Maqal
Janliq tilda keng omumlashqan, ata bowilarning uzaq esirlik turmush tejribiliri, shundaqla türlük hayat sergüzeshtiliridin yekünlen’gen ülge, nesihet, tenbih, ibret xaraktéiridiki turaqliq jümlilerge qaritilidu
Maqalning alahidiliki
Maqal töwendikidek alahidilikke ige :
1) maqal ayaqlashqan oy pikirni toluq ipadileydighan mukemmel jümlilerdur.
Mesilen : «kéyinki pushman özüngge düshmen», «dostning dostliqi bashqa kün chüshkende biliner»…
2) maqalning shé’iriy tüsi qoyuq, ahangdarliqi küchlük bolidu.
Mesilen : «yaxshiliq qilding, xop qilding ; Minnet qilding, yoq qilding», «tegiseng tériq bolur, tegimiseng ériq bolur»…
3) maqalda turmush tejribiliridin yekünlen’gen oy pikir udulla ipadilinidu. Bu maqalning temsildin perqlinidighan roshen alahidiliki. Maqallar turmush tejribiliridin yekünlen’gen oy pikir bolghachqa, bir qisim maqallarda sinipiylik bolidu. Mesilen : «ongda yatqan girde yeptu, ketmen chapqan jigde», «ghojamning qosiqi toq, quli bilen ishi yoq» ; Yene bir qisim maqallarda ezgüchi siniplarning sinipiy éngi eks étilgen bolidu. Mesilen: «bermisimu bay yaxshi, yémisimu may (yaxshi)»
Temsil
Turmushtiki türlük hadisiler, kishilerning herkiti, xususiyetliri qatarliqlar haywan we bashqa nersilerning her xil qiliqliri, tebi’iti, haliti qatarliqlargha oxshitilip, sélishturulup uzun muddet qollinish netijiside tilimizgha keng omumlashqan turaqliq jümliler temsil dep atilidu.
Temsilning alahidiliki
Temsil töwendikidek alahidilikke ige :
1) temsilmu maqalgha oxshash oy pikirni toluq ipadileydighan mukemmel jümlilerdur. Mesilen : «tala möshüki öy möshükini qoghlaptu», «ürük ürükni körse ala bolur»…
2) temsillerdimu shé’iriyette bolidighan turaq, wezin, qapiye bolidu. Mesilen : «su kétidu, tash qalidu ; Osma kétidu, qash qalidu», «qaghilar qaq étidu, öz könglini xosh étidu»…
3) temsilde oy pikir udulla emes, belki egitip éytish yoli bilen ipadilinidu. Bu temsilning maqaldin perqlinip turidighan roshen alahidiliki.(Uyghur)