bolmighanda pichaq –toxmaqliri bilen yaponlarni olturup mangghan. Xitaylar yaponlargha qarshi jengge atlan’ghinida, bizning bügünki erbaplirimizdek, urush elan qilmay jengge chiqsaq namertlik bolidu, düshmen’ge, düshmen a’ililirige mexpi zerbe bersek „terrorchiliq bolidu“ digen oygha kélip baqqanmidi? Maw Zedongning barliq eserliri mexsus terrorluq teshwiqati emesmidi? „mustemlike milletlirige yardem“ dep, Maw Zeydongning shu terrorluq heriket usullirini afiriqigha we latin amerikisigha ashkare teshwiq qilishmidimu?
Hal bügün dunyaning yardimidin, xelqaraning himayisidin, aqkongul xitay tajawuzchiliridin ayrilip qalimiz, set korinip qalimiz, düshminimizni köpeytiwalimiz, … digendek xa’inliq yushurun’ghan quruq petiwalar bilen xelqimizni jan pida qilidighan küresh yolliridin sowutush, hetta yirgendurush teshwiqatlirigha bizning barliq dangdar erbaplirimiz bashlamchiliq qilishmaqta! Buning netijiside bizmu „xitay qolidin bizni qutquzup qoyunglar“ dep, AQSh gha, BDT ge, Yawrupagha, Türki ellerge, islam ellirige we xoshna ellerge yalwurushtek gheliti qiliqlarni qilip kelmektimiz. Xuddi biz tenchliqqa, sulhigha teshna bolup ketkinimizdek he disila tenchliq heriketlirini terghip qilip, qoralliq heriketlerni qarilap kelishmekte. Biz goya 50 yil mabeynide dunya jama’itining hormitige, himayisige eriship kiliwatqinimizdek he disila tenchliq, deplomatiye pa’aliyetlirini terghip qilip kelmektimiz. Shuni unutmayliki, dunya jama’iti bizni Ikkinchi Jumhuriyitimiz dewride xeli köp eske elishqan, xeli köp gepimizni qilishqaniken. Emma yerim esirdin artuq tenchliq herikitimiz jeryanida dunya bizni qullar, olumtukler, chupirendiler dep tonuydighan, hetta barghansiri esidin chiqirishidighan haletke kilip qalmaqtimiz. Buning del eksinche Barin, Ghulja qatarliq qozghulanglirila dunya xewerlirining birer bulungida bolsimu bizni eslep qoyush pursitini yaritip bireligen boldi!
Bügün bizning xelqimiz tenchliqqa shunche ehtiyajliqmu? Xelqimiz tenchliqni qulluqqa chushup qelishtinmu bekérek yaxshi korermu? Biz diqqet bilen közitidighan bolsaq, adettiki puxralirimizmu oz perzentlirige milliy azatliqning teshnalighini ipadileydighan „Qehriman, Batürküresh, Yolwas, Shireli, Azat, Erkin, Horiyet, … digendek isimlarni qoyush arqiliq oz arzulirini perzentlirige miras qilishqa tirishmaqta. Yaki buning eksinche xelqimiz arisida oz perzentlirige „Sulih, Qulbol, Teslim, Tenchliq, Jimghur, …“ digendek isimlarni qoyghanlarni körgenler barmu?
Wetinimizni besip yatqan xitay tajawuzchiliri nechche milyon kishilik zamaniwi qorallan’ghan herbi qoshunlirini wetinimizge élip kirishte jim yetip moma yiyishni meqset qilishqanmidi? yaki qandaqtur birer zomiger döletke qarshi urush qilishqa keltürulgenmidi? Bizning musteqilliqqa, erkinlikke erishish üchün atlan’ghan Ahunop, Barin, Ghulja qozghulangchiliri xitaygha tehdit yaritiwatqan tajawuzchilarmidi? Xitay tajauzchi qoralliq eskerliri xelqimizni basturushta ayrupilan-tankiliridin tartip esker tartip kilip basturup kiliwatqanlighi, bu qoshunlirini peqet bizni yoqutush üchünla saqlap kiliwatqanlighining bir pakiti emesmu? Xitay tajawuzchi eskerliri wetinimizge hergizmu tenchliq, sulhi üchün keltürulgen bolmastin, tajawuzchi ahalisining teximu bixeter bulang-talangliri üchünla, xelqimizni teximu tiz yoqutush üchünla keltürulgen sepi ozidin terrorchilar, wehshi tajawuzchilardur!

Ular wetinimiz xelqini qirip tugitishni birdin-bir meqset qilishqan banditlardur! Ejeba, xitay tajawuzchiliri milyonlighan qoral, tonnilap oq dorilar bilen milyonlighan xelqimizni qirip tugitishse „tenchliq üchün, adem qélipidin chiqmighanliq, insanperwerlik“ bolidikenu, xelqimiz bu wehshi xitay tajawuzchilirigha qarshi qollirida qalghan eng axirqi „qorali“ bolghan pichaq-toxmaq, benzin-ispirtlar, pojangza-setrengge doriliri, … bilen qorallinip heqqani intiqam elishqa atlinishni arzu qilishqinida „insan qélipidin chiqqanliq, wehshilik, terrorluq, …“ bolup qalamdiken?! Yaki xelqimiz yoqurqidek iptida’iy qorallar bilen ashkare sep tartip zamaniwi düshmen qoralliq qoshuni bilen meydan urushi qilsa bolamti? xelqimiz milliy zulumdin, milliy xorluqtin qechip birer dölet chigirisidin qechip ötkinige „tajawuzchi“ jinayiti bilen eyiplinip jazaliniwatqan bügünki künde, xitay tajawuzchilirining milyon kishilik herbi qoshuni wetinimizge tajawuz qilip kirip besiwilip xalighinini qilsa qanunluq bolamdiken? Milliy azatliq herikitining qanuniy yoli digen zadi nime?!
Qedirlik wetendashlar! Biz qachan’ghiche qarshiliq körsetmey jim yatidikenmiz, hergizmu heqqimizni, heqqani pa’aliyetni tapalmaymiz! Biz özimiz jan pida qilip xitay tajawuzchilirigha qarshi jengge atlan’ghinimizda, bizge hechkim yardem qilmaydu! Buning üchün eng mexpi shekillerde, eng wehimilik zerbilerni peyda qilip turishimiz lazim! Bizmu qolimizdin kelishiche xelqimizni mexpi wehime yaritish korishige righbetlendureyli, xelqimizge düshmen’ge qarshi mexpi jeng qilishning herxil küchluk we addi charilirini teshwiq qilayli, xitay tajawuzchilirining eng bixot, eng ajiz noqtilirigha tinim tapmay mexpi hujum qilayli! Ene shu chaghdila özimizni xelqaragha, xitay tajawuzchilirigha heqiqi tonutqan bolimiz!
Bizning barliq pa’aliyitimiz xitay tajawuzchilirini köpiyelmeydighan, yurtigha qachuridighan we ularni qoghlap chiqiridighan heriketlerni meqset qilidighan bolushi kérek!
Mana bu wetenperwerlik!
Mana bu bizning bügünki wezipimiz!
Mana bu bizning perzentlirimizge qalduralaydighan mirasimiz!

Ya – Musteqilliq! Ya ölüm!
Ya Sheriyet Ya Shahadet!
Yashisun Sherqiy Türkistan Xelqi!

(Tügidi)

http://www.eastturkistan.net/uyghurche/kitap.htm