1944-Yili 12-Noyabir küni ghulja qozghilingi netijiside qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyiti waqitliq hökümiti 1945-Yili 8-Aprél küni özining muntizim milliy armiyesini dunyagha keltürdi. Bu yil 4-Ayning 8-Küni ene ashu milliy armiye qurulghanliqining 70 yilliqidur.

Gitlér fashizmigha qarshi ikkinchi dunya urushining axirlishishi harpisida meydangha kelgen uyghur, qazaq qatarliq her millet perzentliridin teshkillengen bu armiye 1945-Yili, 6-Ayda shixu, jinggha qaratqan ottura yönilish urushi we shimalda chöchek we altaygha qaratqan shimaliy front urushini bashlighan idi. Bu yil 6-Ayda bu weqelerge 70 yil boldi.

Muntizim milliy armiye özining üch fronttiki jengliride, bolupmu shixu we jingda éghir-Yénik qorallar bilen qorallinip, san jehettin özidin bir qanche hesse köp we mustehkem mudapie torlirini qurghan gomindang armiyesini meghlup qilip, pütün uyghur élini azad qilish weziyiti yaratqan idi. Emma, yéqinqi yillardin buyan rusiye we ottura asiya jumhuriyetliride hetta xitayda mezkur milliy inqilabning jeryani, bolupmu, milliy armiyining jengliride sowét ittipaqining oynighan rolini nahayiti köptürüp, uyghur, qazaq qatarliq her millet qozghilangchiliri, esker -Ofitsérlirining oynighan rolini töwenlitish xahishliri körülmekte.

Tarixchi we siyasiyon qehriman ghojamberdi ependi bu xil ehwalgha qarita tenqidiy qarishini bildürdi. U, özining «uyghurlar»namliq chong hejimlik tarixi kitabida milliy armiyining urush ehwalliri heqqide tepsiliy toxtalghan idi.

Özining kitabining milliy inqilab qismini yézish üchün nahayiti köp her xil matériyallarni körgenliki we inqilab qatnashquchiliri we milliy armiye ofitsérliri bilen söhbetliship, ularning pikirlirini asas qilghanliqini bildürdi.

Qehriman ependining «uyghurlar: qedimdin tartip hazirghiche étno-Siyasiy tarix» mawzuluq kitabining nöwette ottura asiya uyghurlirining asasliq uyghur tarixini öginish we chüshinish qollanmisigha aylanghanliqi ilgiri sürülmekte.

Almutadiki «mir» neshriyati teripidin chiqirilghan mezkur eserning yéqinqi zaman qismi 20-Esirning birinchi yérimidiki milliy azadliq inqilabqa, bolupmu 1944-1949-Yilliridiki milliy inqilabqa béghishlanghan.(Ümidwar)